Leerkrachtenpagina Het Romeinse rijk Een Internetproject voor de 6de klas Ontworpen door
[email protected] Inleiding | Klas | Leerdoelen | Proces | Bronnen | Evaluatie | Conclusie | Referenties | Leerlingenpagina
Inleiding Deze internetactiviteit is vooreerst ontworpen om leerlingen bewust te maken van de culturele erfenis die de Romeinen achtergelaten hebben. Is hun grootste verdienste immers niet de verspreiding van de vernieuwingen van die tijd? Het is in elk geval zo dat ongelofelijk veel mensen en volkeren door hen beïnvloed werden. Zo zelf dat we bepaalde aspecten de dag van vandaag nog aan hen te danken hebben. Ten tweede is dit project opgezet om de leerlingen kennis te laten maken met een andere dimensie van les volgen. Met Internet kunnen ze immers een onuitputbare schat van informatie raadplegen.
Klas Deze internetactiviteit is voor de zesde klas opgezet in kader van het curriculumonderdeel 'Wereldoriëntatie'. De leerlingen moeten over geen specifieke voorkennis beschikken.
De internetactiviteit is in twee delen opgesplitst: het individuele 'theoretische' opzoekwerk vooraf en het opdrachtgedeelte in groepjes. Het tweede deel kan eventueel losgekoppeld worden van het eerste. De leerkrachten wordt de kans gegeven om een persoonlijke
invulling aan de activiteit te geven. De bedoeling van deel twee is immers om een project "een Romeinse dag" op te zetten (eventueel klasoverschrijdend). De opdrachten die daarbij echter vermeld worden, zijn enkel bedoeld als kapstokken en niet als dwingende eis. Zo komt de toch wel belangrijke inbreng van de leerkracht niet in het gedrang. Ook het praktisch vlak (nodige materialen) kan zo zelf een invulling krijgen.
Leerdoelen Vooreerst wil dit project de leerlingen aanwakkeren om belangstelling te hebben voor het verleden, heden en toekomst. Deze drie dingen kunnen immers niet los van elkaar gezien worden. Het is nodig dat kinderen er zich van bewust worden dat de actuele toestand, die voor hen herkenbaar is, vroeger anders was en in de loop van de tijd evolueert. ( bvb. vergelijking schoolsituatie nu en toen). bepaalde begrippen een invulling geven: – tijdsperiode (ze moeten bepaalde personen, gebeurtenissen kunnen situeren a.h.v. een tijdsband). – Politieke verschijnselen: staat, democratie, rechten en plichten, … – Economische verschijnselen: beroep, grondstoffen,… – Sociale verschijnselen: gezinspatroon, samenleving, arm, rijk, rollenpatroon. – Culturele verschijnselen: levenswijze, leefgewoonten, woning, kleding, voeding,… (De woorden in het cursief gedrukt, zijn woorden die voor de leerlingen uit het basisonderwijs reeds een bepaalde invulling hebben, maar daarom nog niet tot hun woordenschat behoren.) de leerlingen de tijd leren schatten die ze nodig hebben om een bepaalde opdracht in te vullen. Ze krijgen immers de keuze en die hangt grotendeels af van hoelang ze aan het eerste deel gewerkt hebben. de leerlingen zelf in een kleine groep een taakverdeling en
planning laten opmaken. de leerlingen hulp leren vragen en zich laten helpen. In deel één zijn de cursieve vraagjes niet terug te vinden op internet. Indien men ze niet kan oplossen, wordt expliciet verwezen om de hulp van de leerkrachten of medeleerlingen in te roepen. In deel twee is samenwerking vereist en dit impliceert zich leren behelpen en anderen helpen. sociale vaardigheden aanleren door de opdracht in groep uit te voeren. De leerlingen moeten immers kunnen samenwerken met anderen. (zonder onderscheid van sociale achtergrond, geslacht of etnische origine). Ze kunnen zo leren leiding geven en onder leiding van een leerling werken. Alsook leren ze hun mening formuleren, kritiek beluisteren en eruit leren.
Proces Deel 1 : Verkennen van verschillende domeinen van het Romeinse Rijk (zoektaak) De leerlingen gaan individueel een aantal belangrijke aspecten van de Romeinse wereld gaan verkennen. Dit kunnen ze doen door bij elk specifiek domein een aantal opgegeven internetsites te bezoeken. Daar vinden ze de nodige informatie om op de gestelde vragen te antwoorden of bepaalde oefeningen te maken. Cursieve vragen zijn denkvraagjes die niet op het internet te vinden zijn, maar die ze eventueel zelf wel kunnen vinden (of mits hulp van medeleerlingen en/of leerkracht). Ze krijgen hiervoor ongeveer twee uur de tijd. We doorlopen achtereenvolgens: 1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse rijk 2. Politieke geschiedenis van het Romeinse Rijk 3. 4. 5. 6. 7. 8.
De Romeinse samenleving Romeinse bouwkunst Het Romeinse leger Romeinse kleding Het Romeinse muntsysteem Romeinse cijfers
Deel 2: Voorbereiding en uitvoering opdracht Het is de bedoeling dat de leerlingen na deze zoektocht in een
groepje ( liefst van 3 tot 5) gaan samenzitten en één van de opdrachten gaan uitwerken. (Een opdracht herken je aan het tekeningetje van Asterix). Daarna kunnen ze met de hele klas een voorstelling geven met toneel, spreekbeurten, knutselactiviteiten enz. we geven de tip om met de klasgenoten en leerkrachten af te spreken wie welke opdracht zal doen. Dit om te vermijden dat er meerdere groepjes dezelfde opdracht vervullen. nog enkele opmerkingen: Deel 1 is volledig toegespitst op het individuele zoekwerk op internet. Ander opzoekingswerk wordt (nog) niet gevraagd. We willen nog eens benadrukken dat deel 1 en 2 van elkaar losgekoppeld worden in die zin dat deel 1 een op zichzelfstaand geheel vormt. Het is minder aangewezen om de opdrachten te laten uitvoeren zonder dat de leerlingen het opzoekingswerk vooraf hebben gedaan. Deel 2 kan als een klasoverschrijdend project ingevuld worden. Zoals reeds vermeld werd, is de inbreng van leerkracht(en) van groot belang. Zij kunnen zelf bepalen hoe uitgebreid zij op bepaalde aspecten en opdrachten willen ingaan. Ook de tijd aan het project besteed wordt, kunnen ze zelf beslissen. We doen dus vooral beroep op de organisatorische vaardigheden van de leerkrachten. Voor de indeling in groepjes is het aangewezen om de leerlingen te helpen bij de keuze van de opdracht. De leerlingen die het snelst met deel 1 klaar zijn, vormen één groepje en zullen dan ook met één van de meer omvangrijke opdrachten starten. Het aantal leerlingen per groepje hangt natuurlijk af van het aantal leerlingen aanwezig in de klas(sen) maar ook van de opdracht zelf. Sommige opdrachten eisen een minimaal aantal groepsleden. Dit wordt echter specifiek vermeld. nog een leuke tip: Waarom het project niet afsluiten met een bezoek aan één of ander museum over Romeinen???
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse Rijk Ongeveer 2700 jaar geleden begon het rijk der Romeinen vorm te krijgen. De Romeinen waren de nakomelingen van de inwoners van de stadstaat Rome, die op hun beurt in hun doen en laten sterk beïnvloed werden door de Grieken. a. De legende
vooraf: een legende of een mythe is een oud (verzonnen) verhaal. Klik hier en je vindt de legende over het ontstaan van Rome. Beantwoord vervolgens volgende vragen: 1. 2. 3. 4.
Wanneer werd Rome volgens de legende gesticht ? Wie heeft Rome gesticht? Hoe noemt men de centrale kern van Rome? Bij welke rivier bevindt het hart van de stad zich?
Opdracht 1: vertel het verhaal op een creatieve manier aan jullie klasgenoten. Speel bvb. een toneeltje. b. Het Romeinse Rijk in ontwikkeling Het Romeinse rijk was het grootste rijk ooit in Europa. Het begon met de stad Rome (met een paar honderd inwoners) en eindigde met zeker 60 miljoen inwoners. Klik hier en je vindt 4 kaarten van het Romeinse Rijk, het is aan jullie om deze chronologisch te rangschikken. (de oplossing vinden jullie door erna op de aangeduide plaats te klikken ). Klik hier en je ziet hier hoe de Romeinse wereld er ongeveer 1800 jaar geleden uitzag. Opdracht 2: bekijk de kaart van het Romeinse rijk heel goed, met welke landen komt dit nu ongeveer overeen? (Gebruik een atlas). Toon dit aan de hand van een kaart aan de hele klas.
2. Politieke geschiedenis Het Romeinse rijk kende drie grote periodes: het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk. Klik hier en je vindt een tijdsband met de drie perioden die het Romeinse rijk gekend heeft . Zoek het volgende op: 1. Begin–en einddatum van het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk. 2. Wie was de laatste koning van Rome? 3. Wie was de eerste keizer en hoe welke eretitel kreeg hij? 4. Wie was de laatste keizer?
a.Het koninkrijk In die periode werd het Romeinse rijk bestuurd door een koning, maar in 509 voor Christus werd de laatste koning weggejaagd. (jullie hebben reeds al opgezocht wie dit was). Rome werd dan een republiek. vraagje: België is ook een koninkrijk, kun je ook zeggen wie onze koning is? Weet je ook wie normaal de opvolger wordt van een koning? b. De republiek De republiek werd bestuurd door de senaat. De senaat telde in het begin 300 mannen. Het waren allemaal rijke mannen, die we patriciërs noemen. De senaat werd geleid door 2 mannen, de consuls. De twee consuls werden ieder jaar gekozen door de mannelijke burgers in Rome. Buitenlanders, slaven en vrouwen mochten niet stemmen. Zij hadden geen enkele politieke rechten. vraagje: In die tijd waren het alleen de mannelijke (rijke) burgers die politieke rechten hadden, dat is echter veel veranderd. Kan er iemand zeggen hoe we een staatsvorm noemen waarin iedereen gelijke rechten krijgt? Julius Caesar, een heel beroemde legeraanvoerder, probeerde echter de macht van de senaat kleiner te maken. Hij wilde de baas zijn en probeerde alleen te regeren. Daardoor kreeg hij veel vijanden. Na z'n dood wilde het Romeinse volk toch wel graag 1 baas houden. Vanaf dan was de tijd van de republiek ten einde. Er kwamen voor het eerst keizers die alleen de macht in handen hadden. Klik hier en je ziet een tijdsband waarop Julius Caesar en een aantal keizers gesitueerd worden en verder ook besproken worden. Lees het stukje over Julius Caesar en beantwoord volgende vraagjes:
Wanneer leefde Caesar? Hoe wou Caesar z'n politieke invloed vergroten? Wanneer kreeg Caesar het hele rijk in handen? Een bekende spreuk van Caesar is Veni, Vidi, Vici. Wat wil dit zeggen? Door wie werd Caesar vermoord? Klik hier en je vindt de antwoorden: Was Caesar een dictator of een keizer? Noem enkele belangrijke keizers op die eerder nog niet vermeld werden.
Julius Caesar voerde ook een nieuwe kalender in. Welke maand zou naar hem genoemd worden? Welk Nederlands woord zou er van Caesar afgeleid zijn?
c. Het keizerrijk
1. Zoek het antwoord op volgende vraag: Klik hier
Hoe werd in het keizerrijk bepaald wie de opvolger van de keizer werd? a. De zoon of dochter van de keizer werd automatisch b. of koos de keizer zelf de opvolger? c. of koos het volk zelf de keizer?
2 .Lees het stukje over keizer Octavianus en los het volgende op:
Wanneer leefde Octavianus? Wat betekent de eretitel 'Augustus'? Welke militaire titel nam hij aan? Wat betekent het veto–recht? Augustus zorgde voor de algemene vrede, hoe zegt men dit in het Latijn?
3. Lees het stukje over keizer Tiberius en los het volgende op:
Wie heeft Tiberius laten kruisigen? Op welk eiland trok Tiberius zich terug?
4. Lees het stukje over keizer Caligula en los het volgende op:
Wat betekent Caligula en waarom kreeg hij die (bij)naam? Caligula wordt vaak als een wrede koning aanzien. Waarom?
5. Lees het stukje over keizer Claudius en los het volgende op:
Door wie werd Claudius vermoord?
6. Lees het stukje over keizer Nero en los het volgende op:
Hoe oud was Nero toen hij aan de macht kwam? Aan wie gaf Nero de schuld bij 'de brand van Rome'?
Opdracht 3 ( Eventueel 2 groepjes): Zoek enkele foto's van deze keizers ( handboek, bibliotheek, internet,…) en maak een spreekbeurt. Tip: teken een tijdsband op het bord of maak er één in papier. Opgelet: dit is een opdracht die veel tijd in beslag neemt.
3. De Romeinse samenleving Klik hier en je vindt de verschillende bevolkingsgroepen van het Romeinse rijk. Zoek op in welke laag volgende mensen thuishoren: Rijke kooplieden, proletariërs, schoolmeesters, artsen, hoge militairen, slaven,
bankiers, senatoren, boeren en bakkers. Klik hier en je kunt de Romeinse samenleving verder verkennen
Kinderen en vrouwen in de Romeinse tijd Niet alle kinderen gingen naar school, wat is daar de voornaamste reden voor? Van wie kregen de kinderen meestal les? Wat leerden de kinderen op school? Op welke letter eindigde de meeste Romeinse meisjesnamen? Geef 2 rechten van de pater familias.
Ontspanning en vermaak In de Romeinse steden waren er talrijke mogelijkheden om zich te ontspannen. Vooral het theater, het wagenrennen en het gladiatorengevecht waren voor de Romeinen een leuk dagje uit. Ook een bezoek aan de thermen werd gezien als aangenaam tijdverdrijf.
Thermen Wat zijn thermen? Waarom gingen veel Romeinen hier naartoe? Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen Waar vond het gebruik van zo'n badhuis z'n oorsprong? Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen Met wat kun je de Romeinse badhuizen nu vergelijken? Amfitheaters Hoe noemt het grootste amfitheater in Rome ? Klik hier en je ziet een recente foto van dit bouwwerk Welke spelen werden er allemaal gehouden en op welk tijdstip? Wat was de grootste renbaan in Rome? Paardenrennen Hoe noemt men de jonge mannen die in wagens door 4 paarden
getrokken werden? Was dit een gevaarlijke sport? Geef uitleg. Klik hier en je ziet nog een foto van het paardenrennen Gladiatorengevechten Wat gebeurde er als het publiek tijdens het gevecht met de duim naar beneden wees? Klik hier om volgende vraag op te lossen en een oefening te maken op het internet Voordat de gladiatoren beginnen te vechten zeggen ze tegen de keizer "morituri te salutant". Wat wil dit zeggen? Zoek de namen op van de verschillende soorten gladiatoren en maak de oefening door bij elke afbeelding één van die soorten in te typen. Theater Wie waren de beroemdste toneelschrijvers? Wat is een komedie? Waarom moesten de acteurs zo hard roepen?
eten en drinken Welke manieren gebruikten de Romeinen om het voedsel langer te kunnen bewaren en welke manieren gebruiken wij nu? In welke houding at men? Gebruikte men vork en mes? Noem 2 handelsproducten uit die tijd? Waar of niet waar? In het Romeinse rijk was 1/3 van alle mensen slaaf Sommige slaven konden zich vrijkopen De vindecta is een staf waarmee de slaven geslagen werden.
Opdracht 4 (voor 2 groepjes): Omdat de verschillen tussen arm en rijk erg groot waren in Rome, zullen we een dag van een rijk en arm gezin met elkaar vergelijken. Het is nu aan jullie om daarover een toneel spelen. Jullie kunnen er eventueel nog
een verhaaltje rond breien. Rollen rijke familie: patronus ( = rijke heer), één of meerdere slaven, één of meerdere clientes, één of meerdere zonen, één of meerdere dochters, eventueel de vrouw van de patronus. Rollen arme familie: arme proletariër ( of client) , één of meerdere zonen en dochters, de patronus en één of meerdere lictores ( = stadswachten). klik hier en je vindt de dagindeling van zowel een rijke als arme Romeinse familie en de tekst waarop jullie je kunnen baseren.
4. Het Romeinse leger Klik hier en je kunt de antwoorden op volgende vraagjes over het Romeinse leger opzoeken 1.Uit welke drie onderdelen bestond het Romeinse leger? 2.Wat is een cohort? 3.Wat is het verschil tussen de legioenen en de hulptroepen van het Romeinse leger? 4.Wat deden legionairs als ze niet vochten of trainden? 5.Wat kan er op de mijlpalen afgelezen worden? Klik hier en geef de juiste benaming voor iedere soldaat tip: de uitleg onder de oefening kan je op weg helpen. Klik hier om een video te zien over de soldaat en z'n militaire uitrusting Beschrijf de uitrusting van de soldaten aan de hand van de video en bijhorend tekstje. Opdracht 5: Na wat jullie gelezen en gezien hebben, kunnen jullie samen eens proberen volgende oefening op te lossen: klik hier. ( Indien het niet lukt, de uitleg eronder zal jullie zeker verder helpen). Het is nu de bedoeling dat jullie straks jullie klasgenoten helpen als ze de oefening oplossen. Jullie kunnen hen ook een beetje meer uitleg geven.
5. Romeinse bouwkunst De Romeinen bouwden wegen, bruggen en aquaducten. Een uitgebreid wegennet verbond de steden met de provincies met elkaar en de grote steden met Rome. Daarnaast bouwden ze ook theaters, amfitheaters, circussen en thermen, maar daar hebben we het al over gehad. Wat jullie echter nog niet weten is, hoe een Romeins
huis er uit ziet…Hieronder kom je over het voorgaande enkele dingen te weten: Klik hier als je iets wil weten over de aanleg van wegen Beantwoord volgende vraagjes: 1. Waarom voornamelijk werden er wegen aangelegd? 2. Uit welke lagen was een weg opgebouwd? 3. Waarom stond het baanoppervlak lichtjes gebogen? Klik hier als je iets wil weten over ' de wegen in cijfers' en de Romeinse zebrapaden Klik hier en je kunt een reis maken door een Romeins huis (druk achtereenvolgens op de verschillende vertrekken van de plattegrond). Schrijf alle namen van vertrekken op. Als je de rondreis door de verschillende vertrekken hebt gemaakt, kun je op de internetsite jezelf testen door een oefening in te vullen. ( je kunt kijken of je juist bent door te klikken op controleer de antwoorden). Klik hier als je iets wil weten over de Romeinse bruggen De Romeinen zijn niet zelf op het idee gekomen om bruggen te bouwen, welk volk dan wel? ( De Romeinen hebben wel dit idee (en andere) naar de uithoeken van hun rijk uitgedragen. Zo kunnen we ook verklaren waarom men in onze streken ook bruggen begon te bouwen.) Klik hier en zie een foto van een typische Romeinse aquaduct Wat is de naam van deze aquaduct? Opdracht 6: Jullie hebben kennis gemaakt met de Romeinse behuizing. Het is nu aan jullie om creatief te zijn: teken de plattegrond aan het bord, teken hem op papier of maak eventueel een maquette. Leg aan de ganse klas uit welke vertrekken er zijn en voor wat ze dienen.
6. Romeinse kleding Klik hier en je kunt zien hoe Romeinen zich kleedden vul aan: hoe langer de toga, hoe … De paarse band was teken van….
De Romeinse vrouwen rondden hun toilet natuurlijk af met …. Klik hier en je ziet een video over het aantrekken van een toga Hoe noemt men een toga gedragen in rouwperioden? Hoe noemt de toga die door jongens onder de 16 jaar gedragen werd? Wie droeg de toga virilis? Wie droeg de toga candida? Opdracht 7: jullie zagen op de video dat het aantrekken van een toga niet zo simpel was en dat men hier het best voor geholpen werd. Misschien is het wel eens leuk om ook eens Romein te spelen. tip: op de volgende internetsite zie je een klas die dit ook gedaan heeft: klik hier
7. Het Romeinse muntsysteem Klik hier om de soorten Romeinse munten te leren kennen los volgende oefening op: 1 denarius = sestertii 1 dupondus = sestertius Klik hier en beschrijf de evolutie van klompje koper tot munt Klik hier en je leert iets bij over het slaan van munten Welke bijkomende betekenis hadden de 'versieringen' op de munt? 8. Romeinse cijfers Klik hier en je leert iets bij over de Romeinse cijfers Kun je uit hetgeen je op de site vindt afleiden wat het getal 1000 is in Romeinse cijfers? het getal 100? het getal 50? het getal 5? het getal 1?
het getal 9?
Bronnen Wat hebben de leerlingen nodig om de activiteiten te kunnen uitvoeren: Bij deel 1: een computer met internetaansluiting voor elke leerling (eventueel per twee). Windows multimediaspeler om een 2– tal video's te bekijken. papier en pen om de vraagjes, oefeningen op te lossen. Bij deel 2 (gespecifieerd per opdracht): Opdracht 1:De legende van Romulus en Remus vertellen en/of uitbeelden. geen specifiek materiaal nodig. Opdracht 2: Het Romeinse imperium geografisch vergelijken met de landen van nu. eventueel atlas(sen) + grote (recente) kaart waar leerlingen de landen kunnen op aanduiden voor gans de klas. Opdracht 3: Spreekbeurt over de Romeinse keizers a.h.v. foto's en zelfgeknutselde/getekende tijdsband. handboeken, boeken uit de bibliotheek , internet, … kortom alles waar de leerlingen informatie en foto's kunnen vinden over de besproken keizers. krijt of materiaal om tijdsband te knutselen. Opdracht 4:Toneel om het verschil duidelijk te maken tussen een dag in een rijk en een arm gezin. geen specifiek materiaal nodig ( behalve computer met internetaansluiting om naar site met uitleg te kunnen surfen.) Opdracht 5:Oefening op internet over de soldaat en z'n militaire uitrusting.
geen specifiek materiaal nodig ( behalve computer met internetaansluiting). Opdracht 6:Van de Romeinse behuizing een plattegrond/maquette tekenen/maken. materiaal om de romeinse behuizing visueel te maken. Opdracht 7: Je eens als Romein verkleden . Lakens + schildermateriaal + internet om voorbeeld te zien van klas die dit ook gedaan heeft. Deze internetactiviteit maakt vele links naar andere websites. Hiervoor verwijzen naar de referenties. Zoals reeds vermeld is de leerkracht voor de leerling ook een bron van hulp en stimulans. Facultatief: Een eventuele daguitstap kan deel uitmaken van het project.
Evaluatie De leerlingen zullen na uitvoeren van deze internetactiviteit heel wat bijgeleerd hebben. Een eerste manier voor de leerkrachten om dit te toetsen is de wijze waarop de leerlingen de vraagjes en (invul)oefeningen hebben opgelost. Sommige internetsites geven de leerlingen zelf de mogelijkheid om zichzelf te toetsen of ze alles wel begrepen hebben. Naast dit individuele deel wordt de opdracht waaraan elk groepje gezamenlijk aan gewerkt heeft geëvalueerd. De leerkracht moeten hier vooral rekening houden met hoe ze dit aangepakt hebben. Enkele criteria: 1. Hebben de leerlingen de tijd die ze nodig hadden om de opdracht te volbrengen goed ingeschat en nuttig gebruikt? 2.Heeft iedereen van de groepsleden z'n ideeën kunnen naar voor brengen? 3.Hoe hebben de groepsleden het werk verdeeld? 4.Hoe hebben ze de opdracht voor de klas gebracht?
Conclusie De leerlingen zullen zeker na afloop heel wat geleerd hebben over de wereld van de Romeinen. Daarbij zullen ze ingezien hebben dat het er vroeger heel wat anders aan toeging als nu. Misschien hebben ze nu wel meer belangstelling voor wat er vroeger allemaal gebeurd is? In elk geval zullen ze de ervaring van het surfen op internet meegemaakt hebben. Daarnaast hebben ze ook leren samenwerken om iets leuk voor de klas te brengen. Ik hoop dat dit zowel voor de leerlingen als leerkrachten een boeiende, leerrijke ervaring was. vele groeten, Elien.
Referenties http://www.ond.vlaanderen.be/eindtermen http://lightning.prohosting.com/~romans1/rome.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/evoluties.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/romrijk.htm http://www.geocities.com/colosseum/Arena/1964/politiek.html http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Keizers.html http://lightning.prohosting.com/~romans1/keizer.htm http://lightning.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Bevlaag.html http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/Romeinenmaatschappij.htm http://scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/552.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/badhuis.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/amphi.htm http://195.108.140.65/rouwen/klas4g/paulsmidt/paard.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/gladi.htm http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Dagin.html
http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/romeinenoorlog.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/leger.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/soldaat.htm http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/4_4.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/241.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/243.htm http://www.histopia.nl/school/romvilla.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom166/22.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/aquaduct.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/561.htm http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/toga.htm http://home.iae.nl/users/bcweert/geschiedenis/ppexcvslmaastricht.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/622.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/623.htm http://www.museon.nl/objextra.noteer.htm Tenslotte nog een bedankwoordje aan al diegenen die materialen ter beschikking hebben gesteld. Zonder hen zou deze website nooit tot stand zijn gekomen. Bedankt, Elien.
Laatst bewerkt op 9-2-00. Gebaseerd op de template van The WebQuest Page
Leerlingenpagina Het Romeinse rijk Een Internetproject voor de 6de klas Ontworpen door Elien Poppe
[email protected]
Inleiding | Taak | Proces | Evaluatie | Conclusie | Referenties |
Inleiding Je hebt wellicht al eens van de Romeinen gehoord, maar wist je ook dat onze grootouders grotendeels door hen kunnen lezen en schrijven? Wist je ook dat zij bij de eersten waren die wegen aanlegden en stenen huizen bouwden? Wist je dat het ook zij waren die het geld uitvonden en met een echt leger ten strijde trokken? Aangezien zij ons zoveel dingen geleerd hebben en ons met zovele dingen in contact hebben gebracht, wil deze website jullie de Romeinse wereld laten verkennen. Het internet zal je hierbij vergezellen en helpen om de antwoorden op een aantal vragen te zoeken. Hier begint alvast jullie boeiende reis…Succes!!!
Taak Deel 1: Jullie zullen de verschillende domeinen van de Romeinse wereld verkennen door een aantal sites te bezoeken. De bedoeling is dat je daar een aantal dingen gaat opzoeken. Deel 2: Daarna gaan jullie in een kleine groep een welomschreven opdracht i.v.m. één van de domeinen uitwerken. Zo kunnen jullie er een heuse Romeinendag van maken!
Proces Deel 1: Verken verschillende domeinen van het Romeinse Rijk (zoektaak) Jullie gaan individueel (of eventueel met twee) een aantal belangrijke aspecten van de Romeinse wereld gaan verkennen. Dit kunnen jullie doen door bij elk specifiek domein een aantal opgegeven internetsites te bezoeken. Daar vind je de nodige informatie om
op de gestelde vragen te antwoorden of bepaalde oefeningen te maken. Cursieve vragen zijn denkvraagjes die niet op het internet te vinden zijn, maar die jullie eventueel zelf wel kunnen vinden. Je mag natuurlijk wel hulp vragen aan je klasgenoten of leerkracht. Jullie krijgen hiervoor ongeveer 2 uur tijd voor. We doorlopen achtereenvolgens: 1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse rijk 2. Politieke geschiedenis van het Romeinse Rijk 3. 4. 5. 6. 7. 8.
De Romeinse samenleving Romeinse bouwkunst Het Romeinse leger Romeinse kleding Het Romeinse muntsysteem Romeinse cijfers
2. Voorbereiding en uitvoering opdracht Het is de bedoeling dat jullie na deze zoektocht in een groepje (liefst van 3 tot 5) gaan samenzitten en één van de opdrachten gaan uitwerken. (Een opdracht herken je aan het tekeningetje van Asterix). Daarna kun je met de hele klas een voorstelling geven met toneel, spreekbeurten, knutselactiviteiten enz. Tip: Spreek met je klasgenoten en leerkrachten af wie welke opdracht zal doen. Dit om te vermijden dat er meerdere groepjes dezelfde opdracht vervullen.
1. Het ontstaan van Rome en het Romeinse Rijk Ongeveer 2700 jaar geleden begon het rijk der Romeinen vorm te krijgen. De Romeinen waren de nakomelingen van de inwoners van de stadstaat Rome, die op hun beurt in hun doen en laten sterk beïnvloed werden door de Grieken.
a. De legende vooraf: een legende of een mythe is een oud (verzonnen) verhaal. Klik hier en je vindt de legende over het ontstaan van Rome. Beantwoord vervolgens volgende vragen: 1. 2. 3. 4.
Wanneer werd Rome volgens de legende gesticht ? Wie heeft Rome gesticht? Hoe noemt men de centrale kern van Rome? Bij welke rivier bevindt het hart van de stad zich?
Opdracht 1: vertel het verhaal op een creatieve manier aan jullie klasgenoten. Speel bvb. een toneeltje. b. Het Romeinse Rijk in ontwikkeling Het Romeinse rijk was het grootste rijk ooit in Europa. Het begon met de stad Rome (met een paar honderd inwoners) en eindigde met zeker 60 miljoen inwoners. Klik hier en je vindt 4 kaarten van het Romeinse Rijk, het is aan jullie om deze chronologisch te rangschikken. (de oplossing vinden jullie door erna op de aangeduide plaats te klikken ). Klik hier en je ziet hier hoe de Romeinse wereld er ongeveer 1800 jaar geleden uitzag. Opdracht 2: bekijk de kaart van het Romeinse rijk heel goed, met welke landen komt dit nu ongeveer overeen? (Gebruik een atlas). Toon dit aan de hand van een kaart aan de hele klas.
2. Politieke geschiedenis Het Romeinse rijk kende drie grote periodes: het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk. Klik hier en je vindt een tijdsband met de drie perioden die het Romeinse rijk gekend heeft . Zoek het volgende op: 1. 2. 3. 4.
Begin–en einddatum van het koninkrijk, de republiek en het keizerrijk. Wie was de laatste koning van Rome? Wie was de eerste keizer en hoe welke eretitel kreeg hij? Wie was de laatste keizer?
a.Het koninkrijk In die periode werd het Romeinse rijk bestuurd door een koning, maar in 509 voor Christus werd de laatste koning weggejaagd. (jullie hebben reeds al opgezocht wie dit was). Rome werd dan een republiek. vraagje: België is ook een koninkrijk, kun je ook zeggen wie onze koning is? Weet je ook wie normaal de opvolger wordt van een koning? b. De republiek De republiek werd bestuurd door de senaat. De senaat telde in het begin 300 mannen. Het waren allemaal rijke mannen, die we patriciërs noemen. De senaat werd geleid door 2 mannen, de consuls. De twee consuls werden ieder jaar gekozen door de mannelijke burgers in Rome. Buitenlanders, slaven en vrouwen mochten niet stemmen. Zij hadden geen enkele politieke rechten. vraagje: In die tijd waren het alleen de mannelijke (rijke) burgers die politieke rechten hadden, dat is echter veel veranderd. Kan er iemand zeggen hoe we een staatsvorm noemen waarin iedereen gelijke rechten krijgt? Julius Caesar, een heel beroemde legeraanvoerder, probeerde echter de macht van de senaat kleiner te maken.
Hij wilde de baas zijn en probeerde alleen te regeren. Daardoor kreeg hij veel vijanden. Na z'n dood wilde het Romeinse volk toch wel graag 1 baas houden. Vanaf dan was de tijd van de republiek ten einde. Er kwamen voor het eerst keizers die alleen de macht in handen hadden. Klik hier en je ziet een tijdsband waarop Julius Caesar en een aantal keizers gesitueerd worden en verder ook besproken worden. Lees het stukje over Julius Caesar en beantwoord volgende vraagjes:
Wanneer leefde Caesar? Hoe wou Caesar z'n politieke invloed vergroten? Wanneer kreeg Caesar het hele rijk in handen? Een bekende spreuk van Caesar is Veni, Vidi, Vici. Wat wil dit zeggen? Door wie werd Caesar vermoord? Klik hier en je vindt de antwoorden: Was Caesar een dictator of een keizer? Noem enkele belangrijke keizers die eerder nog niet aan bod zijn gekomen.
Julius Caesar voerde ook een nieuwe kalender in. Welke maand zou naar hem genoemd worden? Welk Nederlands woord zou er van Caesar afgeleid zijn?
c. Het keizerrijk 1. Zoek het antwoord op volgende vraag: Klik hier
Hoe werd in het keizerrijk bepaald wie de opvolger van de keizer werd? a. De zoon of dochter van de keizer werd automatisch b. of koos de keizer zelf de opvolger?
c. of koos het volk zelf de keizer? 2 .Lees het stukje over keizer Octavianus en los het volgende op:
Wanneer leefde Octavianus? Wat betekent de eretitel 'Augustus'? Welke militaire titel nam hij aan? Wat betekent het veto–recht? Augustus zorgde voor de algemene vrede, hoe zegt men dit in het Latijn?
3. Lees het stukje over keizer Tiberius en los het volgende op:
Wie heeft Tiberius laten kruisigen? Op welk eiland trok Tiberius zich terug?
4. Lees het stukje over keizer Caligula en los het volgende op:
Wat betekent Caligula en waarom kreeg hij die (bij)naam?
Caligula wordt vaak als een wrede koning aanzien. Waarom?
5. Lees het stukje over keizer Claudius en los het volgende op:
Door wie werd Claudius vermoord?
6. Lees het stukje over keizer Nero en los het volgende op:
Hoe oud was Nero toen hij aan de macht kwam? Aan wie gaf Nero de schuld bij 'de brand van Rome'?
Opdracht 3 (Eventueel 2 groepjes): Zoek enkele foto's van deze keizers ( handboek, bibliotheek, internet,…) en maak een spreekbeurt. Tip: teken een tijdsband op het bord of maak er één in papier. Opgelet: dit is een opdracht die veel tijd in beslag neemt.
3. De Romeinse samenleving Klik hier en je vindt de verschillende bevolkingsgroepen van het Romeinse rijk. Zoek op in welke laag volgende mensen thuishoren: Rijke kooplieden, proletariërs, schoolmeesters, artsen, hoge militairen, slaven, bankiers, senatoren, boeren en bakkers. Klik hier en je kunt de Romeinse samenleving verder verkennen
Kinderen en vrouwen in de Romeinse tijd Niet alle kinderen gingen naar school, wat is daar de voornaamste reden voor? Van wie kregen de kinderen meestal les? Wat leerden de kinderen op school? Op welke letter eindigde de meeste Romeinse meisjesnamen? Geef 2 rechten van de pater familias.
Ontspanning en vermaak In de Romeinse steden waren er talrijke mogelijkheden om zich te ontspannen. Vooral het theater, het wagenrennen en het gladiatorengevecht waren voor de Romeinen een leuk dagje uit. Ook een bezoek aan de thermen werd gezien als aangenaam tijdverdrijf.
Thermen Wat zijn thermen? Waarom gingen veel Romeinen hier naartoe? Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen
Waar vond het gebruik van zo'n badhuis z'n oorsprong? Klik hier en je kunt volgende vraag oplossen Met wat kun je de Romeinse badhuizen nu vergelijken? Amfitheaters Hoe noemt het grootste amfitheater in Rome ? Klik hier en je ziet een recente foto van dit bouwwerk Welke spelen werden er allemaal gehouden en op welk tijdstip? Wat was de grootste renbaan in Rome? Paardenrennen Hoe noemt men de jonge mannen die in wagens door 4 paarden getrokken werden? Was dit een gevaarlijke sport? Geef uitleg. Klik hier en je ziet nog een foto van het paardenrennen Gladiatorengevechten Wat gebeurde er als het publiek tijdens het gevecht met de duim naar beneden wees? Klik hier om volgende vraag op te lossen en een oefening te maken op het internet Voordat de gladiatoren beginnen te vechten zeggen ze tegen de keizer "morituri te salutant". Wat wil dit zeggen? Zoek de namen op van de verschillende soorten gladiatoren en maak de oefening door bij elke afbeelding één van die soorten in te typen. Theater Wie waren de beroemdste toneelschrijvers? Wat is een komedie? Waarom moesten de acteurs zo hard roepen?
eten en drinken Welke manieren gebruikten de Romeinen om het voedsel langer te kunnen bewaren en welke manieren gebruiken wij nu?
In welke houding at men? Gebruikte men vork en mes? Noem 2 handelsproducten uit die tijd? Waar of niet waar? In het Romeinse rijk was 1/3 van alle mensen slaaf Sommige slaven konden zich vrijkopen De vindecta is een staf waarmee de slaven geslagen werden. Opdracht 4 (voor 2 groepjes): Omdat de verschillen tussen arm en rijk erg groot waren in Rome, zullen we een dag van een rijk en arm gezin met elkaar vergelijken. Het is nu aan jullie om daarover een toneel spelen. Jullie kunnen er eventueel nog een verhaaltje rond breien. Rollen rijke familie: patronus ( = rijke heer), één of meerdere slaven, één of meerdere clientes, één of meerdere zonen, één of meerdere dochters, eventueel de vrouw van de patronus. Rollen arme familie: arme proletariër ( of client) , één of meerdere zonen en dochters, de patronus en één of meerdere lictores ( = stadswachten). klik hier en je vindt de dagindeling van zowel een rijke als arme Romeinse familie en de tekst waarop jullie je kunnen baseren.
4. Het Romeinse leger Klik hier en je kunt de antwoorden op volgende vraagjes over het Romeinse leger opzoeken. 1.Uit welke drie onderdelen bestond het Romeinse leger? 2.Wat is een cohort? 3.Wat is het verschil tussen de legioenen en de hulptroepen van het Romeinse leger? 4.Wat deden legionairs als ze niet vochten of trainden? 5.Wat kan er op de mijlpalen afgelezen worden? Klik hier en geef de juiste benaming voor iedere soldaat tip: de uitleg onder de oefening kan je op weg helpen. Klik hier om een video te zien over de soldaat en z'n militaire uitrusting Beschrijf de uitrusting van de soldaten aan de hand van de video en bijhorend tekstje. Opdracht 5: Na wat jullie gelezen en gezien hebben, kunnen jullie samen eens proberen volgende oefening
op te lossen: klik hier. ( Indien het niet lukt, de uitleg eronder zal jullie zeker verder helpen). Het is nu de bedoeling dat jullie straks jullie klasgenoten helpen als ze de oefening oplossen. Jullie kunnen hen ook een beetje meer uitleg geven.
5. Romeinse bouwkunst De Romeinen bouwden wegen, bruggen en aquaducten. Een uitgebreid wegennet verbond de steden met de provincies met elkaar en de grote steden met Rome. Daarnaast bouwden ze ook theaters, amfitheaters, circussen en thermen, maar daar hebben we het al over gehad. Wat jullie echter nog niet weten is, hoe een Romeins huis er uit ziet…Hieronder kom je over het voorgaande enkele dingen te weten: Klik hier als je iets wil weten over de aanleg van wegen Beantwoord volgende vraagjes: 1. Waarom voornamelijk werden er wegen aangelegd? 2. Uit welke lagen was een weg opgebouwd? 3. Waarom stond het baanoppervlak lichtjes gebogen? Klik hier als je iets wil weten over ' de wegen in cijfers' en de Romeinse zebrapaden Klik hier en je kunt een reis maken door een Romeins huis (druk achtereenvolgens op de verschillende vertrekken van de plattegrond). Schrijf alle namen van vertrekken op. Als je de rondreis door de verschillende vertrekken hebt gemaakt, kun je op de internetsite jezelf testen door een oefening in te vullen. ( je kunt kijken of je juist bent door te klikken op controleer de antwoorden) Klik hier als je iets wil weten over de Romeinse bruggen De Romeinen zijn niet zelf op het idee gekomen om bruggen te bouwen, welk volk dan wel? ( De Romeinen hebben wel dit idee (en andere) naar de uithoeken van hun rijk uitgedragen. Zo kunnen we ook verklaren waarom men in onze streken ook bruggen begon te bouwen.) Klik hier en zie een foto van een typische Romeinse aquaduct Wat is de naam van deze aquaduct? Opdracht 6: Jullie hebben kennis gemaakt met de Romeinse behuizing. Het is nu aan jullie om creatief te zijn: teken de plattegrond aan het bord, teken hem op papier of maak eventueel een maquette. Leg aan de ganse klas uit welke vertrekken er zijn en voor wat ze dienen.
6. Romeinse kleding
Klik hier en je kunt zien hoe Romeinen zich kleedden vul aan: hoe langer de toga, hoe … De paarse band was teken van…. De Romeinse vrouwen rondden hun toilet natuurlijk af met …. Klik hier en je ziet een video over het aantrekken van een toga Hoe noemt men een toga gedragen in rouwperioden? Hoe noemt de toga die door jongens onder de 16 jaar gedragen werd? Wie droeg de toga virilis? Wie droeg de toga candida? Opdracht 7: jullie zagen op de video dat het aantrekken van een toga niet zo simpel was en dat men hier het best voor geholpen werd. Misschien is het wel eens leuk om ook eens Romein te spelen. tip: op de volgende internetsite zie je een klas die dit ook gedaan heeft: klik hier
7. Het Romeinse muntsysteem Klik hier om de soorten Romeinse munten te leren kennen los volgende oefening op: 1 denarius = X sestertii 1 dupondus = X sestertius Klik hier en beschrijf de evolutie van klompje koper tot munt Klik hier en je leert iets bij over het slaan van munten Welke bijkomende betekenis hadden de 'versieringen' op de munt?
8. Romeinse cijfers Klik hier en je leert iets bij over de Romeinse cijfers Kun je uit hetgeen je op de site vindt afleiden wat het getal 1000 is in Romeinse cijfers? het getal 100?
het getal 50? het getal 5? het getal 1? het getal 9?
Evaluatie Je hebt ongetwijfeld tijdens deze reis het één en ander bijgeleerd. Een eerste manier om dit te achterhalen is de wijze waarop je de vraagjes, oefeningen en invuloefeningen hebt opgelost. Sommige internetsites gaven zelf de mogelijkheid om jezelf te toetsen of je alles wel begrepen had. Naast dit individuele deel wordt je ook per groepje getoetst i.v.m. de opdracht waar jullie gezamenlijk aan gewerkt hebben. De leerkracht zal hier vooral rekening houden met hoe jullie dit aangepakt hebben. 1.Hebben jullie de tijd die je nodig had om je opdracht te volbrengen goed ingeschat en nuttig gebruikt? 2.Heeft iedereen z'n ideeën kunnen naar voor brengen? 3.Hoe hebben jullie het werk verdeeld? 4.Hoe hebben jullie de opdracht voor de klas gebracht?
Conclusie Na deze reis volbracht te hebben, zullen jullie zeker heel wat geleerd hebben over de wereld van de Romeinen. Daarbij zullen jullie ingezien hebben dat het er vroeger heel wat anders aan toeging als nu. Misschien heb je nu wel meer belangstelling voor wat er vroeger allemaal gebeurd is? In elk geval zul je de ervaring van het surfen op internet meegemaakt hebben. Daarnaast heb je ook met enkele van je klasgenoten samengewerkt om iets leuk voor de klas te brengen. Ik hoop dat dit voor jullie een boeiende, leerrijke reis was. vele groeten, Elien.
Referenties http://lightning.prohosting.com/~romans1/rome.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/evoluties.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/romrijk.htm http://www.geocities.com/colosseum/Arena/1964/politiek.html http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Keizers.html http://lightning.prohosting.com/~romans1/keizer.htm http://lightning.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Bevlaag.html http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/Romeinenmaatschappij.htm http://scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/552.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/badhuis.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/amphi.htm http://195.108.140.65/rouwen/klas4g/paulsmidt/paard.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/gladi.htm http://library.thinkquest.org/22866/Dutch/Romdag/Dagin.html http://home.wanadoo.nl/r.driedijk/romeinenoorlog.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/leger.htm http://lightning.prohosting.com/~romans1/soldaat.htm http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/4_4.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/241.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/243.htm http://www.histopia.nl/school/romvilla.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom166/22.htm http://195.108.140.35/rouwen/klas4g/paulsmidt/aquaduct.htm
http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/561.htm http://www.limburgsmuseum.ab–c.nl/romeinen/toga.htm http://home.iae.nl/users/bcweert/geschiedenis/ppexcvslmaastricht.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/622.htm http://www.scholen.vlaanderen.be/schoolprojecten/nom0166/623.htm http://www.museon.nl/objextra.noteer.htm
Laatst bewerkt op 9-2-00. Gebaseerd op de template van The WebQuest Page
