- Scholieren.com

§6.1 De renaissance in Italie Lakense stoffen = kostbare wollen stoffen. Renaissance = periode van ontdekkingen, de ‘herontdekking’ van de cultuur van de Oudheid. - Hoe Italiaanse stadstaten belangrijke handelscentra werden (6.1.1) Vanaf 1100 voerden schepen uit havensteden als Genua en Venetië naar het Byzantijnse rijk en het Midden-Oosten. Daar kochten ze edelstenen, andere kostbare producten en specerijen. Italianen handelden met West-Europa, in Vlaanderen werden er dure lakense stoffen gekocht. Die stoffen verkochten ze door op het Middellandse Zeegebied, daar werden ze erg rijk en welvarend van. - Waarom contacten met de Arabische wereld belangrijk waren voor nieuwe kennis (6.1.2) De Arabieren hadden veel kennis van aardrijkskunde, wiskunde en geneeskunde. Die brachten ze over aan hun handelscontacten. - Hoe Italiaanse kooplieden de macht in de steden inhanden kregen (6.1.3) De meeste Italiaanse kooplieden waren rijk, rijke kooplieden kwamen aan de macht als ze belangstelling hadden voor kunst en wetenschap. Ze lieten kerken en paleizen bouwen, het was belangrijk dat hun stad de mooiste was. - Hoe kunstenaars invloed hadden op het denken en doen van de mens (6.1.3) Rijke burgers hebben veel belangstelling voor studie, muziek en kunst. Kunstenaars en wetenschappers kregen van hun veel opdrachten. - Hoe gewone burgers meer kansen kregen om zich te ontwikkelen (6.1.4) Latijn was de taal van de wetenschap en kerk. Maar kooplieden schreven in de volkstaal, s=in de renaissance gingen steeds meer mensen schrijven in de volkstaal. Daardoor kunnen ook gewone mensen het lezen en kregen ze meer kansen zich te ontwikkelen.

§6.2 Spanje, het christendom en de islam Karavanen= kooplieden die samen door de woestijn reizen. Reconquista= herovering van Spanje op de moslims. Samenvatting= inhoud van een hoofdstuk op paragraaf kort beschrijven. - Hoe de Spanjaarden en Portugezen tegen de moslims vochten (6.2.1) In de Middeleeuwen hadden Islamitische heersers een groot deel van Portugal en Spanje in hun macht. In het Noorden slaagden ze niet, dat gebied bleef van de Christenen. Tijdens de reconquista streden de Spanjaarden tegen de moslims, om ze het land uit te krijgen. Tijdens die strijd werden veel Christelijke koninkrijken samengevoegd. De laatste twee koninkrijken werden verenigd door de bruiloft van koning Ferdinand van Aragon en koningin Isabella van Castilië. Die eenheid maakte Spanje heel machtig.

- Waarom Portugezen begonnen met ontdekkingsreizen naar Afrika (6.2.2) Ze begonnen met ontdekkingsreizen naar Afrika om zelf Afrikaanse producten en slaven te kopen. Hij wilde niet afhankelijk zijn van de moslims, en het dus zelf kunnen kopen van de Afrikanen. - Hoe je gegevens in een verslag kan samenvatten (6.2.3) Gegevens vat je samen in een samenvatting, door het samen te vatten worden lange lastige teksten, korter en makkelijker. Dat is bijvoorbeeld handig om te leren voor toetsen.

§6.3 Op zoek naar Azië Factorijen = Handelspost. Kaap de Goede Hoop = Zuidelijkste puntje van Afrika. Karveel = Schip dat Spanjaarden en Portugezen ontwikkelden voor het varen over oceanen, met dat schip werden Madeira, de Azoren en de Canarische eilanden ontdekt. - Waarom vernieuwingen in de scheepsvaart belangrijk waren voor ontdekkingsreizen. (6.3.1) Om zo’n lange ontdekkingsreis te maken had je goed materiaal nodig en veel kennis. Goede schepen waren van belang, daarom ontwikkelden de Portugezen het karveel. Dat schip kon met elke windrichting varen, het was groot en sterk. Andere belangrijke dingen waren het kompas, je moest zonder land in zicht kunnen navigeren door hulp van sterren en kompas. - Hoe de Portugezen de kust van Afrika verkenden. (6.3.2) In het midden van de 15e eeuw kwamen de Portugese zeevaarders steeds dichter langs de kust van West-Afrika. In 1472 bereikten de Portugezen de kust van Guinea, delen van het gebied werden de Ivoorkust en de Goudkust genoemd. Negen jaar later werd er door de Portugezen op de Goudkust een fort gebouwd. De rivier de Kongo werd in 1482 ontdekt. Bartolomeus Dias zeilde in 1487 als 1e Europeaan om Kaap de Goede Hoop. De Portugezen bouwden overal waar ze kwamen forten en handelsposten, maar handel was niet hun enige reden voor de ontdekkingsreizen, de Portugezen en Spanjaarden wilden ook het Christendom verspreiden. - Waarom de Portugezen een handelsnetwerk in Azië opbouwden. (6.3.3) De Portugezen bouwden in Azië een groot handelsnetwerk op van forten en factorijen. Ze handelde in specerijen, textiel en andere kostbare producten. Dit konden ze doorverkopen voor een hogere prijs aan andere Europeanen, dit deden ze bijna een eeuw lang. Hun verste handelsposten waren in China en Japan.

§6.4 De Nieuwe Wereld Continent = Ander woord voor werelddeel. Conquistadores = Spaanse veroveraars van indianenrijken. Plantages = Grote landbouwbedrijven waar suikerriet en andere tropische producten worden verbouwd. Verdrag van Tordesillas =Verdrag waarbij Spanje en Portugal in 1494 de wereld buiten Europa onder elkaar verdeelden.

- Hoe de Spanjaarden grote delen van Amerika veroverden. (6.4.1) Twee jaar na de ontdekking van Amerika werd het Verdrag van Tordesillas tussen de Spanjaarden en Portugezen gesloten. Dat hielt in dat ze samen de wereld buiten Europa verdeelde. De Portugezen kregen Afrika en Azië en Amerika werd van de Spanjaarden, met uitzondering van Brazilië. Dat werd ook Portugees. Grote indianenrijken werden veroverd door de Spanjaarden die conquistadores op hun afstuurde. - Hoe er in Amerika een koloniale samenleving werd opgebouwd. (6.4.2) Er werden koloniën gesticht door de Spanjaarden en Portugezen, daar werden plantages aangelegd. Door de nieuwe wereld werden veel Europeanen getrokken die plantages aanlegden en dorpen en steden bouwden. De indianen waren nodig om de koloniën op te bouwen, zij deden het zware werk. De Spanjaarden en Portugezen leerden de indianen hun taal (Spaans & Portugees). - Waarom Europeanen slaven uit Afrika naar Amerika brachten. (6.4.3) Ze brachten slaven uit Afrika naar Amerika, dat deden ze omdat de indianen niet gewend waren aan het zware werk. Vele werden ziek en stierven aan Europese ziekten, waar ze geen weerstand tegen hadden. Het ware ziektes als mazelen en waterpokken. Een Spaanse priester, Bartolomé de las Casas had medelijden met de indianen en stelde voor zwarte slaven uit Afrika te gebruiken. De onmenselijke slavenhandel begon en meer dan tien miljoen zwarte Afrikaanse slaven werden naar Amerika gebracht. - Waarom koloniën in Amerika voor Europa belangrijk waren. (6.4.4) De kolonien waren erg belangrijk, de Europeanen profiteerde van de specerijen (suiker, cacao & koffie) en andere producten, ook kwam er goud en zilver vandaan. Er kwamen ook onbekende producten uit Amerika zoals tabak, mais & aardappelen. Europeanen brachten paarden, koeien, varkens, schapen, alcohol, textiel en andere producten, dit zorgde voor een goede export. Ook zorgde het voor meer werk.

Aantekeningen hoofdstuk 6, 1havo De toegenomen welvaart zorgde voor: zelfbewuste burgerij => Kinderen van rijke burgers gaan naar school => dan gaan ze kritisch denken. 1/3 van Europa stierf rond 1350 aan de Pest. Kennisverspreiding: 1. Grieken & Romeinen 2. Arabieren => bibliotheek Alexandrië 3. Joden 4. Europeanen. Kennis Arabieren => Grote bibliotheek in Alexandrië => uit Griekse & Romeinse tijd. Renaissance = wedergeboorte => van de kunst & cultuur van de klassieke oudheid. (Grieken & Romeinen) 1. De tussenhandel met de Arabieren proberen te beëindigen. 2. Op zoek naar bondgenoten die met hen tegen de Arabieren proberen te strijden. Belangrijkste ontdekkingsreizen: 1488, De Portugees Bartholomeus Dias zeilt langs de westkust van Afrika en bereikt Kaap de Goede Hoop. 1492, De Italiaan Christoffel Columbus, in Spaanse dienst, ontdekt de eilanden in de Caribische Zee. 1497-1498, De Portugees Vasco da Gama zeilt om Zuid-Afrika heen. Hij blijft langs de kust varen en bereikt tenslotte India. 1497-1498, De Italiaan Giovanni Caboto, in Engelse dienst, ontdekt Newfoundland en de oostkust van Noord-Amerika (ten zuiden van Newfoundland). 1500, De Portugees Cabral wil, net als Vasco da Gama, om Afrika heen naar India varen. Maar hij ‘neemt de bocht te ruim’ en ontdekt toevallig de kust van Brazilie, bij de tegenwoordige stad, Salvador. 1519-1521, De Portugees Magelhaen, in Spaanse dienst, probeert een reis om de wereld te maken. Hij zeilt eerst om Zuid-Amerika heen en dan naar het noord-westen. Hij bereikt de Filippijnen, waar hij sneuvelt in een gevecht tegen de inwoners. 1 van zijn 5 schepen vaart verder en komt, om Afrika heen, weer terug in Zuid-Spanje. Gevolgen van de ontdekkingen: 1. Verspreiding van mensen over de hele wereld onder blanke leiding. 2. Miljoenen sterven door ziektes en door geweld, 3. Uitwisseling van producten en begin van een wereldeconomie. 4. In West-Europa neemt de handel in producten uit de kolonien toe.