Mijn Lichaam mijn Maat

Bio-energetica

Docenten: J.A.M. Galesloot, trainer – huisarts Drs. G.C. Hoogenraad-Oberman, trainer – psycholoog-therapeut

OCCZ – Opleidingscentrum Complementaire Zorg

Bio-energetica Inhoud

1.

Inleiding

2.

Ontstaan

3.

Freud, Es en Libido

4.

Bio-energetica toegepast in Instituut Tjongeroog

5.

Energie

6.

Seksualiteit

7.

Oefeningen

8.

Tot slot

9.

Literatuurlijst

OCCZ

1

© Trainingsinstituut Tjongeroog

Bio-energetica De bijscholing ‘Bio-energetica’, is ontwikkeld binnen Trainingsinstituut Tjongeroog in Oudehorne en wordt onder meer aangeboden door OCCZ te Assen.

2

1. Inleiding Bio-energetica is een methode om mensen door ademhaling, lichaamsoefening en expressieoefeningen in contact te brengen met diepere gevoelslagen in henzelf. Deze gevoelens kunnen onbewust of onderdrukt zijn waardoor zij de vrije ontplooiing van de persoon belemmeren. Door zich deze gevoelens bewust te worden kan de deelnemer onderdrukte krachten en intelligentie terugveroveren en zo zichzelf mogelijkheden verschaffen tot een rijker en gezonder leven. De oefeningen kunnen tal van heilzame effecten opleveren zoals verdiept contact met het lichaam, soepelheid in lichaamshouding, letterlijk en figuurlijk steviger staan, gevoelens van vrijheid en levenslust, moed om ruimte in te nemen, kracht om conflicten aan te gaan en op te lossen en een groter gevoel van eigenwaarde. Deze opbrengst is mogelijk doordat mensen contact maken met alle mogelijke gevoelens, zowel positief als negatief. Hierdoor is het lichaamswerk een mogelijk pad naar een vrijer en vreugdevoller leven. Dit kan nog versterkt worden door de ervaringen uit het lichaamswerk ook psychotherapeutisch te duiden en te behandelen, een methode die instituut Tjongeroog gewend is aan te bieden. Dan kan de trainee zich nog beter bewust worden van zijn eigen reacties en onbewuste patronen. Dit kan een grote meerwaarde geven. Inzichten en ervaringen kunnen een plaats krijgen in een ruimere visie op het mens zijn en de projecten die het leven aanbiedt. Tjongeroog biedt Bio-energetica trainingen aan door een co-productie van psychotherapeut, huisarts/manueel geneeskundige en karate-docent. We geloven dat hiermee de krachtigste insteek wordt gemaakt.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

Bio-energetica 2. Ontstaan Bio-energetica therapeuten maken gebruik van principes en lichaamsoefeningen die ontworpen zijn door Alexander Lowen in samenwerking met John Pierrakos, beiden psychiater in de 50-er jaren in de VS. Lowen probeerde alle technieken op zichzelf uit en had met Pierrakos afgesproken dat deze zou optreden als therapeut. Lowen observeerde zichzelf jaren lang en lette erop of hij zich kon bevrijden van remmingen en innerlijke weerstanden. Wanneer men zijn geschriften nu leest valt de hoopvolle toon op, de hoop dat een mens werkelijk vrij kan worden. Als psychiater werkte hij vermoedelijk met een positiever mensbeeld dan menige psychiater in onze tijd. Dat kan met de tijdgeest te maken hebben. Lowen begon in het wederopbouwtijdperk na WO II en kon met zijn Bio-energetica later mee profiteren van het flower-power tijdperk. De 50-er jaren zijn in de VS een bloeitijd voor creatieve vormen van lichaamswerk, denk aan Feldenkrais, Rolfing, Alexander techniek, Essalen masage, Hakomi. Pierrakos en Lowen zijn later elk hun eigen weg gegaan. Pierrakos ontwikkelde Core Energetics, een andere vorm van lichaamswerk met een sterke nadruk op spirituele zelfverwerkelijking. Lowen is praktischer, dichter bij het lichaam gebleven, misschien ook omdat hij telkens opnieuw bij zijn patiënten ontdekte dat het lichaam een prachtige ingang is naar het innerlijk. Pierrakos en Lowen waren beiden volgelingen van Reich. Reich behoorde tot de eerste kringen rondom Freud, van wie hij zich later distantieerde. Freud had ontdekt dat mensen te helpen waren door hen onder hypnose of in vrije associatie te laten vertellen over vroegere traumatisch ervaringen. Freud kwam tot de conclusie dat veel ervaringen aanwezig waren in het onderbewuste. Hieruit kwam het model van de psychoanalyse voort. Freud was een fervent liefhebber van Shakespeare – het is niet voor niets dat de stukken van Shakespare zo bekend staan om hun psychologische diepgang, iets dat Freud waarschijnlijk heeft beïnvloed. De psychoanalyse was jarenlang het paradepaard van psychologie en psychiatrie, maar in onze tijd is de belangstelling ervoor afgenomen. De onderliggende ideeën blijken toch tijdsgebonden en het wegcijferen van de therapeut als factor spreekt thans minder aan. Daarentegen stelde Perls, eveneens een volgeling van Freud, dat de mens een betekenisvol patroon (Gestalt) aangaat met zijn omgeving en dus ook met zijn therapeut. De therapeut kan zijn eigen gevoelsmatige respons inbrengen als feed-back aan de cliënt, waardoor een meer concrete en doelgerichte interactie tot stand komt. Perls verwierp de verbale aanpak van de klassieke psychoanalyse. Praten dient bij hem meer voor zelfexpressie dan voor het verkrijgen van zelfkennis. Gestalt-therapie volgens Perls vindt traditioneel plaats in groeps -"workshops", soms eenmalig, in plaats van individuele consulten over een langere tijdsperiode. Het bewustzijnswerk van Godefrida HoogenraadOberman vindt onder andere zijn wortels in de Gestalt therapie. Bij haar heeft taal wel degelijk een belangrijke rol om gevoelens te onderzoeken en te benoemen, waarmee deze helderder en bewuster worden. Gevoelens geven toegang tot de ziel en zijn een pad tot verdiept bewustzijn en verdere heelwording.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

3

Bio-energetica 3. Freud, Es en Libido De wortels van de Bio-energetica liggen al bij Freud. Freud beschreef een model van de persoonlijkheid, opgebouwd uit Es, Ich en Über-ich. Hiermee bedoelde hij de emoties en verlangens, de actuele persoonlijkheid en de hogere geestelijke waarden van een mens. In de Bio-energetica zouden we volgens dat model met het Es werken. Freud had interessante opvattingen over het Libido, de levenskracht, ook wel oerdrift genoemd. De oerdrift omvatte het overlevingsinstinct, het voedselinstinct en het seksuele instinct. Daarover spreken was gedurfd, zeker in zijn tijd, waarin de burgerlijke klasse emotioneel geremd was. Lowen werkt verder met het principe van de levenskracht en noemt het simpelweg ‘Energie’. Energie die vrij gemaakt kan worden door emoties (driften) de vrije hand te geven, waarbij het organisme van nature streeft naar ontspanning en vervulling van basisbehoeften. Ook Reich werkte met de onderdrukte emoties van het Es, waarbij hij verder doorging op het idee dat dit te maken had met onderdrukte seksualiteit en levenskracht. Liever dan naar zijn patiënten te luisteren en alleen maar ‘hm’ te zeggen zoals de psychoanalyse voorschreef, werkte hij fysiek met zijn patiënten. Hij kwam met het concept ‘body armour’. Reich stelde dat de lichaamstaal van iemand meer onthult dan zijn woorden. Hij concludeerde dat mensen door hun spierspanning een soort bewapening vormen om zichzelf te beschermen, niet alleen voor de buitenwereld maar ook voor hun eigen verlangens en instincten. Hij zag dat reeds jonge kinderen leren hun gevoel en natuurlijke behoeften te onderdrukken. Hij ontwikkelde zijn Vegetotherapie, waarbij hij spierspanningen gaat behandelen om zo bij de oorzaak ervan te komen. Het schijnt dat hij behoorlijk veel kracht toepaste waardoor mensen echt pijn ondervonden. Reich geloofde dat met de pijnlijke reacties energie vrijkwam, een seksuele oerkracht die hij Orgone noemde. Zijn medische praktijk op basis van Orgoneenergie werd echter beschouwd als onwettig. Reich raakte los van de gevestigde medisch orde en werd gerechtelijk vervolgd. Hij stierf in de gevangenis. Het deed Lowen veel dat zijn leermeester op deze manier eindigde en hij ervoer de twijfel of een mens werkelijk van zijn eigen remmingen en beperkingen verlost kan worden. Hij refereerde aan zijn eigen vrijmaking, maar ook bedoelde hij dat Reich te eenzijdig bezig was geweest. Ook denk ik dat Lowen afwees dat Reich zo fysiek werkte met de mensen. Lowen raakte in zijn psychiatrische consulten mensen ook wel eens aan, maar veel dienstbaarder aan het therapeutisch doel. Overigens zijn ook andere stromingen op het aanrakings-concept doorgegaan, zoals Rolfing (van Ida Rolf, ook een volgeling uit de Reichiaanse school) en ‘deep tissue’ massage, waarbij door fysieke behandeling emoties worden opgeroepen en tot expressie gebracht. In Nederland kennen we de haptonomie, ontwikkeld door de fysiotherapeut Frans Veltman, waarbij de therapeut probeert een ondersteunende aanraking te bieden, die leidt tot verdiept zelfgevoel bij de cliënt. Zonder twijfel zullen ook tal van sportmasseurs zich intuïtief bedienen van therapeutische lichaamsconcepten. Het concept van ‘body armour’ is misschien zo gek nog niet, al lijkt het onwenselijk om de lichaamshouding puur als afweer te zien. De verklaring voor een bepaalde spierspanning kan toch bij ieder mens weer anders liggen en het is voorstelbaar dat spierspanningen een noodzakelijk beschermend effect hebben.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

4

Bio-energetica Al deze stromingen hebben met elkaar gemeen dat ze uitgaan van een kracht, wijsheid of intelligentie die in het lichaam verborgen ligt. Het is voor elke therapeut die met mensen werkt een feit, maar daarom nog niet zo gemakkelijk om mee te werken. Lowen bleef zijn leven lang trouw aan de Bio-energetica, voortbordurend op het werk van zijn voorgangers. Hiermee heeft hij ons een zeer doeltreffende en hoopvolle therapie in handen gegeven. Het Freudiaanse werkmodel is inmiddels wel afgezwakt en vervangen door een meer praktische hier- en- nu benadering zonder allerlei hypotheses over de menselijke geest. Bio-energetica leent zich heel goed voor het combineren van fysieke sessies met bewustzijnswerk, een methode die Godefrida Hoogenraad-Oberman en co-trainers verder hebben ontwikkeld.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

5

Bio-energetica 4. Bio-energetica toegepast in Instituut Tjongeroog In de huidige praktijk van Bio-energetica zoals die is ontstaan binnen Instituut Tjongeroog en ik denk ook elders is het ondenkbaar dat de trainee fysiek contact moet ondergaan en pijn aangedaan wordt. Hooguit zal de trainer een kleine correctie aanbrengen op een lichaamshouding en dan alleen na een check of dit wenselijk is voor de deelnemer. De wijze waarop iemand werkt moet volledig in respect en vanuit vrije keus plaats vinden. Neemt niet weg dat sommige oefeningen pittig zijn en behoorlijke spierpijn kunnen geven, dit alles echter toch geheel binnen de keuzes van de trainee. Sommige oefeningen leiden tot onwillekeurige spierschokjes en trillingen, dit wordt aangemoedigd en gezien als een wenselijke ontlading van spanning. Hoe ziet nu een reguliere sessie eruit? Allereerst wordt gezorgd voor een ontmoeting, door iedere deelnemer iets te laten zeggen over zichzelf en over zijn/haar verwachtingen. Hiermee wordt een sfeer van veiligheid en respect opgeroepen, essentieel voor het verdere proces. Ook de trainers vertellen kort iets over hun motivatie en hoe ze erin staan. Meestal worden 12 – 18 personen ontvangen in een workshop van twee of drie dagen. Daarna krijgen de deelnemers een korte uitleg van de therapievorm, hoe deze therapie is ontstaan en wat de psychologische achtergronden zijn. Dit verhaal houden we kort, want de beste uitleg zit toch in het ervaren. Verder geven we graag instructie om goed op eigen beperkingen en blessures te letten; sommige houdingen en oefeningen zijn voor de ene mens makkelijker uit te voeren dan voor de andere. Het is voor de trainer ook belangrijk om te weten of er een blessure of beperking is. Verder benadrukken we graag dat het geen prestatie-gerichte therapie is. Ook al lijken sommige oefeningen op een sportieve actie. Het gaat om de eigen ervaring of grens, dus vooral niet vergelijken met een ander. Vergelijken werkt enorm remmend, het is een onderdeel van sociaal gedrag dat juist in deze setting losgelaten mag worden. De oefeningen op Tjongeroog zijn een samenstelling van oorspronkelijke ademhalings- en lichaamsoefeningen van Lowen en allerlei oefeningen uit karate, yoga, Feldenkrais, Pilates, zangtechniek, manuele therapie en sportmassage. We gebruiken alles wat werkt, dat wil zeggen alle oefeningen waarbij gevoelens worden aangeraakt, waarbij het lichaam wordt geactiveerd en gestimuleerd. Er zijn houdingen bij die een bepaalde spanning in het lichaam oproepen en er zijn meditatieve ontspannings-oefeningen. We doen oefeningen om de eigen stem op een dieper niveau te ervaren. Ook hebben we oefeningen die alleen in tweetallen uitvoerbaar zijn, zoals oefeningen om grenzen te leren afbakenen of te leren toevertrouwen. We doen rollenspelen om karikaturen van menselijk gedrag uit te beelden of een dierlijke energie na te bootsen. Steeds geldt: Als je er helemaal in gaat, wat voel je er dan bij? Wat doet het je positief en negatief? Lowen werkte ook graag met allerlei expressie-oefeningen om agressie te uiten. Dit hebben wij overgenomen en verder uitgewerkt. Door een fysieke aanval na te bootsen kan woede geuit worden naar een denkbeeldige tegenstander, met behulp van stemgeluid, slaan en schoppen in de ruimte, dit alles met de nodige concentratie

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

6

Bio-energetica en inleving. Soms laten we met tennisrackets of opgerolde handdoeken op de grond of op een poef slaan. Het is geen doen alsof, maar een serieuze oefening met kans op ontlading en ontspanning en aanboren van onverwachte kracht. Zelfs als de trainee door een innerlijke remming geen object van woede kan visualiseren, kan hij of zij met deze oefeningen toch de eigen agressie voelen, uiten en ontladen. We laten het lichaam zijn gang gaan en dan gebeurt er altijd iets zinvols. Het spreekt vanzelf dat deze sessies zorgvuldige begeleiding nodig hebben. Goede instructie, bemoediging en opletten dat de trainee veilig en geconcentreerd werkt.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

7

Bio-energetica 5. Energie Eerder al sprak ik over de levensenergie, zoals o.a. Reich ermee werkte en gebruikte voor therapie. Omdat hij het (in navolging van Freud) heel expliciet koppelde aan seksuele energie kreeg hij grote maatschappelijke tegenstand. Maar goed beschouwd zocht hij naar essentiële waarden. Seksuele energie is een oerkracht, een verbindende, scheppende kracht waaruit creativiteit, doorzetting, levenslust en moed voortkomen. Zoals Reich ermee werkte was het een bijna tastbare natuurkundige energie, die opgeroepen kon worden. Daar is hij op veroordeeld. Evenzo is agressie een natuurlijke, pure en an sich zuivere energie. Een kracht waarmee vernietigd kan worden maar ook opgebouwd, opgeruimd, vernieuwd. De oude Indiërs begrepen dat al in hun verering van Shiva, god van schepping en vernietiging. Wat is energie eigenlijk? Is menselijke energie te vergelijken met natuurkundige energie, zijn alle soorten energie afkomstig uit eenzelfde bron? Moderne fysici wijzen erop dat ‘energie’ synoniem is aan informatie. De kwantumtheorie geeft aan dat een deeltje het ene moment een fysieke aanwezigheid is en het volgend moment alleen een golfbeweging die luistert naar een formule. Dan zou energie gelijk te stellen zijn aan doel, richting, wilskracht. Het concept is aan het verbreden. In onze tijd wordt energie als woord steeds vaker gebruikt: ‘ik heb er geen energie voor’, ‘er zit geen energie in dit proces’, ‘ik voelde weerstand in zijn energie’, waarbij het woord soms synoniem is aan ‘gevoel’ of ‘wil’. Laten we aannemen dat de taal hier een begrip probeert te vangen dat te maken heeft met natuurkracht, levenskracht, wilskracht. In de Oosterse filosofieën spreekt men wel van Chi of Prana. De mens is een onderdeel van de natuur en de menselijke energie vibreert mee met de natuur. En wat is de natuur? De aarde, de kosmos? Al werkende met energie komen we al snel terecht bij essentiële vragen over het leven. Misschien kunnen we nog duidelijker stellen dat liefde de grootste universele energie is. Een kracht die voortkomt uit een kosmische oerbron. Als een mens zich kan uiten, zich niet hoeft aan te passen en zichzelf bevrijdt van blokkades komt energie vrij. Het is voor anderen voelbaar en zichtbaar. Kracht, rust, structuur komen te voorschijn. Vrijkomende energie creëert weer energie. De sfeer in de ruimte wordt aangenaam, het ‘stroomt’ . Er is contact mogelijk en ook voelbaar. De mens valt samen met zijn natuurlijke oorsprong. Terug naar de bron, naar huis. Zelfaanvaarding, vergeving, vermogen tot liefhebben. Integreren van losse stukken in de persoonlijkheid. Het stromende gevoel, het gevoel van eigenwaarde en kracht is doel van de Bio-energetische oefeningen. Het lichaamswerk is volgens velen zelfs krachtiger dan verbale psychotherapie. In de praktijk van Tjongeroog wisselen we fysieke sessies af met pauzes voor rust en bezinning en daarna een bewustwordings-workshop om de doorstane ervaringen te onderzoeken en te bespreken. Het is belangrijk om gevoelens die ontdekt zijn zo goed mogelijk te benoemen en te proberen te begrijpen. De deelnemers, die meer open zijn gegaan door alle lichaamswerk kunnen dieper kijken naar de achtergrond van hun belevingen. Waarom lukte iets niet, waarom deed iets pijn, wat maakt mij bang, kon ik mijzelf laten gaan, wat zeggen deze ervaringen mij over mijn leven nu: tal van vragen die geanalyseerd en besproken kunnen

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

8

Bio-energetica worden. Hierdoor ontstaat een enorme sprong in bewustzijn en zelfbegrip. Er ontstaat een wisselwerking tussen lichaam, ziel en geest. De levenslust, ‘ energie’ die wordt opgewekt heelt het lichaam en opent de ziel. Door te werken met het lichaam komen we in contact met de zielslaag. Door beter contact met de ziel, het centrum van gevoelens, gaat het lichaam meer stralen, vibreren, beter ademen. De energie cirkelt rond tussen ziel en lichaam. Het kan niet anders dan de bedoeling zijn. Niet voor niets zegt men wel dat het lichaam een expressie is van de innerlijke bron, de ziel.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

9

Bio-energetica 6. Seksualiteit Het is misschien goed om op deze plaats iets toe te lichten over de rol van seksualiteit in Bio-energetische trainingen. Seksualiteit speelt geen directe rol en Bio-energetische oefeningen hebben geen directe relatie met seksuele gevoelens. Het zou ook volkomen de plank misslaan. Mensen komen om aan zichzelf te werken en niet om relationeel verwikkeld te raken. Tijdens de oefeningen wordt niet gewerkt met seksuele gevoelens of het opwekken daarvan. Er zijn oefeningen met losmaken van het bekken die een positieve uitwerking hebben op de lichamelijke doorstroming. Ook de expressie van onderdrukte boosheid draagt daar zeer aan bij. Door werken met het lichaam voelen mensen zich opgefrist en sterker en meer in contact met hun eigen bron, dus ook met vitale seksuele energie. Dit zijn individuele processen, die veel dieper gaan dan een beperkte definitie van seksualiteit. Het begrip seksuele energie strekt verder uit dan seksuele opwinding of seksueel gedrag: het gaat over een stuwende, blije, creatieve levenskracht, over inzet, creativiteit. Een mens is pas werkelijk in staat die energie ten volle te laten stromen wanneer er een innerlijk ja is, een openheid naar eigen gevoelens, liefde naar het zelf en besef van eigenwaarde. Dan wordt seksualiteit gevoed met warmte en liefde en stijgt het boven zichzelf uit. Door Bio-energetische oefeningen kan de deelnemer zich losser maken van blokkades en dichter komen bij die gevoelsmatige potenties in zichzelf.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

10

Bio-energetica 7. Oefeningen Boog achterover De boogoefening achterover: door met gebogen knieën te gaan staan, de beide vuisten op de bekkenrand achter te plaatsen en dan achterover te hellen, kan men het lichaam in een fraaie boog achterover laten komen. Dit lukt alleen als het gewicht naar de voorvoeten wordt verplaatst en het bekken naar voren wordt gebracht. De buikspieren komen onder spanning en kunnen gaan trillen. De rug moet niet zo ver naar achter worden gebracht dat er pijn in de onderrug ontstaat. Het gaat om de sensatie van het achterover buigen, niet of het ver genoeg lukt. Na verloop ontstaat vermoeidheid in buikspieren of in bovenbenen en moet de proefpersoon de oefening beëindigen. Beëindigen gebeurt door de rug omgekeerd nu voorover te laten uithangen. Deze oefening, ‘boog achterover’ kan gevoelens oproepen van verzet (tegen overgave) en kan een dieper en steviger contact oproepen met het staan op de ondergrond, de persoon wordt hierdoor meer ‘geaard’.

Ruggengraat In de volksmond is het spreekwoord: “Hij heeft geen ruggengraat”. In de medische praktijk is bekend dat mensen rugpijn kunnen krijgen als ze in een onzekere levensfase verkeren. De rug is te beschouwen als een kanaal van levenskracht. In de yoga filosofie onderkent men Kundalinienergie, een diepe levenskracht die door de rug heen stroomt. Uit de manuele therapie is goed bekend dat de vitaliteit van een patiënt verbetert als blokkades in de wervelkolom behandeld worden. In de Bio-energetica krijgt de rug veel aandacht. De boog achterover is een goede rugoefening, ook de boog voorover is zeer geschikt om bewustzijn te verwerven over de rug. De boog voorover is een mooie oefening om spanning in de rug los te laten, helemaal uit te hangen naar voren op geleide van de zwaartekracht. De benen komen vaak in een trilling, als ontlading van opgespaarde krachten. In het ideale geval kan de deelnemer elk kootje, elke rugwervel zintuiglijk ervaren. Er zijn speciale oefeningen om nog meer in de rug te komen.

Aarden

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

11

Bio-energetica Aarden: een typisch begrip uit het lichaamswerk. Mensen zijn in het algemeen slecht ‘geaard’. Ze schenken geen aandacht aan hun voeten, zijn snel van hun plaats te duwen, lopen slordig en houterig. Ergens in het lijf hoopt zich energie op, waardoor contact met de aarde niet vitaal en levendig is. Er zijn heel krachtige oefeningen om het aarden te bevorderen. Bekend is bijvoorbeeld het uitwijken in stand naar een been. Het geeft een overbelast gevoel in het betreffende dijbeen, maar roept ook allerlei gevoelens van woede en pijn op. Het is in het programma een belangrijke schakel om mensen terug te brengen ‘naar de basis’, want stevig staan is essentieel in elk leven. Na afloop van de oefeningen kan elke deelnemer het verschil voor zichzelf vaststellen. De voeten voelen stevig aan, bijna alsof ze ademen, er is verbinding met de grond. Ook passen we een zogenaamde valoefening toe, hierbij creëren we een situatie waarin de trainee voorover hangt en zich probeert staande te houden totdat de zwaartekracht hem naar de grond trekt. Er ligt een dik kussen en de persoon valt beschermd, maar toch geeft deze oefening diepe gevoelens van angst en verzet. Daar kan later weer mee gewerkt worden.

De stem De menselijke stem heeft een directe verbinding met het diepere gevoelsleven van de mens. Iemand die zich zwak voelt of zich bijvoorbeeld te veel heeft aangepast aan anderen kan een zwakke onwelluidende stem hebben. Ook komt voor dat iemand zijn eigen stem niet mooi vindt, er geen contact mee heeft. Door intensieve stemoefeningen, gekoppeld aan oefeningen voor gezichts- en kaakspieren komen mensen weer in contact met hun eigen geluid. De stem is voor elk mens een belangrijk instrument om zich mee te uiten. Soms komt iemand tot de ontroerende ontdekking dat hij weer begint te houden van zijn stem. Schreeuwen, zingen, neuriën, het kan allemaal helpen. De ademhaling moet goed verlopen. De kaak en aangezichtsspieren moeten losgemaakt worden. Het kan heel erg helpen om kwaadheid te spelen en te oefenen. We noemen het wel eens de ‘Maori-oefening’ naar analogie van de woeste krijgsdansen met dreigende gezichten van de Maori’s in Nieuw Zeeland. Maar al te vaak moeten mensen in onze samenleving zich inhouden, ergernis wegslikken, vernederingen over hun kant laten gaan. Het kan zeer helend werken om boosheid uit te proberen in mimiek en rollenspelen

Woede uiten Er bestaan in veel culturen misverstanden over woede en agressie. Wanneer mag je het wel of niet tonen, welke verschillende rollen krijgen mannen en vrouwen. We zijn bijna allen opgevoed met het besef dat kwaadheid verkeerd is en niet getoond moet worden. Toch gebeuren er de hele dag dingen die boos kunnen maken; al is het maar een medemens die onverschillig of ondankbaar reageert, iemand die een afspraak vergeet, een spanning op het werk, een partner die niet begripvol is, een zakelijke tegenslag; er kan van alles plaats vinden. De meeste mensen zijn gewend hun ergernis weg te stoppen, niet te voelen.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

12

Bio-energetica Sommigen weten van zichzelf niet eens dat ze ergens kwaad over zijn, proberen er boven te staan, zich niet te laten kennen. In de Bio-energetica is het de bedoeling dat deze façade er af gaat. Er is helemaal niets mis met woede of agressie. Agressie is een natuurkracht, een op zich schone kracht. Agressie betekent letterlijk ‘toenaderen’; het Latijnse woord refereert aan de oordeelloze betekenis van het woord. Door toe te naderen neemt de mens zijn ruimte in, pakt hij zaken aan, legt hij contact, lost hij conflicten op, jaagt hij gevaar weg, beschermt hij zijn kinderen. Zonder agressie geen voortgang in de wereld!

Walging In trainingen geven we ook oefeningen om bij walging te komen. Dit heeft te maken met het psychologische begrip ‘introject’: soms heeft iemand een energie van een ander ‘ingeslikt’. Dat wil zeggen, de ander heeft wellicht met zo’n groot overwicht een bepaalde invloed uitgeoefend, dat er een vreemd niet passend element in de persoonlijkheid terecht is gekomen, een gevoel of eigenschap die helemaal niet past bij de persoon zelf. Denk bijvoorbeeld aan een ouder-kind relatie waarbij de ouder het kind met iets heeft geïndoctrineerd. Als de latere volwassene zich realiseert dat dit zo is, komt er soms een gevoel van walging vrij dat een behoorlijke catharsis kan inhouden. Het kan heel bevrijdend zijn om te beseffen dat een bepaalde gevoelslaag opgedrongen is en bijgevolg ook weer losgelaten kan worden. Eens flink braken of uitspugen kan heel goed helpen hierin.

Ademhaling In de Bio-energetica is ademhaling een essentieel onderdeel. Ademen is leven, is contact met het zelf. Ademen is de eerste levensbehoefte, leven schenkend energiegevend, reinigend en afvoerend. Ademen gaat vanzelf, maar als je erop gaat letten is het niet zo makkelijk om er een verdieping aan te geven. Vooral uitademen is moeilijk voor veel mensen. Veel mensen houden hun adem in en ademen alleen met de bovenkant van de borstkas. Zij voeren derhalve ook niet genoeg af. Hoe kun je dat verbeteren zonder opnieuw te verkrampen vanwege overdreven aandacht? Bijvoorbeeld door eens goed uit te ademen met een diepe zucht! En verder zijn er allerlei ademoefeningen en kan iemand ook goed gaan ademen door zich eerst eens flink in te spannen. Lowen zegt heel mooi: ‘ Laat jezelf ademen’ – waarmee hij bedoelt dat ademen van nature goed verloopt als je jezelf de kans geeft. Hoe meer iemand zichzelf kan ontspannen, hoe beter de ademhaling plaats vindt. In de Bio-energetica benaderen we het van twee kanten: door actieve ademoefeningen brengen we de deelnemer in contact met manieren van ademen en met mogelijke verbeteringen; anderzijds brengen we door allerlei oefeningen, waarbij emoties aangeraakt worden de deelnemer spontaan terug in zijn goede adempatroon. Het niet kunnen doorademen is een sterk signaal voor onderliggende onderdrukte gevoelens en een ingang om deze gevoelens en ervaringen te onderzoeken.

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

13

Bio-energetica Lowen onderstreept ook het belang van geluid maken. Luidruchtig uitademen en zuchten is helemaal prima. Juist omdat het in het sociale verkeer niet mag, werkt het goed om het nu eens helemaal wel te doen. In alle oefeningen tijdens een Bio-energetica sessie wordt aangemoedigd om geluid te maken, dit kan zeer bevrijdend zijn.

14

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

Bio-energetica 8. Tot slot Deze reader wil in kort bestek een begrip geven van waar Bio-energetica vandaan komt en wat het beoogt en waarom het zo effectief kan zijn. Deze vorm van lichaamswerk kan een sterk helend effect hebben. Het helende effect strekt zich uit naar betere lichaamsbeleving, meer toegang tot het gevoelsleven, een vrijer en opener levenshouding in het algemeen, een groter inzicht in eigen onderbewuste processen en een contact terug met natuurlijke waardes van het leven. Mensen kunnen er verfrist en bevrijd uit tevoorschijn komen, kunnen hun bewustzijn verruimen, milder en bewuster leren kijken naar zichzelf en de medemens. Voor de trainer is het noodzaak om te coachen, te stimuleren en zich in te leven zonder zich te vereenzelvigen met de trainees. Iedere deelnemer werkt aan zijn eigen ontwikkeling en is daar helemaal zelf de leider over . De trainer moet er verantwoordelijkheid voor nemen dat alle emotionele processen weer worden afgerond, afgehecht en teruggelegd bij de deelnemer. Doordat Tjongeroog de Bio-energetica samenbrengt met bewustwordingssessies ontstaat een verdere verdieping en groter begrip van de individuele zoektocht naar bevrijding en bewustwording. Deze informatie is hopelijk een stimulans om de werkelijke ervaring te ondergaan. Van harte welkom op Instituut Tjongeroog!

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

15

Bio-energetica 9. Literatuurlijst 1      

1

Alexander Lowen - Leven zonder angst USA 1980; Servire uitgevers 1989 Alexander en Leslie Lowen - Bio-energetische oefeningen USA 1977; Bert Bakker 1978; Servire 1987 Kosmos uitgeverij 1999 Alexander Lowen - Bio-energetica; USA1975; Servire 1994 Alexander Lowen - Handboek Bio-energetica; USA1958; Servire 1996 John Pierrakos - Energetica van de ziel (Eng. Core Energetics); 1990 Eva Pierrakos - Voortgaan op je Pad; Ankh Hermes 1990

Soms alleen via antiquariaat of bibliotheek

OCCZ

© Trainingsinstituut Tjongeroog

16