Problemen oplossen met VBA – V.Cools pagina 1 Wij laten de

352%/(0(123/266(10(79%$    9$1$/*25,70(727352*5$00$  



Wij laten de computer allerlei taken voor ons uitvoeren: ƒ ƒ ƒ ƒ ƒ

Een tekst bewerken Een schoolrapport berekenen Een overschrijving uitvoeren van de ene naar de andere bankrekening Surfen op het Internet …

De computer kan veel? Neen, op zichzelf kan de computer niets! Een toestel kan immers niet "denken". De computer heeft instructies nodig om hem te helpen. Reeksen van instructies noemen we DOJRULWPHQ. Ze moeten in de computer ingevoerd worden in een taal die de computer verstaat! Een SURJUDPPD is niets meer of minder dan een algoritme dat uitgevoerd kan worden door de computer. Het wordt geschreven in een bepaalde SURJUDPPHHUWDDO. De instructies die het verloop van een programma bepalen, noemen we de EURQFRGH.

 9225%((/'(19$1352*5$00$¶6

Van sommige programma's kan je de broncode opvragen. Open de webpagina Testweb1.htm. Internet Explorer wordt automatisch geopend en een webpagina verschijnt. Let op de inhoud van de titelbalk en bekijk de inhoud van het venster. Kies vervolgens “Beeld” – “Bron”. De broncode wordt getoond met de toepassing Kladblok.

'HEURQFRGHYDQHHQZHESDJLQD«

De programmeertaal die hier gebruikt wordt, is HTML (HyperText Markup Language). De instructies staan tussen zogenaamde ". Vergelijk de webpagina met de broncode. Tracht op die manier de betekenis van de opdrachten te achterhalen! Dit programma werkt niet zonder een webbrowser zoals Internet Explorer. De browser zet de code om in een machinetaal die “begrepen” wordt door de computer. Internet Explorer is een LQWHUSUHWHU voor html!

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 1

Open het programma Eurocalculator.exe. Met deze toepassing kan je waarden in EURO omrekenen naar BEF en omgekeerd. Ga even na hoe het programma werkt en sluit het daarna. Open nu het bestand Eurocalculator.exe in Kladblok om de broncode te zien…

'HEURQFRGHYDQKHWSURJUDPPD(XURFDOFXODWRU«

De broncode van dit programma is geschreven in de programmeertaal Visual Basic, maar is niet meer leesbaar! De opdrachten werden omgezet in een taal die verstaanbaar is voor de computer. Op die manier kan het programma rechtstreeks uitgevoerd worden, zonder tussenkomst van andere programma’s. Het overbrengen van instructies van een hogere programmeertaal naar machinetaal, noemt men FRPSLOHUHQ.

Open Euro.xls. Het is mogelijk dat één van onderstaande waarschuwingen op het scherm verschijnt. Waarschuwing 1 Klik op “Macro’s inschakelen”!

Waarschuwing 2

Klik op OK. Kies “Opties…” in menu “Extra”. Breng tabblad “Beveiliging” op de voorgrond. Klik op de knop “Macrobeveiliging”. Kies een gemiddeld beveiligingsniveau en klik op de knop “OK”. Klik nogmaals op “OK” en sluit de toepassing. Open Euro.xls opnieuw. Op het scherm zal nu waarschuwing 1verschijnen. Schakel de macro’s in!

pagina 2

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

Van zodra Euro.xls geopend is, klik je in tabblad “Valuta” op de knop “REKEN OM VAN EURO NAAR BEF”. Gebruik de toepassing om na te gaan wat de waarde is van 1000 EURO in Belgische frank. Klik op “OK” als je klaar bent.

Vraag de broncode op: kies in de menubalk van Excel: “Extra” – “Macro” – “Macro’s…”, selecteer de macro met de naam “RekenOmNaarBef” en klik op de knop “Bewerken”. In het volgende venster wordt de broncode van het programma getoond. 'HEURQFRGHYDQ5HNHQ2P1DDU%HI

De broncode is leesbaar en, met een beetje moeite, te begrijpen. Het programma is geschreven in de programmeertaal Visual Basic for Applications, kortweg VBA genoemd. Om de opdrachten te laten uitvoeren is de toepassing Excel onmisbaar! Excel fungeert als LQWHUSUHWHU.

 ((1352*5$00$217:,..(/(1

Hoe is het programmaatje RekenOmNaarBef tot stand gekomen? We beschouwen hier de verschillende fasen die doorlopen werden. 1. PROBLEEMSTELLING We gaan tegenwoordig allemaal al heel vertrouwd om met de euro. Betalen en ontvangen in euro is geen probleem. Toch hebben heel wat mensen nog steeds problemen met het aanvoelen van de waarde van de nieuwe munt. Daarom willen we een computerprogramma maken waarmee we gelijk welk bedrag in euro onmiddellijk kunnen omzetten in Belgische frank. 2. PROBLEEMANALYSE Welke gegevens hebben we nodig? ƒ ƒ

de waarde van de euro het bedrag in euro

> 1 EUR = 40,3399 BEF > dit bedrag moet ingevoerd worden door de gebruiker

Wat wordt er gevraagd? ƒ

De waarde van het bedrag in BEF

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 3

3. ONTWERP DE OPLOSSINGSMETHODE 

 6FKULMIHHQDOJRULWPHRPKHWSUREOHHPRSWHORVVHQ

5HNHQ2P1DDU%HI

Vraag het bedrag in EURO Reken om naar BEF Toon het bedrag in BEF

--- Vraag het bedrag in Euro--'UXN

“Typ het bedrag in Euro: “

/HHV

Euro

--- Reken om naar BEF--Bef



Euro x 40,3399

--- Toon het bedrag in BEF--'UXN

“Het bedrag in BEF is “ + Bef

'UXN: toon de tekst die tussen aanhalingstekens staat op het scherm. /HHV: sla het getal dat ingevoerd wordt door de gebruiker tijdelijk op in het geheugen. De symbolische naam van een geheugenplaats noemen we een YDULDEHOH. Hier is Euro de variabele waarin het getal zal bewaard worden.

Het gelijkheidsteken moet je hier lezen als: “ZRUGWJHOLMN DDQ”. De inhoud van variabele Euro wordt vermenigvuldigd met de constante 40,3399. Het product zal bewaard worden in de variabele met de naam Bef.

'UXN: toon de tekst die tussen aanhalingstekens staat op het scherm en zet de inhoud van de variabele Bef achter deze tekst!

De deelalgoritmen zijn nu zodanig VWDSVJHZLMVYHUILMQG dat wij precies weten welke instructies de computer moet uitvoeren. Er is echter nog één probleem: de computer verstaat onze taal niet! De deelalgoritmen zijn nog DEVWUDFW voor de processor. Door de instructies om te zetten in een programmeertaal, maken we ze FRQFUHHW! 

 9HUWDDOGHRSGUDFKWHQLQ9LVXDO%DVLFIRU$SSOLFDWLRQV9%$ 

Een aantal programmaregels die samen één geheel vormen noemt men een procedure. In VBA begint elke procedure met de code 6XE, gevolgd door de naam van de procedure. De procedure eindigt met de code (QG6XE.

$IVSUDNHQLQYHUEDQGPHWQDPHQ

Kies voor alle DOJRULWPHQenDEVWUDFWHGHHODOJRULWPHQ namen die duidelijk verwijzen naar de inhoud en hou je aan de volgende regels: ¾ ¾

¾

in de naam mogen geen spaties voorkomen als je een naam wil geven die uit meer dan één woord bestaat, dan schrijf je alle woorden aan mekaar, telkens beginnend met een hoofdletter de naam moet een bevel zijn

Vb. 5HNHQ2P1DDU%HI

pagina 4

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

Kies voor elke YDULDEHOH een naam die naar de inhoud verwijst. Hou je aan de LNC-afspraken (Leszynski Naming Conventions): voorzie elke naam van een voorvoegsel dat correspondeert met het gegevenstype! Vb. De waarde in Euro, die ingevoerd wordt door de gebruiker, is een tekenreeks of VWULQJ. We noemen de variabele VWU(XUR. In de variabele GEO%HI wordt de waarde in Belgische frank opgeslagen, “dbl” verwijst naar het type GRXEOH, een numeriek type waarin decimalen toegelaten zijn. Meer uitleg over de gegevenstypen in VBA, vind je terug met de helpfunctie van de editor. 2SGUDFKWHQYHUWDOHQ

Elke programmeertaal is onderworpen aan strenge taalregels: de V\QWD[LV. Als de programmeur zich niet houdt aan deze regels, verstaat de computer de opdrachten niet en worden ze ook niet uitgevoerd! We bekijken hier de opdrachtregels uit RekenOmNaarBef. ,QSXWER[







Inputbox() zet een dialoogvenster op het scherm met het bericht dat tussen de haken staat. Letterlijke tekst moet tussen aanhalingstekens staan. In het dialoogvenster staat ook een tekstvak waarin de gebruiker iets kan typen. Als de gebruiker op de knop OK klikt, is het resultaat van Inputbox een string (tekenreeks) met de inhoud van het tekstvak. Als de gebruiker op Annuleren klikt, is het resultaat een lege tekenreeks (“”) Vb. strEuro = Inputbox(“Typ het bedrag in Euro: “)    





deze 3 worden automatisch in het dialoogvenster geplaatst

wat    de   gebruiker in het typt, wordt opgeslagen in de variabele strEuro

&'EO

Met CDbl wordt een tekenreeks omgezet in een kommagetal van het type double. (Convert to double) Vb. dblBef = CDbl(strEuro) * 40,3399 De tekenreeks die opgeslagen is in strEuro wordt geconverteerd naar een getalwaarde. Dit is nodig omdat VBA niet kan rekenen met een string! Het getal wordt vermenigvuldigd met 40,3399. Het product wordt opgeslagen in de variabele dblBef.

&6WU

Met CStr wordt een getalwaarde omgezet in een tekenreeks of string. (Convert to string) Vb. CStr(dblBef) Het getal dat opgeslagen is in dblBef wordt geconverteerd naar een tekenreeks.

0VJ%R[

Met MsgBox (messagebox) zet je een boodschap op het scherm. Letterlijke tekst staat tussen aanhalingstekens. Met het plusteken worden twee tekenreeksen aaneengeschakeld. Vb. MsgBox “Het bedrag in BEF is “ + CStr(dblBef) Als de gebruiker het getal 1000 invoert, verschijnt nevenstaande boodschap op het scherm.

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 5

4. CONTROLEER DE OPLOSSINGSMETHODE 

 9RHUGHSURJUDPPDFRGHLQ

Om het programma RekenOmNaarBef te kunnen testen, moet de programmacode ingevoerd worden met de 9LVXDO%DVLF HGLWRU. Sluit alle Excelbestanden die nog open staan. Open een nieuwe lege werkmap. Sla de werkmap op onder de naam NN-VBAOEF.xls (NN=je volgnummer in de klas). Geef aan werkblad 1 de naam Valuta. Start de editor: kies Extra – Macro – Visual Basic Editor Kies vervolgens Invoegen – Module

0RGXOHEODG

Typ in het moduleblad de programmacode van RekenOmNaarBef (zie pagina 4). Om de eerste programmaregel te laten inspringen gebruik je de tabtoets. Merk op dat de editor automatisch ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

inspringt bij het begin van een nieuwe programmaregel informatie geeft over de syntaxis de syntaxis controleert, eventuele fouten opspoort en aanwijst programmacode aanvult onderdelen van de programmacode in een bepaalde kleur zet

(In het dialoogvenster Extra – Opties … is aangegeven welke info de editor moet geven en hoe.) Sla het programma op: kies Bestand – Opslaan of klik op de knop in de werkbalk. De gehele Excel werkmap wordt opnieuw opgeslagen! 

 9RHUKHWSURJUDPPDXLW

Er zijn verschillende werkwijzen mogelijk om het programma te laten uitvoeren vanuit de Visual Basic Editor. 

*HEUXLNGHZHUNEDONYDQGHHGLWRU«

Klik in de standaard werkbalk op de knop “Sub/Userform uitvoeren” Selecteer in het volgende venster de naam van het programma en klik op de knop “Uitvoeren”. 

*HEUXLNYHQVWHU'LUHFW«

Klik op Beeld – Venster Direct, typ de naam van het programma in het venster en druk op Enter.

pagina 6

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

Je kan het programma ook starten vanuit een Excel werkblad!  

*HEUXLNGHRSGUDFKWHQXLWGHPHQXEDON«

Kies Extra – Macro – Macro’s, selecteer de naam van het programma in het dialoogvenster en klik op de knop: “Uitvoeren”.  

*HEUXLNZHUNEDON9LVXDO%DVLF«

Klik in deze werkbalk op de knop “Macro uitvoeren” Selecteer de naam van het programma en klik op de knop: “Uitvoeren”.  

.RSSHOKHWSURJUDPPDDDQHHQNQRS«

Voor de programmagebruiker is het veel handiger wanneer er een knop voorzien is om het programma te starten. Sluit de Visual Basic Editor. Werkblad “Valuta” staat nu op de voorgrond. Vraag in menu “Beeld” de lijst met werkbalken en activeer “Formulieren”. Klik op “Knop”. De cursor neemt de vorm aan van een kruisje. Teken de knop in het werkblad. Als je tijdens het tekenen de Alt-toets ingedrukt houdt, past de knop precies op de randen van de cellen. Bij het loslaten van de muisknop, verschijnt een venster met de beschikbare programmacodes. Selecteer de code van RekenOmNaarBef en klik op “OK”. Klik met de rechter muisknop op de knop om deze te bewerken. Verander de tekst in: “REKEN OM VAN EURO NAAR BEF”. Zet deze tekst in vetjes en centreer. Pas indien nodig het formaat en de plaats van de knop aan.

Voer het programma RekenOmNaarBef een aantal keren uit! Beantwoordt het resultaat aan de doelstelling van het programma? Ga ook na wat er gebeurt als de gebruiker: ¾ ¾ ¾

verkeerde gegevens invoert (Vb. de gebruiker typt tekst waar een getal gevraagd wordt) het programma annuleert (Vb. de gebruiker drukt op de knop Annuleren of op de escapetoets) het programma afsluit (Vb. de gebruiker klikt op de sluitknop van het venster)

Merk op dat ons programmaatje alles behalve perfect is! Verder in de cursus bespreken we hoe we de foutmeldingen kunnen voorkomen!

5. EVALUEER DE OPLOSSINGSMETHODE EN ZORG VOOR DE NODIGE DOCUMENTATIE Een goed programma is zodanig ontworpen dat het bruikbaar is in verschillende situaties. Mits enkele aanpassingen kan ons programmaatje gebruikt worden om de waarde van andere valuta om te zetten in Bef. Vooral bij uitgebreide toepassingen is het belangrijk dat de programmeur bij elk onderdeel van de oplossing uitleg of “FRPPHQWDDU” noteert. In VBA staat vóór een FRPPHQWDDUUHJHO een aanhalingsteken. Bij de uitvoering van het programma worden de commentaarregels genegeerd. Een goed gedocumenteerd programma kan later veel gemakkelijker aangepast worden! Vraag opnieuw de Visual basic Editor op. Typ onder de naam van ons programmaatje een extra commentaarregel: ‘Omrekenen van Euro naar Bef’. Voer het programma uit. Er is in feite niets veranderd, alleen … zullen we later veel sneller zien waarvoor dit stukje programmacode dient!

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 7

'RHOVWHOOLQJHQGHHO

1

Begrippen omschrijven en op een correcte manier gebruiken: programma, broncode, interpreter, compileren, variabele, syntaxis, procedure, commentaar

2

Aangeven welke fasen doorlopen worden bij de ontwikkeling van een programma en bij elke fase een bondige omschrijving geven.

3

Aangeven wat het belang is van de stapsgewijze verfijning bij de ontwikkeling van een programma.

4

Weten aan welke regels we ons moeten houden bij het geven van namen aan algoritmen, deelalgoritmen en variabelen.

5

Een algoritme zodanig verfijnen dat het alleen nog vertaald moet worden in een programmeertaal.

6

De volgende VBA-opdrachten begrijpen en toepassen: - Inputbox() - MsgBox - CDbl() - CStr() - Sub en End Sub

7

Programmacode invoeren in een moduleblad van VBA.

8

Een programma laten uitvoeren vanuit de Visual Basic Editor en vanuit een Excel werkblad.

9

Eenvoudige problemen oplossen volgens de methode van de stapsgewijze verfijning en de oplossingsmethode testen met VBA.

pagina 8

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

 ,17(5$&7,(7866(1352*5$00$(15(.(1%/$' 

 !

"$#%&!'(')

Visual Basic for Applications werd ontwikkeld om taken die we uitvoeren met Excel te automatiseren: gegevens invoeren in cellen, berekeningen uitvoeren, cellen opmaken, … In dit hoofdstuk leer je ¾ ¾ ¾ ¾

hoe je waarden die gegenereerd worden door een programma in een rekenblad kunt zetten hoe een programma waarden uit een rekenblad kan halen hoe je cellen van een rekenblad automatisch kunt laten opmaken hoe je nieuwe werkbladfuncties voor Excel kunt maken

 :$$5'(1,1&(//(16&+5,-9(1

In elk programma herkennen we de drie fasen van het gegevensverwerkend proces:

,192(5

9(5:(5.,1*

8,792(5 YDQLQIRUPDWLH

YDQJHJHYHQV

De gegevens vragen we aan de gebruiker via invoervensters, de informatie tonen we in een uitvoervenster. Van zodra de gebruiker op de knop OK klikt, verdwijnt alles van het scherm! Om de gegevens en de informatie toch te bewaren, moeten we ze in het actieve werkblad schrijven. Hiervoor gebruiken we de opdracht: >FHOYHUZLM]LQJ@

ZDDUGH

De waarde kan een constante zijn, een variabele of kan ingevoerd worden door de gebruiker via een invoervenster. Een voorbeeld zal dit verduidelijken!

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 9

Open NN-VBAOEF. Zorg ervoor dat de werkbalk “Visual Basic” zichtbaar is. Start de Visual Basic Editor en open een nieuw moduleblad. Typ hierin de volgende code:

6XE7RRQ:DDUGHQ 

0HWGLWSURJUDPPD]HWWHQZHYHUVFKLOOHQGHZDDUGHQLQKHWDFWLHYHZHUNEODG

[A1] = InputBox("Typ je voornaam") strGetal = InputBox("Typ een getal") [A2] = "Misschien wint u ..." [A3] = strGetal [B3] = "euro" (QG6XE

Voeg in NN-VBAOEF een nieuw werkblad in met de naam “SchrijvenEnLezen”. Laat vervolgens het programmaatje ToonWaarden uitvoeren. Bekijk het resultaat!

 &(/:$$5'(1/(=(1

Typ in hetzelfde moduleblad onderstaande programmacode.

6XE/HHV:DDUGH 

0HWGLWSURJUDPPDOH]HQZHGHLQKRXGYDQFHO$

Inhoud = [A10] MsgBox "In cel A10 staat " + CStr(Inhoud) (QG

Sub

Typ een willekeurige waarde in cel A10 en voer programma LeesWaarde uit.

 &(//(1230$.(10(70$&52¶6

In VBA bestaan allerlei opdrachten om cellen automatisch te laten opmaken. Als beginnend programmeur is het onbegonnen werk om al deze opdrachten van buiten te leren! We zullen gebruik maken van de PDFURUHFRUGHU: jij zet de recorder aan, je voert de handelingen uit die je wil automatiseren en als je klaar bent zet je de recorder weer af. De opeenvolgende opdrachten die nu geregistreerd zijn, noemt men een PDFUR. Telkens wanneer je de macro gebruikt, worden alle opdrachten opnieuw uitgevoerd. Macro’s worden automatisch geschreven in VBA en kunnen dus toegepast worden in onze programma’s. Het is nu de bedoeling dat we de cellen die gebruikt worden door het programma ToonWaarden, automatisch laten opmaken. De achtergrond van de cellen moet geel gekleurd worden, de tekst moet in blauw en in vetjes getoond worden, de cellen moeten omkaderd worden met een blauwe lijn en het getal moet uitgevoerd worden met het scheidingsteken voor de duizendtallen en zonder decimalen!

pagina 10

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

6WDSQHHPGHPDFURRS

Start de opname met de knop . Er verschijnt een dialoogvenster. Typ hierin de naam van de macro en klik op OK.

Wees nu voorzichtig! Alles wat je doet wordt opgenomen door de recorder. Voer de volgende reeks opdrachten uit: Selecteer celbereik A1:B3 Zet in vetjes Kies een gele achtergrond Kies een blauwe tekstkleur Kies een blauwe omtrek Selecteer cel A3 Maak het getal op met een scheidingsteken voor de duizendtallen en zonder decimalen Stop de opname met de knop

.

6WDSWHVWGHPDFUR

Verwijder alle opmaak uit de cellen A1:B3: selecteer de cellen, kies in menu “Bewerken” de optie “Wissen…” en vervolgens “Opmaak”. Klik op de knop om de macro te starten: kies in het dialoogvenster “MaakWaardenOp” en klik op de knop “Uitvoeren”. Alle opdrachten om de cellen op te maken worden nu automatisch uitgevoerd. Je kan de instructies bekijken met de Visual Basic Editor: klik op de knop . De broncode van de macro staat in een nieuwe module. Merk op dat de opdrachtenreeks begint met de code 6XE, gevolgd door de naam van de macro. Onder de laatste opdracht staat (QG6XE. Een macro is niks meer of minder dan een SURFHGXUH waarvan de broncode automatisch gegenereerd wordt door de macrorecorder! Keer terug naar werkblad “SchrijvenEnLezen” en verwijder nu zowel de inhoud als de opmaak uit de cellen A1:B3! 6WDSJHEUXLNGHPDFURLQHHQSURJUDPPD

We kunnen de macro “MaakWaardenOp” gebruiken in het programma “ToonWaarden”. Open de Visual Basic Editor en vervolledig de procedure “Toonwaarden”: Sub ToonWaarden()

0HWGLWSURJUDPPD]HWWHQZHYHUVFKLOOHQGHZDDUGHQLQKHWDFWLHYHZHUNEODG

[A1] = InputBox("Typ je voornaam") strGetal = InputBox("Typ een getal") [A2] = "Misschien wint u ..." [A3] = strGetal [B3] = "euro"  0DDN:DDUGHQ2Sµ5RHSWPDFURRS

End Sub Sluit de editor en activeer het programma “ToonWaarden” in werkblad “SchrijvenEnLezen”. Tekst en getal worden in de cellen geplaatst en de cellen worden onmiddellijk opgemaakt!

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 11

 :(5.%/$')81&7,(60$.(1

VBA geeft ons de mogelijkheid om gebruik te maken van IXQFWLHV. Een functie is een stukje programmacode waaraan we waarden doorgeven. Deze waarden noemen we de argumenten of parameters. De functie rekent met de parameters en stuurt het resultaat terug! Hierin verschilt een functie van een procedure. Bij een procedure laat je de computer gewoon iets uitvoeren, bij een functie verwacht je een antwoord van de pc.

%HNLMNHQNHOHYRRUEHHOGHQYDQLQJHERXZGHIXQFWLHV«

Functie in cel C6: =SOM(C1:C5) De waarden die in de 5 cellen staan worden doorgegeven aan de functie SOM. De functie telt de getalwaarden op en stuurt het resultaat terug naar cel C6. Functie in cel C7: =AANTAL(C1:C5) De waarden die in de 5 cellen staan worden doorgegeven aan de functie AANTAL. De functie telt de cellen waarin een getal staat en stuurt het resultaat terug naar cel C7 Functie in cel C8: =GEMIDDELDE(C1:C5) De waarden die in de 5 cellen staan worden doorgegeven aan de functie GEMIDDELDE. De functie telt de getalwaarden op, telt het aantal cellen met getallen, deelt de som van de getalwaarden door het aantal getallen en stuurt het resultaat terug naar cel C8.

0DDN]HOIHHQIXQFWLH«

Maak een functie om de omtrek van een rechthoek te berekenen. Open werkmap NN-VBAOEF.xls. Voeg een nieuw werkblad in en noem dit werkblad: “Rechthoeken”. Typ in het werkblad nevenstaande gegevens. Open de Visual Basic Editor. Voeg een nieuwe module in. Typ hierin de volgende programmacode:

)XQFWLRQ

fOmtrekRechthoek(dblLengte, dblBreedte) fOmtrekRechthoek = (dblLengte + dblBreedte) * 2

(QG)XQFWLRQ

Let op begin en einde van een functie! Wat de naamgeving betreft, houden we ons aan de afspraken (p.4,5)!

pagina 12

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

*HEUXLNGHIXQFWLHLQZHUNEODG5HFKWKRHNHQ«

Een functie kan je niet uitvoeren zoals een procedure. De functie heeft parameters nodig! Sla de werkmap op en sluit de editor. Zet de celwijzer in werkblad “Rechthoeken” in cel B6. Typ de formule:=fOmtrekRechthoek(B3;B4)

De parameters of argumenten die je wil doorgeven aan de functie fOmtrekRechthoek, schrijf je tussen haakjes achter de functie.

Druk op de entertoets.

Het getal in B3 wordt doorgegeven aan de variabele dblLengte, het getal in B4 wordt doorgegeven aan de variabele dblBreedte.

Het resultaat verschijnt onmiddellijk in de cel

Met deze 2 waarden berekent de functie de omtrek van de rechthoek en stuurt het resultaat naar cel C6.

Gebruik de vulgreep om de formule te kopiëren naar de cellen C6 en D6. Op die manier wordt ook de omtrek van de rechthoeken 2 en 3 snel berekend!

Schrijf in hetzelfde moduleblad een functie om de oppervlakte van een rechthoek te berekenen. Noem deze functie fOppRechthoek. Gebruik de functie om de oppervlakte van de 3 rechthoeken te berekenen.

&RPELQHHUIXQFWLHVHQSURFHGXUHV«

Functies zijn statisch: zij werken met de waarden die ze toegestuurd krijgen en zij sturen het resultaat terug. Met een procedure kan je de gebruiker interactief laten werken met de computer: de gebruiker typt zelf de gegevens en het programma toont de informatie. We kunnen functies en procedures combineren: we gebruiken een procedure om de gegevens te laten invoeren door de gebruiker en we gebruiken de functies om de berekeningen te laten uitvoeren in het werkblad. Vervolledig werkblad Rechthoeken: ¾

voorzie ruimte om de gegevens van een vierde rechthoek in te voeren

¾

kopieer de functies die in D6:D7 staan naar E6:E7

Open de Visual Basic Editor en typ onderstaande programmacode in moduleblad 7, onder de code van de twee functies. 6XE9UDDJPDWHQ 

[E3]= InputBox("Voer de lengte van de rechthoek in, in cm: ") [E4]= InputBox("Voer de breedte van de rechthoek in, in cm: ") (QG6XE

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 13

Maak in werkblad Rechthoeken een knop voor de gebruiker en koppel de knop aan procedure VraagMaten! Voer het programma VraagMaten uit: typ in het eerste invoervenster het getal 20 en in het tweede het getal 10.

 %(*5,33(123((15,-7-(

Een groepering van opdrachten, geschreven in VBA, noemt men een SURFHGXUH . De opdrachten kunnen ingetypt worden door de programmeur of ze kunnen automatisch gegenereerd worden door de macrorecorder. In het laatste geval noemt men de procedure een PDFUR. Het resultaat van een procedure is dat er iets uitgevoerd wordt, meer niet. Een IXQFWLH bestaat eveneens uit opdrachten die geschreven zijn in VBA. Een functie geeft echter altijd een antwoord, ze stuurt een resultaat terug! Procedures en functies worden verzameld in modules. In één PRGXOH groepeert men de functies en procedures die bij mekaar horen. Geef de modulebladen een passende naam: selecteer de naam van de module in het linker deelvenster, kies in menu “Beeld” de optie “Venster Eigenschappen” en wijzig de naam van de module. Module1 Module2 Module3 Module4 Module5 Module6 Module7

> > > > > > >

Valuta Welkom Tellen Rechthoek WaardenLezenEnSchrijven Macros FunctieRechthoeken

ZLM]LJQDDP

'RHOVWHOOLQJHQGHHO

1

Begrippen omschrijven en op een correcte manier gebruiken: procedure, macro, functie, parameters of argumenten, module

2

Via procedures waarden in de cellen van een rekenblad schrijven

3

Via procedures celwaarden aflezen van een rekenblad

4

Celopmaak automatiseren met macro’s

5

Werkbladfuncties maken en gebruiken om het rekenwerk in een werkblad te automatiseren

6

Een procedure schrijven om de parameters of argumenten van een functie interactief in te voeren.

7

Het onderscheid tussen procedures en functies formuleren

8

Modulebladen invoegen en benoemen

pagina 14

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

 &21752/(6758&785(1*(%58,.(1,19%$ 

Bij het oplossen van problemen zijn het de FRQWUROHVWUXFWXUHQ die het verloop van de oplossing bepalen. We onderscheiden: ¾

sequentie of opeenvolging

¾

selectie of keuze

¾

iteratie of herhaling ƒ

begrensde herhaling

ƒ

voorwaardelijke herhaling met aanvangsvoorwaarde

ƒ

voorwaardelijke herhaling met afbreekvoorwaarde

 '(6(48(17,(

Tot nu toe hebben we in onze VBA-programma’s alleen opeenvolgende instructies gebruikt. De processor voert elke opdracht één keer uit, in de volgorde waarin de opdrachten voorkomen. Hierin herken je een VHTXHQWLH! In het VWUXFWRJUDP wordt elke opdracht in een apart vak gezet. Open in Excel de map Controle.xls Zet de celwijzer in een willekeurige cel van Blad1 en voer het programma BerekenDubbel uit. Het programma vraagt een getal. Typ een willekeurig getal in het invoervak en klik op OK. Het getal wordt automatisch in de actieve cel geplaatst en in de rechts aangrenzende cel verschijnt het dubbel van het getal. Vraag de broncode van het programma op en probeer de programmaregels te begrijpen! De broncode is de vertaling van onderstaand algoritme. $OJRULWPH

--- BerekenDubbel ---

%URQFRGH

Sub BerekenDubbel ()

Vraag getal

StrGetal = InputBox("Voer een getal in:")

Zet getal in de actieve cel

ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(StrGetal)

Schuif één cel naar rechts

CelRechts

Zet het dubbel van het getal in de actieve cel

ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(StrGetal) * 2 End Sub

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 15

Opmerking De opdracht CelRechts verwijst naar een procedure die reeds ingevoerd werd in de werkmap in moduleblad “Basisopdrachten”. Je vindt daar ook de procedures om de celwijzer naar boven, naar beneden en naar links te verplaatsen. Als je een bestaande procedure oproept vanuit een andere procedure, laat je de haakjes () weg. Verwijder alle gegevens uit Blad1 met de knop die daarvoor voorzien is. Deze knop is verbonden met de macro “WisBlad”. Je vindt de code terug in moduleblad “Macros”. Ook dit algoritme is een sequentie!

 6(/(&7,(

Veronderstel dat we alleen het dubbel van een positief getal willen berekenen. In dat geval is er een verbonden aan de uitvoering van de berekening: DOV het getal positief is, GDQ wordt het dubbel berekend. Noem het aangepaste programma BerekenDubbelSelectief. YRRUZDDUGH

6WUXFWRJUDP

--- BerekenDubbelSelectief --Vraag getal *HWDO!



Z

Y

Zet getal in de actieve cel

GEEN OPDRACHT

Schuif één cel naar rechts



Zet het dubbel van het getal in de actieve cel



6\QWD[

Kopieer de procedure BerekenDubbel in hetzelfde moduleblad, pas de naam en de inhoud van de procedure als volgt aan: Sub BerekenDubbelSelectief() strGetal = InputBox("Voer een positief getal in:") ,I

CDbl(strGetal) >= 0 7KHQ ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) CelRechts ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) * 2

(QG,I

End Sub Test het programma. Deze selectie is eenzijdig: er is geen opdracht voorzien als niet aan de voorwaarde voldaan is. In VBA is de syntax van de eenzijdige selectie: ,I

voorwaarde 7KHQ Opdracht(en)

(QG,I

pagina 16

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

De programmeur kan ook één of meer opdrachten voorzien als niet aan de voorwaarde voldaan is. In dat geval spreken we over een tweezijdige selectie. De syntax van de tweezijdige selectie is: ,I

voorwaarde 7KHQ Opdracht(en)

(OVH

Opdracht(en) (QG,I

Pas het programma BerekenDubbelSelectief aan zodat een foutmelding verschijnt wanneer de gebruiker een negatief getal invoert. Sub BerekenDubbelSelectief() strGetal = InputBox("Voer een positief getal in:") ,I

CDbl(strGetal) >= 0 7KHQ ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) CelRechts ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) * 2

(OVH

MsgBox "Foutieve invoer!" (QG,I

End Sub Test het programma.

9RRUZDDUGHQIRUPXOHUHQ

Een voorwaarde bevat vaak relationele operatoren 5HODWLRQHOHRSHUDWRU

%HWHNHQLV

> < = =

Groter dan Kleiner dan Gelijk aan Verschillend van Kleiner of gelijk aan Groter of gelijk aan

Voorwaarden kunnen ook logische operatoren bevatten /RJLVFKHRSHUDWRU

$1'

Bv. If Getal>0 AND Getal 0 OR Getal 0 Then …

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

%HWHNHQLV

De opdracht wordt uitgevoerd als aan beide voorwaarden voldaan is! Hier zal de voorwaarde “Waar” zijn als het getal 1 of 2 wordt ingevoerd. Elk ander getal voldoet niet aan de voorwaarde! De opdracht wordt uitgevoerd als aan minstens één van de twee voorwaarden voldaan is. Hier zal de voorwaarde “Waar” zijn als gelijk welk getal wordt ingevoerd. Elk getal is immers groter dan 0 OF kleiner dan 3. De opdracht wordt uitgevoerd als niet voldaan is aan de opdracht. Hier zal de voorwaarde “Waar” zijn als het getal 0 is of kleiner dan 0.

pagina 17

Pas het programma BerekenDubbelSelectief aan: de gebruiker moet nu een positief getal invoeren dat kleiner is dan 1000! Het getal moet dus aan twee voorwaarden voldoen:het getal moet groter of gelijk aan 0 zijn en het moet kleiner zijn dan 1000. We combineren de twee voorwaarden met de AND-operator! Sub BerekenDubbelSelectief() strGetal = InputBox("Voer een positief getal in, kleiner dan 1000:") If &'EOVWU*HWDO ! $QG&'EOVWU*HWDO  Then ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) CelRechts ActiveCell.FormulaR1C1 = CDbl(strGetal) * 2 Else MsgBox "Foutieve invoer!" End If End Sub

 %(*5(16'(+(5+$/,1*

Laat de gebruiker 5 willekeurige getallen invoeren. Het programma berekent het dubbel van elk getal. Zowel de ingevoerde getallen als de berekende waarden blijven in het werkblad staan! Noem het programma BerekenDubbelBegrensd. Om dit probleem op te lossen kunnen we gebruik maken van procedure BerekenDubbel. Deze procedure moet 5 keer uitgevoerd worden. Daarbij moet de celwijzer telkens naar de volgende cel worden verplaatst! Hiervoor beschikken we over de procedures CelOmlaag en CelLinks. Als eenzelfde opdracht meermaals herhaald moet worden en het aantal herhalingen is op voorhand gekend, dan passen we de EHJUHQVGHKHUKDOLQJ toe! 6WUXFWRJUDP

--- BerekenDubbelBegrensd --Herhaal 5 maal BerekenDubbel CelLinks CelOmlaag

6\QWD[

Voer in moduleblad “Procedures” onderstaande programmacode in: Sub BerekenDubbelBegrensd() )RU

intTeller = 1 7R 5

BerekenDubbel CelLinks CelOmlaag 1H[W

intTeller

End Sub

pagina 18

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

IntTeller is een variabele van het type integer (geheel getal). In deze variabele houdt de processor een automatische teller bij. De naam van de variabele speelt geen rol. Met de sleutelwoorden )RU …7R wordt bepaald wat de beginwaarde en eindwaarde van de teller is. De beginwaarde moet kleiner zijn dan de eindwaarde! Onder deze regel staan één of meer opdrachten. De opdrachtenreeks wordt afgesloten met het sleutelwoord 1H[W. Wanneer de opdrachtenreeks uitgevoerd is, wordt de teller met 1 verhoogd. Zolang de waarde van de teller kleiner of gelijk is aan de eindwaarde, wordt de opdrachtenreeks opnieuw uitgevoerd. Voer nu het programma ToonReeksGetallen uit in een leeg werkblad. Bekijk de broncode van dit programma Sub ToonReeksGetallen() )RU intTeller = 0 7R 10 6WHS 2 ActiveCell.FormulaR1C1 = intTeller CelOmlaag 1H[W intTeller End Sub Met de toevoeging van het sleutelwoord 6WHS, gevolgd door een getalwaarde, kan de programmeur bepalen met hoeveel eenheden de teller verhoogd wordt! Wijzig de broncode en voer het programma telkens opnieuw uit: ¾ For intTeller = -10 To 10 Step 5 ¾ For intTeller = 0 To 100 Step 4 In VBA is de syntax van de begrensde herhaling:  )RU

teller = beginwaarde 7R eindwaarde 6WHS interval Opdracht(en)

 1H[W

teller

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 19

 9225:$$5'(/,-.(+(5+$/,1*0(7$$19$1*69225:$$5'(

Als de programmeur niet op voorhand weet hoeveel maal een opdracht uitgevoerd moet worden, en dat is meestal het geval, dan moet hij beroep doen op een YRRUZDDUGHOLMNHKHUKDOLQJ. Het aantal keren dat de opdracht wordt uitgevoerd, hangt af van een voorwaarde. Die voorwaarde kan aan het begin van de herhaling gecontroleerd worden of ze kan gecontroleerd worden nadat de opdracht de eerste keer is uitgevoerd. In het eerste geval spreken we van een voorwaardelijke herhaling met DDQYDQJVYRRUZDDUGH, in het tweede geval spreken we van een voorwaardelijke herhaling met DIEUHHNYRRUZDDUGH. Voer het programma BerekenSom uit. Dit programma berekent de som van een reeks getallen die door de gebruiker worden ingevoerd via invoervensters. De reeks wordt beëindigd met het getal 0. De som wordt getoond in een uitvoervenster. Aanvankelijk is de som nog gelijk aan 0. Van zodra de gebruiker een getal invoert dat verschilt van 0, wordt dit getal bij de som geteld (som = som + getal) en er wordt een nieuw getal gevraagd. Deze actie moet herhaald worden zolang het ingevoerd getal verschilt van 0. Van zodra het getal 0 wordt ingetypt, wordt de som getoond op het scherm.

6WUXFWRJUDP

--- BerekenSom --Vraag getal Zolang getal 0 Som = som + getal Vraag volgend getal Toon som We hebben hier te maken met een YRRUZDDUGHOLMNHKHUKDOLQJPHWDDQYDQJVYRRUZDDUGH: de opdracht(en) moet uitgevoerd worden ]RODQJ aan de voorwaarde voldaan is! Als van bij het begin niet aan de voorwaarde voldaan is, worden de opdrachten geen enkele keer uitgevoerd!

6\QWD[

Bekijk de broncode van het programma. Let op de sleutelwoorden! Sub BerekenSom() strGetal = InputBox("Voer het eerste getal in:") :KLOH strGetal "0" dblSom = dblSom + CDbl(strGetal) strGetal = InputBox("Voer het volgende getal in. Typ 0 om te eindigen.") :HQG

MsgBox ("De som van de getallen is " + CStr(dblSom)) End Sub In VBA is de syntax van de voorwaardelijke herhaling met aanvangsvoorwaarde: :KLOH

voorwaarde Opdracht(en)

:HQG

pagina 20

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

 9225:$$5'(/,-.(+(5+$/,1*0(7$)%5((.9225:$$5'(

We kunnen de voorwaarde die het aantal herhalingen bepaalt in BerekenSom ook op het einde van de opdrachtenreeks plaatsen. De opdrachten moeten dan herhaald worden WRWGDW aan de voorwaarde voldaan is. We maken gebruik van de YRRUZDDUGHOLMNHKHUKDOLQJPHWDIEUHHNYRRUZDDUGH! Noem het programma BerekenSomAnders. 6WUXFWRJUDP

--- BerekenSomAnders --Vraag getal Som = som + getal Totdat getal = 0 Toon som  6\QWD[

Typ de broncode van het programma in moduleblad Procedures. Let op de sleutelwoorden! Sub BerekenSomAnders() 'R

strGetal = InputBox("Voer een getal in. Typ 0 om te eindigen.") dblSom = dblSom + CDbl(strGetal) /RRS8QWLO strGetal = "0" MsgBox ("De som van de getallen is " + CStr(dblSom)) End Sub Test de twee programma’s om de som te berekenen. Ga na wat er gebeurt als je als eerste getal een 0 invoert! BerekenSom

BerekenSomAnders

Voorwaardelijke herhaling met aanvangsvoorwaarde

Voorwaardelijke herhaling met afbreekvoorwaarde

De invoer wordt eerst gecontroleerd en voldoet niet aan de voorwaarde. Daardoor worden de opdrachten die in de herhaling staan niet uitgevoerd. De variabele dblSom krijgt geen waarde en kan dus niet getoond worden!

De opdrachten die in de herhaling staan worden minstens 1 keer uitgevoerd. Daardoor krijgt de variabele dblSom de waarde 0 en kan getoond worden in het uitvoervenster.

6ODGHZHUNPDSRSRQGHUGHQDDP11&21752/([OVZDDUELM11MHQXPPHULV

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 21

'RHOVWHOOLQJHQGHHO

1

Controlestructuren ƒ ƒ ƒ ƒ

ƒ

Sequentie Eenzijdige en tweezijdige selectie Begrensde herhaling Voorwaardelijke herhaling met aanvangsvoorwaarde Voorwaardelijke herhaling met afbreekvoorwaarde

¾ ¾ ¾ ¾

de betekenis omschrijven voorstellen in een structogram de syntax kennen kunnen toepassen bij het oplossen van problemen met VBA

2

Relationele en logische operatoren gebruiken bij het formuleren van voorwaarden

3

Herhalingen vergelijken

pagina 22

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

 67$36*(:,-=(9(5),-1,1*72(3$66(1,19%$

In een procedure kan je verwijzen naar een andere procedure. Deze techniek heb je reeds toegepast in een aantal oefeningen. Geef het resultaat van volgend programma weer: teken de afgelegde weg en de eindpositie van de celwijzer. Het grijze vak geeft aan waar de celwijzer staat bij het begin.

6XE9HUSODDWV&XUVRU

For intTeller = 1 To 3 CelOmlaag

9HUZLM]LQJHQQDDUDQGHUHSURFHGXUHV

CelRechts Next intTeller End Sub

Op deze manier kunnen we stapsgewijze verfijning toepassen bij het programmeren. Voer onderstaand stapsgewijs verfijnd programma in om de omtrek van een vierkant te berekenen. 6XE2PWUHN9LHUNDQW 

'LWSURJUDPPDEHUHNHQWGHRPWUHNYDQHHQYLHUNDQW

ZDDUYDQGH]LMGHLQJHYRHUGZRUGWGRRUGHJHEUXLNHU

VraagZijde BerekenOmtrek ToonResultaat (QG6XE

9HUILMQLQJHQYDQ2PWUHN9LHUNDQW



Sub VraagZijde() strZijde = InputBox("Voer de lengte van de zijde in (in cm)!") End Sub Sub BerekenOmtrek() dblOmtrek = CDbl(strZijde) * 4 End Sub Sub ToonResultaat() MsgBox "De omtrek is " + CStr(dblOmtrek) + " cm" End Sub Voer het programma uit. Het resultaat is niet erg bevredigend!

Problemen oplossen met VBA – V.Cools

pagina 23

Oorzaak? De variabelen zijn ORNDDO, dat wil zeggen dat ze alleen gekend zijn in de procedure waarin ze voorkomen. Hun waarde wordt niet doorgegeven aan een andere procedure! Om ervoor te zorgen dat het programma de variabelen in alle procedures kent, maken we ze JOREDDO! Globale variabelen worden vooraf gedeclareerd met het commando: 'LP

NaamVanVariable

$V

TypeVariable

In het programma OmtrekVierkant gebruiken we 2 globale variabelen: ¾

de zijde die ingevoerd wordt in de inputbox is van type string

¾

de omtrek die we berekenen is van het type double

Vóór het programma typ je de declaratie van deze globale variabelen, voorzien van enige commentaar:

*OREDOHYDULDEHOHQYRRU2PWUHN9LHUNDQW

Dim strZijde As String Dim dblOmtrek As Double Voer het programma opnieuw uit. Het probleem moet nu opgelost zijn.

'RHOVWHOOLQJHQGHHO

1

Betekenis omschrijven van lokale en globale variabelen

2

Globale variabelen kunnen declareren

3

Stapsgewijze verfijning toepassen bij het programmeren in VBA

pagina 24

Problemen oplossen met VBA – V.Cools