Kankerbarometer Onderzoek n.a.v. kankerwerelddag op 4 februari 2013
28 januari 2013
© 2013 Ipsos. All rights reserved. Contains Ipsos' Confidential and Proprietary information and may not bedisclosed or reproduced without the prior written consent of Ipsos.
Inhoud
Executive Summary
Onderzoeksopzet
Key findings • Levensstijl • Welke factoren verhogen het risico op kanker? • Welke factoren verminderen het risico op kanker? • Welke factoren verhogen de kans op het overwinnen van kanker? • Welke mythen rond kanker bestaan er?
Bijkomende interessante insights
2
Executive summary
3
Key Highlights
Risicoverhogende factoren voor kanker
Risiscoverminderende factoren voor kanker
• De 3 belangrijkste factoren in de ogen van de publieke opinie zijn tabak roken (96%), zonnebanken (94%) – onbeschermd zonnen (94%) en vervuilde lucht/fijn stof inademen (90%). • Cannabis roken wordt onderschat (69%) • Gsm en deodorant gebruik worden overschat (resp. 49% en 30%) • In Vlaanderen worden de échte risicoverhogende factoren zoals tabak roken, zonnebanken en cannabis roken lager ingeschat • 14% van de zonnebankers ziet zonnebanken niet als risicoverhogende factor
• In het algemeen zijn risicoverminderende factoren voor kanker goed gekend • Zonnebanken vermijden (93%) en blootstelling aan de zon beperken (92%) zijn het best gekend • 21% van de zonnebankers gelooft niet dat zonnebanken vermijden het risico op kanker zal verminderen
4
Key Highlights
Overwinnen van kanker
• Meer dan 90% meent dat kankerscreenings de kans op het overwinnen van kanker verhogen. Jaarlijkse total body scan laten uitvoeren wordt ten onrechte als positief gezien. • In alle landsdelen ziet men screening in hoge mate als middel om het overwinnen van kanker te verhogen, in Brussel en Wallonië iets meer • 16-24 jarigen, de lagere sociale klasse en rokers zien het laten uitvoeren van een jaarlijkse total body scan ten onrechte als iets positiefs.
Mythen over kanker
• Belgen zijn niet fatalistisch: 92% gelooft dat kanker kan genezen • 43% denkt onterecht dat externe factoren determinerender zijn dan eigen levensstijl • Het risicoprofiel (roker en/of drinker en/of zonnebanker) heeft in het algemeen geen invloed op de manier waarop men over kanker denkt
5
Onderzoeksopzet
6
Onderzoeksopzet
Populatie • Belgen vanaf 16 tot en met 70 jaar
Steekproefgrootte
n=1000
Quota • Leeftijd • Geslacht • Regio
respondenten
Gemiddelde duurtijd
55 3
minuten minutes
Data-collection method
Veldwerkperiode
CAWI
VAN: 08/01/2013 TOT: 15/01/2013
7
Steekproefprofiel Regio
Gender Vlaanderen
32
58
Mannen
50
Vrouwen
50
Brussel
10
Wallonië
Leeftijd
Sociale klasse Lagere sociale klasse
16 16-24 j
18
25-34 j
20
35-44 j
21
45-54 j
16 55-64 j
9
Hogere sociale klasse
33
67
65-70 j
8
Key findings
9
15% van de Belgen drinkt meer dan 2 glazen alcohol per dag 4 % van de 16-70 jarigen volgt of volgde een behandeling tegen kanker Levensstijl – gedrag
%
Drinkt gemiddeld > 2 glazen alcohol per dag (bier, wijn alcopops, aperitieven, sterke drank)
15
Gaat > 5 maal per jaar onder de zonnebank
Volgt of heeft een behandeling gevolgd tegen kanker
Basis: Vraag:
8
4
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) V1. Gelieve aan te duiden wat op u van toepassing is.
10
60% is noch roker, noch ‘drinker’, noch ‘zonnebanker’ 1% behoort tot de groep die én rook, én drinkt en zonnebank gebruikt Risicoprofiel
%
"No risk"
60
Lower risk
32
Medium risk
Higher risk
Basis:
7
1
OF
OF
EN
OF
OF
EN
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar)
11
Vlamingen drinken significant meer dan Walen, meer ouderen drinken dagelijks meer dan 2 glazen alcohol, alsook weduw(e)naars en mannen Profiel ‘drinker’
29% 22% 17%
11%
10%
Vrouwen
Mannen
Weduwe(naar), gescheiden
Getrouwd, samenwonend
65-70
55-64
45-54
35-44
6%
25-34
Wallonië
Brussel
Vlaanderen
"DRINKERS"
8%
20%
17%
13% 10%
Basis: Vraag:
20%
Vrijgezel
17%
16-24
15%
19%
n=151; drinkers (Belgen tussen 16 en 70 jaar) V1. Gelieve aan te duiden wat op u van toepassing is. U drinkt gemiddeld meer dan 2 glazen alcohol per dag (bier, wijn, alcopops, aperitieven, sterke drank,...)
12
25-34 jarigen frequenteren zonnebank vaker dan 55+ Zonnebankers zijn significant vaker rokers Profiel zonnebanker
14% 12%
12%
8% 7%
7% 6%
6%
Basis: Vraag:
Niet-roker
Roker
65-70
55-64
45-54
35-44
25-34
16-24
ZONNEBANKER
5%
n=85; zonnebankers (Belgen tussen 16 en 70 jaar) V1. Gelieve aan te duiden wat op u van toepassing is. U gaat meer dan 5 maal per jaar onder de zonnebank?
13
16% van de 65-70 jarigen volgt/volgde reeds een kankerbehandeling “Drinkers” en rokers hebben significant vaker reeds behandeling gevolgd Profiel van diegenen die een behandeling tegen kanker volgt of heeft gevolgd
16%
9% 7%
Geen drinker
Roker
Vrijgezel
Weduwe(naar), gescheiden
Getrouwd, samenwonend
65-70
55-64
Drinker
3%
2%
45-54
25-34
4%
2%
35-44
3%
16-24
KANKERBEHANDELING Basis: Vraag:
3%
5%
4%
Niet-roker
5%
4%
7%
n=44; heeft of heeft kankerbehandeling gevolgd (Belgen tussen 16 en 70 jaar) V1. Gelieve aan te duiden wat op u van toepassing is. U volgt of heeft een behandeling gevolgd tegen kanker
14
Welke zijn de échte risicoverhogende factoren voor kanker? De Belgen aarzelen … Perceptie risicoverhogende factoren voor kanker, totaal
%
Bottom 2 Tabak roken 4 13 29 6 16 47 Zonnebanken Zich onbeschermd blootstellen aan de zon 6 16 42 10 1 9 Vervuilde lucht/ fijn stof inademen 53 31 Cannabis roken 5 26 Overgewicht 36 4 33 Voedsel eten met additieven (bv kleurstoffen) 37 3 35 Stress 5 33 38 Naast een kerncentrale wonen (die perfect functioneert) 45 8 37 Genetisch gemanipuleerde organismen gebruiken 46 6 40 GSM gebruiken 51 5 46 Meer dan 1 glas alcohol per dag drinken 7 45 52 Veel rood vlees eten 56 7 49 Blootstelling aan pijnlijke ervaringen (bv sterfgeval) 66 17 48 67 Zijn/haar emoties niet kunnen uitdrukken 22 45 Deodorant gebruiken 70 13 57 27 78 De beugels in een beha Zeker niet
Basis: Vraag:
Waarschijnlijk niet
67 47 52 38 44 48 49 43 37 39 40 38 34 29 28 25 61 Waarschijnlijk wel
Top 2 96 94 94 90 25 69 15 64 13 63 19 62 18 55 15 54 9 49 10 48 10 44 6 34 6 33 5 30 11 1 12 Zeker wel
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q2. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren het risico om kanker te krijgen verhogen?
15
Perceptie risicoverminderende factoren voor kanker De meeste risicoverminderende factoren zijn goed gekend Bottom 2
Top 2
Zonnebanken vermijden
7
1 6
Blootstelling aan zon beperken
8
1 7
Dagelijks veel fruit en groenten eten
13
2 11
Dagelijks bewegen/sporten
20
3
Bepaalde vaccins zoals vaccin tegen HPV of tegen Hépatite B
33
4
Consumeren van zuivelproducten
53
5
Zeker niet Basis: Vraag:
43
54
47
17
93
51
43
29
38
92
40
87
46
67
21
47
Waarschijnlijk niet
80
37
38
Waarschijnlijk wel
10
47
Zeker wel
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q3. In hoeverre denkt u dat volgende factoren al dan niet het risico op kanker verminderen?
16
Meer dan 90% meent dat kankerscreenings de kans op het overwinnen van kanker verhogen. Jaarlijkse total body scan laten uitvoeren wordt ten onrechte als positief gezien. Perceptie factoren die de kans op het overwinnen van kanker verhogen, totaal
%
Bottom 2
56
94
42
52
94
1 6
40
53
94
7
1 6
42
51
93
24
3
Borstkankerscreening
6
15
Prostaatkankerscreening
6
15
Baarmoederhalskankerscreening
6
Dikke darmkankerscreening
Een jaarlijkse total body scan laten uitvoeren
Zeker niet Basis: Vraag:
Top 2
39
21
44
Waarschijnlijk niet
32
Waarschijnlijk wel
76
Zeker wel
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q4. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren de kans op het overwinnen van kanker verhogen?
17
Belgen zijn niet fatalistisch: 92% gelooft dat kanker kan genezen 43% denkt onterecht dat externe factoren determinerender zijn dan eigen levensstijl De mythen van kanker, totaal
%
Kanker kan genezen Kankerbehandelingen nemen de levenskwaliteit van patiënt meer & meer in acht Een positieve levensinstelling zorgt ervoor dat je minder risico op kanker krijgt Kanker is erfelijk
8
92
12
88 36
64 46
Het risico op kanker is meer te wijten aan externe factoren dan aan zijn eigen levensstijl
54 57
43 71
Er bestaan anti-kanker voedingsmiddelen Voedingssupplementen bieden een efficiëntere bescherming t kanker dan evenwichtige voeding
29 87
Kanker betekent automatisch een sterftegeval op korte termijn
13
93
Kanker is besmettelijk
98 Onwaar
Basis: Vraag:
7 2 Waar
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen x16 en 70 jaar) Q5. Kunt u voor elk van de volgende stellingen aanduiden of u denkt dat ze waar of onwaar zijn.
18
Bijkomende interessante insights Risicoverhogende factoren voor kanker
19
Vlamingen schatten over het algemeen de bevraagde zgn. risicoverhogende factoren voor kanker lager in Perceptie risicoverhogende factoren voor kanker (top2%), naar regio Vlaanderen
Brussel
95
Tabak roken
Wallonië 94
91
Zonnebanken
99
63
Cannabis roken
97
75
57
Voedsel eten met additieven
99
80
74
Stress
51
74
Naast kerncentrale wonen
53
71
70 77 55
Genetisch gemanipuleerde organismen gebruiken
40
GSM gebruiken
39
57
64
>1 glas alcohol per dag drinken
36
60
65
Blootstelling pijnlijke ervaringen Emoties niet kunnen uitdrukken
22
Basis: Vraag:
50
49
23 9
71
54
26
Deodorant gebruiken De beugels in een beha
81
42
38 24
40 13
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q2. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren het risico om kanker te krijgen verhogen? n = 580 n = 100 n = 320
20
35-44 jarigen schatten haast alle risicoverhogende factoren hoger in Perceptie risicoverhogende factoren voor kanker (top2%), naar leeftijd 16-24j
25-34j 94
Tabak roken
35-44j
55-64j
45-54j
65-70j
99
95
98
96
93
Zonnebanken
87
95
97
93
97
94
Zich onbeschermd blootstellen aan de zon
86
96
98
94
93
92
65
Cannabis roken Voedsel eten met additieven
44 53
Genetisch gemanipuleerde organismen gebruiken
51
GSM gebruiken
51
>1 glas alcohol per dag drinken Blootstelling pijnlijke ervaringen Emoties niet kunnen uitdrukken
55
53 29 20
22
30
Deodorant gebruiken
5
30 7
n = 160
70
48
47
68
50
50
51
40
34
43
39
46
53
44
32
34
38
47
35
38
39
26
39 20
n = 180
68
52
53
28
78
63
59
53
74
68
74
62
63
68
66
53
Naast kerncentrale wonen
De beugels in een beha
70
n = 200
10 n = 210
25 14 n=163
29 16 n=87
21
Meer vrouwen veronderstellen dat het kankerverwekkend is om naast een kerncentrale te wonen, genetisch gemanipuleerde organismen te gebruiken en veel rood vlees te eten. Perceptie risicoverhogende factoren voor kanker (top2%), naar gender
43
Naast een kerncentrale wonen
67
49
Genetisch gemanipuleerde organismen gebruiken
Mannen Vrouwen
59
39 Veel rood vlees eten 49
Basis: Vraag:
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q2. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren het risico om kanker te krijgen verhogen?
22
Zonnebankers zijn zich in mindere mate bewust van het risico van zonnebanken. Rokers zijn zich evenzeer bewust van het risico van roken als niet-rokers, net als drinkers zich evenzeer bewust zijn van het risico van drinken dan niet-drinkers. Perceptie risicoverhogende factoren voor kanker (top2%), naar risicogedrag Roker vs. Niet-roker
Drinker vs. Niet-drinker
94
Zonnebanker vs. Niet-zonnebanker
100
100
Tabak roken 97
>1 glas alcohol per dag drinken
100 50
50
100
42 50
49
100
Zonnebanken
50
50
100 50
86
14% van de zonnebankers is zich van geen kwaad bewust!
95
23
Bijkomende interessante insights Risicoverminderende factoren voor kanker
24
21% van de zonnebankers is zich er niet van bewust dat zonnebanken vermijden het risico op kanker vermindert. Perceptie risicoverminderende factoren voor kanker, significante verschillen
%
Top 2
Zonnebanken vermijden
7
93
Zonnebanker Niet-zonnebanker
79
Blootstelling aan zon beperken
8
92
16-34 jaar 35-54 jaar
88
Mannen Vrouwen
59
16-34 jaar 35-54 jaar
39
Dagelijks veel fruit en groenten eten
Bepaalde vaccins zoals vaccin tegen HPV of tegen Hépatite B
80
33
67
53 Bot 2 (=% Zeker niet + % Waarschijnlijk niet)
Basis: Vraag:
95
87
20
Dagelijks bewegen/sporten
Consumeren van zuivelproducten
13
95
47
75 53
Top 2 (% Zeker wel + % Waarschijnlijk wel)
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q3. In hoeverre denkt u dat volgende factoren al dan niet het risico op kanker verminderen?
25
Bijkomende interessante insights Factoren die de kans op het overwinnen van kanker verhogen
26
In alle landsdelen ziet men screening in hoge mate als middel om het overwinnen van kanker te verhogen, in Brussel en Wallonië iets meer Perceptie factoren die de kans op het overwinnen van kanker verhogen (Top2%), naar regio Vlaanderen
Wallonië
Borstkankerscreening
92
98
97
Prostaatkankerscreening
92
98
97
Baarmoederhalskankerscreening
91
98
97
Dikkedarmkankerscreening
89
97
97
Een jaarlijkste total body scan
Basis: Vraag:
Brussel
77
77
73
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q4. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren de kans op het overwinnen van kanker verhogen? n = 580 n = 100 n = 320
27
16-24 jarigen, de lagere sociale klasse en rokers menen dat het uitvoeren van een jaarlijkse total body scan positief is. Perceptie factoren die de kans op het overwinnen van kanker verhogen: EEN JAARLIJKSE TOTAL BODY SCAN LATEN UITVOEREN 16-24 j
T2 84
25-34 j
70
Lagere sk.
73
83
29
37
Hogere sk.
31
Rokers
84
33
Niet-rokers
73
30
39
Zeker wel Waarschijnlijk wel
41 52
48
16 0
B2 Basis: Vraag:
n = 160
30
4 n = 180
17
14 3 n = 330
23
24 27
3 n = 670
Waarschijnlijk niet Zeker niet
45
26 16
43
40
16
15 1 n = 252
27
4 n = 748
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q4. Wilt u aangeven in hoeverre u denkt dat volgende factoren de kans op het overwinnen van kanker verhogen?
28
Bijkomende interessante insights Mythen van kanker
29
Bij jongeren leven er meer mythen rond kanker: zo gelooft 16% dat kanker automatisch een sterftegeval betekent op korte termijn De mythen van kanker (% waar), naar leeftijd 16-24j
Kanker kan genezen
Kankerbehandelingen nemen levenskwaliteit van patiënt meer en meer in acht Een positieve levensinstelling zorgt ervoor dat je minder risico op kanker krijgt
Kanker betekent automatisch een sterftegeval op korte termijn
35-44j
90
95
94
94
85
84
84
91
92
93
48
5
n = 180
n = 200
41
26
6 n = 210
79
49
28
39
4
71
58
52
28
6
68
64
61
24
n = 160
65-70j
89
55
16
55-64j
45-54j
91
61
Kanker is erfelijk
Er bestaan anti-kanker voedingsmiddelen
25-34j
19
7 n=163
n=87
30
Vlamingen geloven meer dat kanker erfelijk is dan Brusselaars en Walen Vlamingen geloven minder in het bestaan van anti-kanker voedingsmiddelen De mythen van kanker (% waar), naar regio Vlaanderen Een positieve levensinstelling zorgt ervoor dat je minder risico op kanker krijgt
59
Er bestaan anti-kanker voedingsmiddelen
Kanker is besmettelijk
Basis: Vraag:
3
70
36
21
9
Wallonië
71
67
Kanker is erfelijk
Kanker betekent automatisch een sterftegeval op korte termijn
Brussel
36
41
39
4
4
0
0
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q5. Kunt u voor elk van de volgende stellingen aanduiden of u denkt dat ze waar of onwaar zijn. n = 580 n = 100 n = 320
31
Meer vrouwen veronderstellen ten onrechte dat kanker erfelijk is, zij geloven ook vaker in het bestaan van zgn. anti-kanker voeding De mythen van kanker (% waar), naar gender
45 Kanker is erfelijk 63
Mannen Vrouwen
24
Er bestaan anti-kanker voedingsmiddelen
33
3 Kanker is besmettelijk
Basis: Vraag:
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q5. Kunt u voor elk van de volgende stellingen aanduiden of u denkt dat ze waar of onwaar zijn.
32
Lagere sociale klasse denkt significant meer dat het risico op kanker meer te wijten is aan externe factoren dan aan de eigen levensstijl De mythen van kanker (% waar), naar sociale klasse
Het risico op kanker is meer te wijten aan externe factoren dan aan zijn eigen levensstijl
53
38 Lager sociale klasse Hogere sociale klasse
Kanker betekent automatisch een sterftegeval op korte termijn
Basis: Vraag:
10
6
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q5. Kunt u voor elk van de volgende stellingen aanduiden of u denkt dat ze waar of onwaar zijn.
33
Rokers, ‘drinkers’ en zonnebankers geloven significant meer dat voedingssupplementen een efficiëntere bescherming tegen kanker bieden De mythen van kanker (% waar), naar risicogedrag VOEDINGSSUPPLEMENTEN BIEDEN EEN EFFICIËNTERE BESCHERMING TEGEN KANKER DAN EVENWICHTIGE VOEDING ROKER
17
NIET-ROKER
11
DRINKER
21
NIET-DRINKER
ZONNEBANKER
11
NIET ZONNEBANKER
12 24
Onwaar
83
n = 252
Basis: Vraag:
89
n = 748
79
n = 151
89
Waar
88 76
n = 849
n = 85
n = 915
n=1.000; totale steekproef (Belgen tussen 16 en 70 jaar) Q5. Kunt u voor elk van de volgende stellingen aanduiden of u denkt dat ze waar of onwaar zijn.
34
Jean-Michel Lebrun Client Service Director Public Affairs 0032 (0)2 642 49 10
[email protected]
Sylvia Vandenbroucke Research Manager Public Affairs 0032 (0)2 642 48 41
[email protected]
© 2013 Ipsos. All rights reserved. Contains Ipsos' Confidential and Proprietary information and may not bedisclosed or reproduced without the prior written consent of Ipsos.
35
