Samenvatting Onderzoek

DOSSIER werk

Onder de loep:

+ 55 dus ui tgeblust? ➜

Het is maar hoe je het be1 kijkt. Veel mensen staan inderSTELLING R, E D U daad niet te juichen nu de HOE O R E D IN AOW-leeftijd is verhoogd naar HOE M ERD GEMOTIVE 67 jaar. Slechts 17 procent van de Nederlanders wil door­ werken tot die leeftijd, blijkt uit cijfers van onderzoeks­ bureau GfK begin dit jaar. ­Eigenlijk vonden de meeste Nederlanders 65 jaar ook al rijkelijk laat; gemiddeld willen we met 64 jaar stoppen. Maar hoe zit het met ons plezier in werk? Uit recent onderzoek van Effectory blijkt dat 33 procent van de werknemers tussen de 35 en 55 jaar bevlogen en betrokken is. Bij 25- tot 34-jarigen is dit 31 procent. Werken we ná ons 65ste levensjaar door, dan stijgt het percentage spectaculair: naar 56 procent. Want als het een bewuste keuze is om actief te blijven, dan neemt het enthousiasme toe. Helaas telt Nederland, in vergelijking met ­andere OESO-landen*, weinig werkende 65-plussers. Op dit m ­ oment ligt de participatiegraad op bijna 13 procent, terwijl het OESO-gemiddelde 20 procent is. ANBO vindt dat de ­belemmeringen voor langer doorwerken – ook ná de AOW-leeftijd – weggenomen moeten worden. *een sociaal en economisch samenwerkingsverband van 34, overwegend welvarende, landen

Oudere werknemers worstelen met een slecht imago. Daardoor vinden ze lastiger weer werk dan jongeren. Maar kloppen die vooroordelen wel? ANBO sloeg er wat (wetenschappelijk) onderzoek op na. TEKST SUZANNE GEURTS BEELD istock

2

ANBO ● nummer 5 ● 2014

niet WAAR

Ouderen zijn zelfs gemotiveerder dan ­jongeren om te werken.

Hersenen op leeftijd profiteren juist van alle kennis en ervaring

STELLIN G OUDERE 2 WERKNE M ZIJN VA ERS KER ZIEK

➜

Dat klopt niet, zegt 80 procent van de deelne­men­ de managers aan de nieuwe ANBO-campagne ‘Jong en oud is goud’. Een onderzoek van TNO uit 2012 bevestigt dit: 55- tot en met 64-jarigen melden zich het minst vaak ziek. De duur van het verzuim neemt wel toe met de leeftijd. Ouderen hebben namelijk vaker last van ­chronische gezondheidsklachten. Wel verschilt dit sterk per branche en beroep. De vraag is: nemen werkgevers ouderen minder snel in dienst, uit angst voor ziekteverzuim? SEO Economisch Onderzoek wijst uit dat werkgevers met een positief gevoel over de verzuimfrequentie van ouderen vaker medewerkers boven de 35 jaar in dienst nemen. ANBO maakt zich hard om de beeldvorming te veranderen.

niet WAAR

Wel lopen oudere werknemers een groter risico om langer ziek te zijn.

G3 STELLIN R E MIND OP KANSEN SID E DE ARB MARKT

➜

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) had 6,6 procent van de 55- tot 65-jarigen in 2012 geen baan (van meer dan twaalf uur per week), maar zouden ze er wel een willen. Dit percentage is sinds 2002 verdubbeld. Zit je als oudere eenmaal thuis op de bank, dan kom je niet makkelijk weer aan de slag, stelt het CBS verder. Ruim een derde van de oudere werklozen vindt pas na dik twee jaar weer ANBO ● nummer 5 ● 2014

3

56%

van de werkende 65-plussers is ‘bevlogen en betrokken’ een baan. Bij de 25- tot 45-jarigen werknemers duurt het maar bij 18 procent zo lang. Gelukkig worden er steeds meer i­nitiatieven ontplooid om ouderen te helpen die aan de slag willen, zoals het Actieplan 55PlusWerkt. Maar ouderen mét een baan zitten sinds de crisis begon ook niet echt op hun gemak, want vervroegd pensioen kan dan een makkelijke, goedkope manier zijn om van overtollig ouder personeel af te komen. ANBO vindt dit oneigenlijk personeelsbeleid. Organisaties moeten ­kijken naar de meerwaarde van mensen, niet naar hun leeftijd.

ING 5 STELL SSERS 55-PLU RAAG ZIJN T EGRIP VAN B

➜

Veel werkgevers nemen aan dat het geheugen van een oudere medewerker verslechtert. Ouderen redeneren trager en onthouden steeds ­minder, denken ze. Een misverstand, blijkt uit recent Duits taalonderzoek. Het brein verandert wel, maar wordt niet trager. Integendeel: hersenen ‘op leeftijd’ profiteren juist van alle levenservaring. Zo scoren ouderen hoger dan jongeren op geheugentests met woordparen. Simpel­ weg omdat oudere deelnemers tijdens hun leven meer ­woorden hebben geleerd, constateren de onderzoekers. Ook zeggen ze: “Mensen vergeten geen woorden als ze ouder worden. Er zijn alleen veel meer woorden die om aandacht vragen. De concurrentie is groter.”

niet WAAR

Het geheugen van ouderen profiteert juist van alle opgedane kennis.

De werkloosheid onder ouderen stijgt en

WAAR

in c­ risistijd worden meer werknemers met ­vervroegd pensioen gestuurd.

➜

Volgens ANBO’s onderzoek ‘Jong en oud’ vindt 86 procent van de oudere deelnemers dat ze even productief blijven als voorheen. Een derde van de m ­ anagers deelt deze mening. TNO dook in de feiten en voor­­ oor­ delen, waarbij de onder­ zoe­ kers de resultaten van talloze wetenschappelijke studies ­verzamelden, die zijn gedaan in verschillende branches. Conclusie: er is geen ­ wetenschappelijk ­ bewijs dat de productiviteit van oudere werknemers afneemt. In fysieke productieberoepen, zoals metaalbewerking, geldt zelfs het omgekeerde: tot het 65ste ­levensjaar neemt de productiviteit toe. Hoe dat kan? Dankzij hun ervaring werken oudere werknemers sneller, en ze maken minder grote (beginners)fouten.

4 LING STEL 55-plussers minderf zijn productie

niet WAAR

4

In productieberoepen zijn ouderen zelfs ­productiever.

ANBO ● nummer 5 ● 2014

➜

We krijgen te weinig ­bijscholing, vindt de helft van de werkende deelnemers aan het ANBO-onderzoek ‘Jong en oud is goud’. 31 procent van de managers geeft toe dat er geen gebruik wordt gemaakt van stimuleringsmaatregelen voor oudere collega’s, zoals het recht op een leven lang leren. Want hoe dichter een werknemer zijn pensioen nadert, hoe minder tijd hij overhoudt om nieuwe k ­ ennis in de praktijk te brengen. Dit zegt het CPB in zijn o ­ nderzoek Arbeidsmarkt Ouderen van vorig jaar. De onderzoekers benadrukken echter ook dat veel oudere werknemers over zeer specifieke kennis beschikken. Niet voor niets zien jongeren (60 procent) en managers (80 procent) hen als goede mentoren, blijkt uit ANBO’s onderzoek. Daarom vindt ANBO dat organisaties meer in kennis­ ­ overdracht moeten investeren. Anders ontstaat er een ­kennisgat dat alsnog een grote kostenpost kan worden.

STELLING 6 BIJSCHOLIN G IS MINDER ZINVOL

WAAR

Dit klopt, maar oudere werknemers zijn cruciaal voor kennisoverdracht aan jongere collega’s.

sier s o d e d n i E