verblijfskatheter

Aandachtspunten bij de verzorging van een zorgvrager met een verblijfskatheter

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Inleiding KB februari 2006: Verpleegkundige handelingen die zorgkundigen, onder toezicht van een verpleegkundige, mogen verrichten.

Het observeren van het functioneren van een blaassonde en het signaleren van problemen

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

1

Zorgvrager met een verblijfskatheter Inhoud:







Anatomie van het urinestelsel Wat is een verblijfskatheter Wanneer plaatst men een verblijfskatheter Soorten verblijfskatheters Complicaties + aandachtspunten Taak van de zorgkundige Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Anatomie van het urinestelsel

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

2

Anatomie van het urinestelsel

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Wat is een verblijfskatheter?


Een verblijfskatheter is een dun en soepel slangetje dat in de blaas blijft voor kortere of langere tijd en waarlangs urine wordt afgevoerd in een urinecollector. Aan het uiteinde: ballonnetje, gevuld met steriel water, die zorgt dat de katheter niet uit de blaas kan glijden




Bousery Patricia Docent KTA Brugge

3

Wat is een verblijfskatheter?

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Wat is een verblijfskatheter?

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

4

Wat is een verblijfskatheter?


Soort materiaal:  latex (= rubber)  latex met laagje silicone of hydrogel  full silicone




Diameter:  Uitgedrukt in Charrières (Ch)  1 Charrière = 1/3 mm  van Ch 6 – Ch 26 (kleurcode)

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Wat is een verblijfskatheter?


Uiteinde katheter:  Rechte punt (Nelaton)  Kromme punt (Tiemann)

Alleen gebruikt bij mannen, vooral wanneer een vergrote prostaat het inbrengen bemoeilijkt


Tweeweg- of drieweg  Tweeweg = standaard  Drieweg = spoelkatheter (met extra kanaal voor

continue blaasspoeling) Bousery Patricia Docent KTA Brugge

5

Wat is een verblijfskatheter?


Soorten opvangsystemen  Gewone urinecollector  Beenzakje

 Kraantje (katheterventiel)

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Wat is een verblijfskatheter?

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

6

Indicaties voor verblijfskatheter


Afvoer van urine verzekeren



Onvolledige blaaslediging (urineretentie)  Bij aandoeningen van de urethra (plasbuis)  Bij prostaatlijden  Bij neurologische aandoeningen (CVA, MS, &)  Bijwerking medicatie (neuroleptica)

 

Ongewild urineverlies (incontinentie) Gedurende of na bepaalde operaties

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Indicaties voor verblijfskatheter Urineretentie door prostaatproblemen

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

7

Indicaties voor verblijfskatheter


Uitvoeren van blaasspoeling Na operaties waarbij de blaas continue moet gespoeld worden (blaasoperaties, prostaatoperaties)

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Indicaties voor verblijfskatheter


Bepalen juist urinedebiet Bijhouden van een vochtbalans




Voorkomen infecties in directe omgeving Vb. decubituswonde stuit bij incontinente zorgvrager




Comfort verzekeren Vb. bij terminale, palliatieve zorgvragers

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

8

Soorten verblijfskatheters Transurethrale

Suprapubische

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Soorten verblijfskatheters Transurethrale katheter




Via urethra (plasbuis) ingebracht Indien blaassonde voor relatief korte tijd aanwezig moet blijven (< 6 weken) Voordelen:  Eenvoudig en snel te plaatsen (VK of arts)  Makkelijk te vervangen




Nadelen:  Verhoogde kans op infecties  Meer kans op blaaskrampen  Kans op kwetsuren van urethra Bousery Patricia Docent KTA Brugge

9

Soorten verblijfskatheters Suprapubische katheter


Via buikwand in blaas gebracht (juist boven schaambeen)

supra = boven os pubis = schaambeen




Indien katheter voor langere tijd aanwezig moet blijven (> 6 weken) of van blijvende aard is Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Soorten verblijfskatheters Suprapubische katheter


Voordelen:  Minder kans op infecties  Minder blaaskrampen  Nog spontane mictie mogelijk  ZV kan nog seksueel functioneren




Nadelen:  Plaatsen kan enkel door gespecialiseerde arts

(uroloog)  Irritatie mogelijk ter hoogte van insteekplaats  Dagelijks wondzorg ter hoogte van insteekplaats Bousery Patricia Docent KTA Brugge

10

Complicaties en aandachtspunten


Infectie




Katheter loopt niet af




Irritatie en kwetsuren ter hoogte van meatus




Blaaskrampen




Voortdurende drang tot plassen




Lekkage van urine naast katheter




Druknecrose (decubitus) achterzijde dij Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten Infectie Oorzaak: Niet steriele werkwijze bij plaatsen van de katheter Preventie: Vermijden van steriliteitsfouten bij inbrengen van de transurethrale katheter (= verpleegkundige handeling) Bousery Patricia Docent KTA Brugge

11

Complicaties en aandachtspunten Infectie Oorzaak: Opstijgende infectie via lumen van de katheter of via ruimte tussen urethra en katheter Preventie  Handhygiëne  Intiem toilet minstens 2 x daags  ZV voldoende laten drinken (2L / dag) = natuurlijke spoeling van katheter en blaas Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten Infectie Oorzaak: Terugvloei van urine, van collector of afvoerleiding, terug naar de blaas Preventie:  Terugvloei van urine voorkomen  collector moet steeds lager hangen dan de blaas (geen contact tussen aftapkraan en grond!)

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

12

Complicaties en aandachtspunten Infectie Oorzaak: Niet respecteren van het gesloten drainagesysteem (loskoppelen van katheter en collector) Preventie: Zoveel mogelijk respecteren van het gesloten systeem

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten Respecteren van gesloten drainagesysteem



Door gebruik van collector met kraantje Bij gebruik van beenzakje  nachtzak aan beenzakje koppelen

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

13

Complicaties en aandachtspunten Infectie Oorzaak: Groei van ziektekiemen in steenaanslag in de katheter Preventie:  ZV voldoende laten drinken  Aanzuren van de urine  vit C, sinaasappelsap, veenbessensap  Gebruik van silicone katheter Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten De katheter loopt niet af Oorzaak:    

Knik in katheter Collector boven blaasniveau Katheter verstopt (aanslag, bloedstolsel,&) Geen urineproductie (nierblokkage)

Interventie:    

Knikken opsporen en opheffen Collector lager dan blaasniveau ZV voldoende laten drinken Rapportage!!! Bousery Patricia Docent KTA Brugge

14

Complicaties en aandachtspunten Irritatie en kwetsuren insteekopening Oorzaak:   

Door tractie op de katheter Heen en weer schuiven katheter in urethra Uittrekken van de katheter door ZV

Preventie:   

Collector bevestigen zodat tractie vermeden wordt Gebruik van beenzakje bij mobiele zorgvragers Katheter fixeren Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten Irritatie en kwetsuren insteekopening Fixatie van een verblijfskatheter

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

15

Complicaties en aandachtspunten Blaaskrampen – blaasspasmen voortdurende drang tot plassen Oorzaak:  

Aanwezigheid van een vreemd voorwerp in de blaas Katheter of ballon liggen tegen de blaaswand

Interventie:    

Gebruik van een katheterventiel Ballon iets lossen ZV veel laten drinken Katheter anders fixeren Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Complicaties en aandachtspunten Lekkage van urine naast de katheter Oorzaken:    

Blaasspasmen Te dunne katheter Verstopping van de katheter Knik in katheter of afvoerleiding

Interventie:  

Knikken opsporen en opheffen Observeren en rapporteren aan verpleegkundige Bousery Patricia Docent KTA Brugge

16

Complicaties en aandachtspunten Druknecrose (decubitus) achterzijde dij Oorzaak: 

De katheter bevindt zich onder de dij van de liggende of zittende zorgvrager

Preventie: 

Katheter en leiding van collector steeds boven het been leiden

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Taak van de zorgkundige Observatie diurese Observatie hoeveelheid urine (/24u) Observatie uitzicht urine (kleur, helderheid)  

Normale hoeveelheid bij normale vochtinname: 1200 tot 1500 ml /24u Normale uitzicht: helder, lichtgele kleur

Bousery Patricia Docent KTA Brugge

17

Taak van de zorgkundige Observatie diurese Afwijkingen: 



Weinig, donkergekleurde urine  Onvoldoende vochtopname  Nierinsufficiëntie (nierblokkage)  Ziekten van galblaas of lever Troebele urine + vlokken en bezinksel  Te weinig vochtopname  Infectie

 Rapportage!!! Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Taak van de zorgkundige Ledigen van urinecollector 

Dagelijks (vast tijdstip) of indien collector is ¾ vol



+ rapportage debiet Indien katheterventiel  meerdere malen per dag Handhygiëne!



Bousery Patricia Docent KTA Brugge

18

Taak van de zorgkundige Ledigen van urinecollector Werkwijze:  Handen ontsmetten + gebruik van handschoenen  Kraantje openen + collector ledigen in recipiënt  Kraantje sluiten  Kraantje schoonmaken (ontsmetten)  Recipiënt ledigen en spoelen  Handschoenen verwijderen  Handen ontsmetten Bousery Patricia Docent KTA Brugge

Taak van de zorgkundige Overige aandachtspunten   

Intiem toilet minimum 2 x daags ZV voldoende laten drinken Gesloten drainagesysteem respecteren

vervangen van collector is verpleegkundige taak!  Katheter en leiding bovenbeens fixeren – tractie vermijden – knikken opheffen  Urinecollector steeds lager dan de blaas  Abnormaliteiten observeren en rapporteren Bousery Patricia Docent KTA Brugge

19

Bedankt

& voor uw aandacht! Bousery Patricia Docent KTA Brugge

20