Vocabulario latino

January 15, 2018 | Author: Anonymous | Category: Apuntes, Apuntes de enseñanzas medias, Latín
Share Embed Donate


Short Description

Download Vocabulario latino...

Description

VOCABULARIO GENERAL A a, ab, prep. de ab., de, des-de, por. abdico, −are, −avi, −atum, tr., renunciar, abdicar. abdo, −ere, −didi, −ditum, tr., ocultar. abduco, −ducere, −duxi, −duc-tum, tr., llevar consigo; quitar. abeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., irse. abicio, −icere, −ieci, −iectum, [ab−iacio], tr., arrojar de sí. abrogo, are, −avi, atum, tr., anular, quitar, privar de. abscido, −ere, −cidi, −cisum, tr., cortar. abscindo, −scindere, −scidi, −scissum, tr., desgarrar, arrancar. absolvo, −ere, −solvi, −solu-tum, tr., librar. abstineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., apartar; intr., abstenerse. absum, −esse, afui, intr., es-tar distante, estar ausen-te; pres., absens, −entis, ausente, abutor, −uti, −usus sum, intr., abusar. accedo, −cedere, −cessi, −ces-sum, intr., acercarse; aña-dirse. accendo, −ere, −cendi, −cen-sum, tr., inflamar. accido, −cidere, −cidi, intr., suceder. accingo, −ere, accinxi, accinc-tum, tr., ceñir. accipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., recibir. accuso, −are, −avi, −atum, tr., acusar. acer, acris, acre, adj., agudo, penetrante, vivaz; adv., acriter. acerbus, adj., amargo; adv., acerbe − sust., acerbitas, −atis, t., amargura. acies, −ei, f., línea de ba-talla. acutus (part.−adj. de acuo, aguzar), aguzado, agudo; adv., acute.

1

ad, prep. de ac., a, hacia; cerca de. addo, −dere, −didi, −ditum, tr., añadir. adduco, ducere, duxi, duc-tum, tr., guiar hacia; in-ducir. adeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, tr. e intr., ir hacia, acercarse; visitar; sust., adi-tus, 4 m., acceso. adeo, adv., tanto, hasta tal punto. adfero, adferre, attuli, adla-tum y allatum, tr., llevar a, aportar, adficio, −ficere, −feci, −fec-tum, tr., conmover; afli-gir. adfinis, −is, m., lindante; emparentado. adfirmo, −are, −avi, −atum, tr., afirmar, declarar. adfligo, −ere, −flixi, −flictum, tr., lanzar contra; abatir. adgredior −gredi, −gressus sum, tr., atacar; empren-der. adhibeo, ere, ui, −itum, tr., aplicar, emplear. adhuc, adv., hasta ahora. adicio, −icere, −ieci, −iectum, [ad−iacio], tr., añadir. adigo, ere, egi, actum, tr., impulsar, obligar a. adimo, −ere, −emi, −emptum, tr., quitar. adipiscor, −pisci, adeptus sum, tr., obtener. aditus, véase adeo. adiungo, −iungere, −iunxi, −iunctum, tr., juntar. adiuvo, −iuvare, −iuvi, −iutum, tr., ayudar. adloquor, −loqui, −locutus sum, tr., dirigir la pala-bra a: aliquem adloqui, hablar a alguien. administro, are, avi, atum, tr., gobernar; cuidar. admiror, −ari, −atus sum, tr., admirar. admitto, −mittere, −misi, −missum, tr., admitir; cometer. admoneo, −ere, −monui, −mo-nitum, tr., avisar, adver-tir ( aliquem alicuius rei o de re).

2

admodum, adv., mucho. admoveo, −ere, −movi, −mo-tum, tr., mover hacia, acercar; aplicar. adnitor, −niti, nisus (−nixus) sum, intr., apoyarse en; esforzarse. adorior, −oriri, −ortus sum, tr., atacar. adoro, are, avi, −atum, tr., dirigir una plegaria a una divinidad, adorar. adpello, véase appello. adpeto, véase appeto. adpono, véase appono. adprobo, véase approbo. adpropinquo, véase appro-pinquo. adscendo, véase ascendo. adsequor, −sequi, −secutus sum, tr., alcanzar. adsideo, −ere, −sedi, −sessum, intr., estar sentado jun-to a. adsisto, −sistere, −stiti, intr., ponerse cerca, asistir. adsto, −stare, −stiti, intr., es-tar en pie, estar presente. adsum, esse, fui, intr., es-tar presente; con dat., asistir. adulescens, −entis, m., jo-ven; sust., adulescentia, juventud. aduro, −ere, −ussi, −ustum, tr., quemar por encima. advenio, −venire, −veni, −ven-tum, intr., llegar; sust., adventus, 4 m., llegada; advento, −are, −avi; −atum, intr., ir acercándose. adversus. prep. de ac., ha-cia, contra. adverto, −vertere, −verti, −ver-sum, tr., volver hacia, atender; part.−adj., ad-versus, opuesto, fronte-ro; desfavorable; ani-mum adverto = animad-verto, tr., advertir. advesperascit, −ere, −vespe-ravit, impers., anochece. advoco, are, avi, atum, tr., llamar. adytum, i, n., parte íntima del templo, sagrario. aedes o aedis, −is, f., tem-plo; pl., aedes, casa.

3

aedifico, −are, −avi, −atum, tr., construir. aedilis, −is, m., edil, magis-trado encargado de los edificios públicos, calles y plazas. aeger, −gra, grum, adj., en-fermo; adv., aegre, difícil-mente, con repugnancia. aeneus, adj., de bronce. aequo, are, −avi, −atum, tr., igualar. aequor, −oris, n., superficie llana; mar. aequus, adj., llano, igual, ecuánime; adv., aeque. igualmente; sust., aequi-tas, −atis, f., ecuanimidad; aequalis, −e, igual; de la misma edad. aer, aeris, m., aire. aes, aeris, n., bronce, dine-ro; aes alienum, deuda. aestas, −atis, f., verano. aestimo, −are, .−avi, −atum, tr., valorar. aestus, 4 m., calor; marea. aetas, −atis, f., edad. aeternus, adj., eterno. aether, −eris, m., aire de la región superior, cielo. aevum, 2 n., duración (ili-mitada), tiempo. affero, véase adfero. afficio, véase adficio. affligo, véase adfligo. affirmo, −are, −avi, −atum, tr., afirmar. ager, agri, m., tierra de cul-tivo, campo; pl., agri, campos, campiña; terri-torio; adj., agrestis, −e, campesino. agger, −eris, m., terraplén; montón de materiales de acarreo (de adgero) . agmen, −inis, n., columna de tropa en marcha; pri-mum agmen, vanguardia; medium agmen, centro de columna en marcha; no-vissimum agmen, reta-guardia. agnosco, −ere, −gnovi, −gni-tum, tr., reconocer. agnus, −i, m., cordero.

4

ago, −ere, egi, actum, tr. impulsar hacia adelante, conducir; hacer cumplir; hacer; tratar; agito, are, −avi, −atum, tr., mover re-petidamente, agitar; tra-tar, ocuparse de, exami-nar. agricola, 1 m., labrador. aio, defec. tr., decir; decir que sí. ala, 1 f., ala; ala del ejérci-to; escuadrón de caballe-ría; ales, −itis, f., alado; pájaro, ave. alacer, alacris, alacre, adj., vivo, brioso, fogoso; sust., alacritas, −atis, f., fogosi-dad. albus, adj., blanco (mate). Se opone a ater, oscuro. alienus, adj., ajeno; extra-ño; hostil, desfavorable. aliquando, adv., alguna vez. aliquis, aliqua, aliquid, pron. indef., alguno. aliquot, adj. indec., algunos. aliter, adv., de otro modo. alius, −a, −ud, indef., otro. alo. −ere. alui. altum (ali-tum), tr., alimentar, nu-trir. alter, −era, −erum, indef., otro (de dos). altus, part. de alo, alto, pro-fundo; adv., alte, sust., altum (mare), alta mar; sust., altitudo, −inis, f., al-tura, profundidad. alveus, 2 m., cavidad; cuen-ca, tina. ambitus, 4 m., rodeo; co-hecho. ambo, adj.−pron., los dos juntos, ambos. ambulo, −are, −avi, −atum, intr., andar, pasear. amens, −entis, adj., loco; amentia, 1 f., locura. amicus, adj. y sust., amigo; adv., amice; sust., amici-tia, 1 f., amistad. amitto, −mittere, −misi, −mis-sum, tr., perder ( casual-mente), en tanto que per-do significa perder de in-tento, destruir. amnis, −is, m., río. amo, −are, −avi, −atum, tr., amar; part.−adj., amans, −antis, amante; adverbio, amanter; sust., amor, −oris, m., amor. amplector, −plecti, −plexus sum, tr., abrazar; sust., amplexus, 4 m., abrazo.

5

amplus, adj., amplio, espa-cioso, abundante, esplén-dido; comp. adv., am-plius, más. amputo, −are, −avi, −atum, tr., cortar. anceps, −cipitis, adj., de dos cabezas; de doble senti-do; ambiguo, incierto. ancilla, 1 f., esclava. ancora, 1 f., ancla. angustus, adj., angosto, es-trecho; adv., anguste; sust., angustiae, 1 pl., angostura, desfiladero; aprieto. anima, 1 f., aire; aliento; vida; alma; sust., animal, −alis, n., animal. animadverto, véase adverto. animus, 2 m., mente; inten-ción, voluntad; ánimo, valor. annus, 2 m., año. ante, prep. de ac., frente a, delante de; antes; ante quam, conj., antes de que. antea, adv., antes. antiquus, adj., el que está delante; el de tiempo an-terior; antiguo; adv., an-tiquitus, en tiempo pasa-do; sust., antiquitas, −atis, 3 f., antigüedad. anus, 4 f., vieja. aper, apri, m., jabalí. aperio, −ire, −ui, −tum, tr., abrir; part.−adj., apertus, abierto. apis, −is, f., abeja. appareo, −ere, −ui, −itum, intr., aparecer, manifes-tarse; ser evidente. appello, are, avi, −atum, tr., llamar. appello, −ere, −puli, −pulsum, tr., empujar hacia; arri-bar. appeto, −ere, −petivi, −peti-tum, tr., apetecer; ata-car; intr. (referido al tiempo), aproximarse. appono, −ere, −posui, −positum, tr., poner junto a. apprehendo, −ere, − prehendi, −prehensum, tr., coger. approbo, −are, −avi, −atum, tr., aprobar; sust., appro-batio, −onis, f., aproba-ción. appropinquo, −are, −avi, −atum, infr., con dativo, acercarse. apto, −are, −avi, −atum, tr., adaptar; proveer. aptus, adj., apto, acomo-dado.

6

apud, prep. de ac., junto a, entre, en casa de. aqua, 1 f., agua; aquor, 1 intr., coger agua. aquila, 1 f., águila. ara, 1 f., altar. arator, aratrum, véase aro. arbiter, −tri, 2 m., testigo, árbitro; arbitror, −ari, atus sum, tr., considerar, creer. arbor, −oris, f., árbol. arceo, −ere, −ui, tr., encerrar, apartar. arcesso, −ere, ivi, itum, tr., hacer venir, citar. arcus, 4 m., arco. ardeo, −ere, arsi, arsum, intr., arder; sust., ardor, −oris, m., ardor. arduus, adj., escarpado, di-fícil. areo, −ere, intr., estar seco. argentum, 2 m., plata. arguo, arguere, argui, argu-tum, tr., esclarecer, pro-bar; acusar; sust., argu-mentum, 2 n., prueba. aries, −etis, m., carnero; ariete (máquina de gue-rra). arma, −orum, 2 n., pl., ar-mas; armo, −are, −avi, −atum, tr., armar. armentum, 2 n., rebaño, va-cada. aro, −are, −avi, −atum, tr., arar; sust., arator, −oris, arador, labrador; ara-trum, 2 n., arado; arvum, 2 n., tierra de labor. arripio, −ere, −ripui, −reptum, tr., coger apresuradamen-te, arrebatar, apresar, empujar. ars, artis, f., arte, habili-dad; pl., medios, proce-dimientos; artifex, −icis, m., artífice, autor, maes-tro. artus, 4 m. pl., miembros. arx, arcis, f., ciudadela; ci-ma, altura. ascendo, −ere, −scendi, −scen-sum, tr. e intr., subir; sust., ascensus, 4 m., su-bida, grado. aspectus, véase aspicio. asper, −era, −erum, adj., ás-pero, duro, penoso; adv., aspere; sust., asperitas, −atis, f., aspereza, dureza. 7

aspicio, −ere, −spexi, −spec-tum, tr., mirar hacia; sust., aspectus, 4 m., vis-ta, aspecto. assequor, véase adsequor. assisto, véase adsisto. at, conj., pero. ater, atra, atrum, adj., ne-gro, sombrío. atque (ac), conj., y. atqui, conj., sin embargo atrium, 2 n., atrio, antesala. attineo. −ere. −tinui −tentum intr. con ad, tocar a, lle-gar hasta, importar. attingo, −ere, −tigi, −tactum, tr., tocar, alcanzar, lin-dar. attollo, ere, tr., elevar. attribuo, −ere, −tribui, −tribu-tum, tr., asignar, dar. auctor, véase augeo. audeo, −ere, ausus sum, tr., atreverse; adj., audax, −acis, audaz; adv., audac-ter, audazmente; sust., audacia, 1 f., audacia, atrevimiento. audio, −ire, −ivi, −itum, tr., oír. aufero, −ferre, abstuli, abla-tum, tr., quitar. augeo, −ere, auxi, auctum, tr., aumentar; sust., auc-tor, −oris, m., autor, pro-motor, investigador; auctoritas, −atis, f., poder, autoridad, influencia. augur, −uris, m., augur, adi-vino. aura, 1 f., brisa, aire. auriga, ae, m., cochero. auris, −is, f., oreja, oído. aurum, 2 n., oro; adj., aureus, áureo, de oro. auspicium, 2 n., observa-ción de las aves en su vuelo movimientos. ape-tito y canto; auspicio, símbolo de poder. aut, conj., o; aut.. aut, ya.. ya. autem, conj., en cambio, pero. 8

auxilium, 2 n., ayuda; auxilia, pl, fuerzas auxiliares. avarus, adj., avaro; adv., avare; sust., avaritia 1 f., avaricia. avello, −ere, −vulsi, −vulsum, tr., arrancar. averto, −ere, −verti, −versum, tr., apartar; adj., aversus, hostil. avis, −is, f., ave; presagio. avus, 2 m., abuelo. avunculus, 2 m., tío ma-terno. axis, −is, m., eje; carro, eje del cielo, cielo. B bacchor, −ari, −atus sum, co-rrer furioso. baculum, 2 n., bastón. barbarus, adj. , extranjero; bárbaro, inculto, salvaje basium, 2 n., beso. beatus, adj., dichoso, feliz adv., beate. bellum, 2 n., guerra; bello, −are, −avi, −atum, intr.. guerrear, combatir. bene, véase bonus. beneficium, 2 n., beneficio, acto de benevolencia, fa-vor, servicio. bibo, −ere, bibi, bibitum, tr. beber. biduum, 2 n. (bis dies), es-pacio de dos días. biennium, 2 n. (bis annus) período de dos años. bis, adv. numeral, dos ve-ces. bonus, adj., bueno; adv., bene, bien; sust., bonitas, −atis, f., bondad. bos, bovis, m. y f., buey, vaca. bracchium, 2 n., brazo. brevis, −e, adj., breve, corto; advs., breviter, brevemen-te; brevi; pronto; sust., brevitas, −atis, f., breve-dad, pequeñez. bubulcus, 2 m., boyero. C 9

cacumen, −inis, n., cima en punta, punta. cadaver, −eris, n., cadáver. cado, −ere, cecidi, casum, intr., caer; sust., casus, 4 m., caída; casualidad; suceso. caecus, adj., ciego; oculto; oscuro. caedo, −ere, cecidi, caesum, tr., cortar, matar, derri-bar; sust., caedes, is, f., matanza, mortandad, ase-sinato. caelum, 2 n., bóveda celes-te, cielo; clima, atmósfe-ra; adj., caelestis, −e, ce-lestial, del cielo. caeruleus y caerulus, adj., azul oscuro. calamitas, −atis, f., calami-dad, desastre. calcar, −aris, m., espuela. callidus, adj., conocedor, experto, diestro; mañoso, astuto; adv., callide. campus, 2 m., llano, campo. candidus, adj., blanco (bri-llante); sust., candidatus, vestido de toga blanca, candidato. canis, −is, m. y f., perro. cano, −ere, cecini, cantum, tr., cantar; sust., cantus, 4 m., canto; canto, −are, −avi, −atum, tr., cantar. canus, adj., blanco, cano; canities, −ei, f., pelo cano-so; vejez. capax, −cis, adj., capaz. caper, capri, m., macho ca-brío; capra, 1 f., cabra; capella, 1 f., cabrita. capillus, 2 m., cabello. capio, −ere, cepi, captum, tr., coger, tomar, apode-rarse de; capto, −are, −avi, −atum, tr., tratar de co-ger; sust., captivus, 2 m., prisionero. caput, −itis, n., cabeza; per-sona; vida; capital. carcer, −eris, m., cárcel, prisión; barrera, punto de partida en las carreras de circo. cardo, −inis, m., quicio. careo, −ere, −ui, intr. (con ablat.), carecer, privarse, abstenerse. carina, 1 f., quilla; (en poe-sía), nave. carmen, −inis, n., canción. caro, carnis, f., carne. carpo, −ere, carpsi, carptum, tr., arrancar; escoger; to-mar; disfrutar; desga-rrar.

10

carus, adj., querido; sust., caritas, −atis, f., cariño, carestía. castellum, 2 n., fortín, ba-luarte, reducto. castra, 2 pl., campamento. castus, adj., casto, puro; adv., caste. catena, 1 f., cadena. caterva, 1 f., bandada, tropa. caupo, −onis, m., mesonero. causa, 1 f., causa, motivo, razón; proceso; pretex-to; abl., causa, por, a cau-sa de. caveo, −ere, cavi, cautum, tr. e intr., precaverse, guardarse de; cave ne ca-das, guárdate de caer; ve-lar por, garantizar; sust., cautio, −onis, f., garantía. cavus, adj., vacío, cóncavo; sust., caverna, 1 f., cavi-dad, caverna. cedo, −ere, cessi, cessum, intr. y tr., ir, irse, retirar-se; ceder; dar, conceder; cesso, −are, −avi, −atum, intr., estar ocioso, estar en reposo, cesar. celeber, −bris, −bre, adj., api-ñado, concurrido, famo-so; celebro, −are, −avi, −atum, tr., concurrir en tropel, apiñarse; celebrar. celer, −eris, −ere, adj., veloz; adv., celeriter; sust., cele-ritas, −atis, f., celeridad, rapidez, prisa. cella, 1 f., despensa; celda, celdilla. celo, −are, −avi, −atum, tr., ocultar, tener oculto. celsus, adj., elevado. cena, 1 f., comida; ceno, −are, −avi, −atum, intr., co-mer. censeo, −ere, censui, cen-sum, tr., evaluar, de-clarar, juzgar, estimar, creer sust., censor, −oris, m., censor; census, 4 sust. censo. centum, num. card., cien, centesimus, ord., centésimo; centeni, distr., de cien en cien; centies adv., cien veces. centurio, −onis, m., centurión. cera, 1 f., cera; cerae, ta-blillas enceradas. cerno, −ere, crevi, cretum, tr., discernir, distinguir, ver; decidir. certo −are, −avi, −atum, intr. y tr., luchar, rivalizar, disputar; debatir; sust., certamen, −inis, n., dispu-ta, porfía, certamen; cer-tatim, adv., a porfía. certus, adj., fijo, determina-do, seguro, cierto; com-par., certiorem facio ali-quem, informo a alguno; adv., certe, ciertamente, sin duda; certo, con se-guridad. cervices, −cum, f. pl., cuello. cesso, véase cedo. 11

ceteri, −rae, −ra, adj. pl., los demás, los restantes; adv., ceterum, por lo de-más. cibus, 2 m., comida, ali-mento. cieo, ciere, civi, citum, tr. poner en movimiento, agitar, remover; proferir, lanzar; part.−adj., citus, rápido; cito, −are, −avi, −atum, excitar, llamar, ci-tar. cingo, −ere, cinxi, cinctum, tr., ceñir; cingor, tr. e intr., ceñirse, armarse. cinis, −eris, m., ceniza. circa, prep. de ac., alrede-dor; hacia, poco más o menos. circumago, −ere, −egi, −ac-tum, tr., llevar alrededor. circumcludo, −ere, −clusi, −clusum, tr., cercar, en-cerrar; acosar en torno. circumdo, −dare, −dedi, −da-tum, tr., poner en torno, rodear. circumduco, −ere, −duxi, −ductum, tr., llevar en torno, rodear. circumeo o circueo, −ire, −ivi, −itum, tr. e intr., ir alrededor; rodear; sust., circuitus, 4 m., rodeo. circumsisto, −sistere, −steti, intr. y tr., detenerse alre-dedor; rodear. circumspicio, −ere, −spexi, −spectum, tr., mirar en torno, abarcar con la vis-ta; observar, examinar. circumsto, are −steti. intr. y tr., estar en torno; ro-dear. circumvenio, −ire, −veni, −ventum, tr., cercar, aco-rralar; tender un lazo, engañar. cis, prep. de ac., a este la-do de. citerior, −oris, adj., del lado de acá (respecto a Roma o Italia). cito, véase cieo. citra, prep. de ac., a este lado de. civis, −is, m. y f., ciudada-no; adj., civilis, −e, civil, cívico; adv., civiliter; sust., civitas, −atis, f., ciu-dad, Estado; derecho de ciudadanía. clades, −is, f., desastre. clam, adv., a escondidas. clamo, −are, −avi, −atum, intr., gritar; sust., cla-mor, oris, m., grito; clamito, −are, −avi, −atum, intr., vocear, gritar cons-tantemente. clarus, adj., brillante, cla-ro; evidente, famoso. classis, −is, f., escuadra. claudo, −ere, clausi, clau-sum, tr., cerrar. 12

clavis, −is, f., llave. clemens, −entis, adj., cle-mente, suave, indulgente; bondadoso; adv., clemen-ter; sust., clementia, 1 f., clemencia, benignidad. cliens, −entis, m., cliente, protegido, súbdito. clipeus, 2 m., escudo redondo de metal. coeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., reunirse, juntarse; condensarse; sust., coe-tus, 4 m., reunión, junta. coepi, −isse, coeptum (se usa como perfecto de inci-pio ), def. tr., comenzar. coerceo, −ere, −ui, −itum, tr., encerrar, reprimir, frenar. cogito, are, avi, atum, tr., pensar; planear, propo-nerse; cogitatio, onis, f., pensamiento. cognatus, adj., pariente con-sanguíneo; sust., cogna-tio, −onis, f., parentesco. cognomen, −inis, m, sobre-nombre, apellido. cognosco, −ere, −gnovi, −gni-tum, tr., conocer; averi-guar; aprender; investi-gar judicialmente; sust., cognitio, −onis, t., conoci-miento, indagación judi-cial. cogo, −ere, coegi, coactum, tr., reunir, juntar; obli-gar. cohors, −ortis, f., cohorte. cohortor, −ari, −atus sum, tr., exhortar, arengar; sust., cohortatio, onis, f., arenga. colligo, −ere, −legi, −lectum, tr., recoger, reunir. collis, −is, m., colina. colloco, véase conloco. collum, 2 n., cuello. colo, −ere, colui, cultum, tr., cultivar; habitar; honrar, cuidar; tratar; sust., cultura, I, f., culti-vo; cultus, 4 m., modo de vestir, modo de vi-da; grado de civilización, ejercicio, culto. color, oris, m., color. coluber, −bri, m., culebra. columba, 1 f., paloma. coma, 1 f, cabello; follaje. comes, −itis, m., compañero, acompañante; vb., comi-tor, −ari, −atus sum, tr., acompañar; sust., comitatus, 4 m., acompaña-miento, séquito.

13

commemoro, −are, −avi, −atum, tr., recordar, men-cionar. commendo, −are, −avi, −atum, tr., confiar; recomendar; sust., commendatio, −onis, t., recomendación. commeo, −are, −avi, −atum, intr., pasar de un sitio a otro, ir y venir; sust., commeatus, 4 m., convoy, columna de aprovisiona-miento; licencia militar. comminus, adv., de cerca. committo, −ere, −misi, −mis-sum, tr., trabar; confiar; ejecutar. commodus, ad;., convenien-te, acomodado; adv., com-mode; sust., commodum, 2 n., ventaja, provecho. commoror, aris, −atus sum, intr., detenerse. commoveo, −ere, −movi, −mo-tum, tr., conmover, agi-tar; remover. communis, −e, adj., común, general; adv., communi-ter; sust., communitas, −atis, f., comunidad, so-ciedad; communico, are, −avi, atum, tr., compartir, comunicar. compages, −is, f., juntura, trabazón. comparo, −are, −avi, −atum, tr., comparar. (Procede de compar, comparis, pa-recido, y es distinto del siguiente de la misma forma.) comparo, −are, −avi, −atum, tr., preparar, proveer; reunir. (Proviene de cum y paro, preparar.) compello, −ere, −puli, −pul-sum, tr., reunir, juntar; apremiar, obligar. comperio, −ire, −peri, −per-tum, tr., averiguar, des-cubrir; saber. complector, −plecti, −plexus sum, tr., abrazar; sust., complexus, 4 m., abrazo. compleo, −ere, −evi, −etum, tr., llenar. complures, −ium, adj., mu-chos, gran cantidad. compono, −ere, −posui, −positum, tr., juntar, reunir; disponer, concertar, com-poner, arreglar; enterrar. comporto, −are, −avi, −atum, tr., reunir, recoger. comprehendo, −ere, −hendi, −hensum, tr., asir, sujetar, abarcar; entender, com-prender. comprimo, −ere, −pressi, −pressum, tr., reprimir, contener; apretar, dete-ner. conatus, véase conor. concedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., irse, retirarse, ceder, adherirse; tr., con-ceder, permitir. concido, −ere, −cidi, intr., caer, derrumbarse. concido, −ere, −cidi, −cisum, tr.. cortar. destruir. 14

concilium, 2 n., junta, re-unión, asamblea; conci-lio, −are, −avi, −atum, tr., reunir; asociar; ganarse, conciliarse; procurar. concipio, −ere, −cepi, −cep-tum., tr., coger; conce-bir; comprender, imagi-narse; contraer; concer-tar. concito, −are, −avi, −atum, tr., agitar, lanzar. conclamo, −are, −avi, −atum, intr., gritar a una, cla-mar; llamar; ordenar concors, −ordis, adj., con-corde, armonioso; sust., concordia, 1 f., concordia, armonía. concupisco, −ere, −cupivi, −cupitum, tr., desear ar-dientemente. concurro, −ere, −curri, −cur-sum, intr., correr junta-mente; chocar en bata-lla; venir a las manos. concursus, 4 m., corrida en tropel; encuentro, cho-que. concutio, −ere, −cussi, −cus-sum, tr., sacudir, golpear; conmover; aterrar. condemno, −are, −avi, −atum, tr., condenar, declarar culpable. condicio, onis, f., convenio, estipulación; condición, coyuntura. condio, −ire, −ivi, conditum, tr., condimentar; embal-samar; embellecer, exor-nar. condo, −ere, −didi, −ditum, tr., fundar, edificar, esta-blecer; componer; escon-der, almacenar; enterrar; condere diem, pasar el día. condono, −are, −avi, −atum, tr., hacer donación; per-donar. conduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., conducir; jun-tar, congregar; alquilar, arrendar; conducit, intr., conviene, es ventajoso. confero, −ferre, −tuti, colla-tum, tr., llevar junta-mente, reunir, aportar; comparar; conferir; con-ferre se, dedicarse, con-sagrarse. confertus, adj., apretado, apiñado, colmado. conficio, −ere, −feci, −fectum, tr., hacer por completo, acabar, consumir, agotar. confido, −ere, −fisus sum, intr. (con dativo y tam-bién con ablativo), con-fiar, poner confianza en. confirmo, −are, avi, −atum tr., asegurar, restablecer; animar; probar. confiteor, −eri, −fessus sum, tr., confesar; admitir; reconocer. confligo, −ere, −flixi, −flictum, intr., chocar, combatir. confodio, −ere, −fodi, −fos-sum, tr., atravesar, matar. confugio, −ere, −fugi, −fugi-tum, intr., huir, refugiar-se; recurrir.

15

confundo, −ere, −fudi, −fu-sum, tr., derramar; mez-clar; desordenar; con-fundir. congredior, −gredi, −gressus sum, intr., venir junta-mente; encontrarse, re-unirse; sust., congressus, 4 m., encuentro, reunión. conicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar, arrojar; con-jeturar, inferir. coniungo, −ere, −iunxi, −iunc-tum, tr., unir, juntar; part.−adj., coniunctus, uni-do, íntimo; sust., coniunx, −iugis, m. y f., cón-yuge, esposo. coniuro, −are, −avi, −atum, intr., jurar juntamente, ligarse con juramento, conspirar; coniurati, 2 m., pl., conjurados, conspira-dores; coniuratio, −onis, f., conjuración. conlega o collega, 1 m., co-lega. conloco o colloco, −are, −avi, −atum, tr., colocar, poner, establecer, arreglar; dar en matrimonio, casar. conloquor o colloquor, −lo-qui, −locutus sum, intr., conversar, conferenciar; sust., conloquium, 2 n., conferencia, entrevista. conor, −ari, −atus sum, tr., in-tentar, emprender; sust., conatus, 4 m., intento. conquiro, ere, −quisivi, qui-situm, tr., buscar por to-das partes, reunir, reclu-tar. conscendo, −ere, −scendi, −scensum, intr. y tr., su-bir, montar; conscendere navem, embarcar. conscientia, 1 f., conoci-miento compartido con otros, complicidad; con-ciencia; conciencia del bien o del mal. conscisco, ere, −scivi o −scii, −scitum, tr., decidir; mor-tem sibi consciscere, dar-se muerte. conscius, adj., conocedor, sabedor; sibi conscius, consciente de sí mismo; sust., conscius, 2 m., cóm-plice, confidente. conscribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., alistar; re-dactar, escribir; patres conscripti, senadores. consentio, −ire, −sensi, −sen-sum, intr., estar de acuer-do, convenir con; sust., consensio, −onis, f., y con-sensus, 4 m., acuerdo, unanimidad. consequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir, perse-guir; dar alcance, con-seguir, obtener. consero, −ere, −serui, −ser-tum, tr., atar juntamen-te, trabar; conserere ma-num o manus, trabar combate. consero, −ere, −sivi, −situm, tr., plantar. conservo, −are, −avi, −atum, tr., conservar, guardar; salvar. consido, −ere, −sedi, −sessum, intr., sentarse; apostar-se, acampar. consilium, 2 n., plan, desig-nio, resolución; parecer; consejo; discreción, jui-cio. consisto, −ere, −stiti, intr., detenerse; mantenerse firme; consistir; depen-der. consolor, −ari, −atus sum, tr., consolar, confortar, aliviar.

16

conspicio, −ere, −spexi, −spec-tum, tr., mirar, ver, ob-servar; sust., conspec-tus, 4 m., vista, mirada; presencia. conspicor, −ari, −atus sum, tr., mirar. constituo, −ere, −stitui, −sti-tutum, tr., establecer, po-ner, colocar, fijar; deci-dir. consto, −are, −stiti, −statum, intr., constar, permane-cer firme, invariable, durar; estar de acuer-do, concordar; part.−adj., constans, −antis, constan-te, firme; adv., constan-ter; sust. constantia, 1 f., constancia, firmeza. consuesco, −ere, −suevi, −sue-tum, intr., acostumbrar. El perf., consuevi, tengo por costumbre, suelo; sust., consuetudo, −inis, f., costumbre, trato, rela-ción, norma. consul, −ulis, m., cónsul; adj., consularis, −e, con-sular; sust., consularis, −is. m.. excónsul: sust., consulatus, 4 m., consu-lado. consulo, −ere, −sului, −sul-tum, tr., consultar; intr. (con dativo), mirar por; sust., consultum, 2 n., de-creto; adv., consulto, de intento. consumo, −ere, −sumpsi, −sumptum, tr., consumir, gastar, disipar. consurgo, −ere, surrexi, −sur-rectum, intr., levantarse juntamente. contego, −ere, −texi, −tectum, tr., cubrir, ocultar. contemno, −ere, −tempsi, −temptum, tr., despreciar, desdeñar; sust., contemp-tio, −onis, f., desprecio. contendo, −ere, −tendi, −ten-tum, tr., tender, estirar; demandar con insisten-cia; asegurar firmemen-te; intr., esforzarse, riva-lizar, luchar, dirigirse; sust., contentio, −onis, f., lucha, tensión. contineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., mantener unido; encerrar, abarcar, limi-tar; retener, reprimir; part.−adj., continens, −entis, lindante, seguido; adv., continenter, sin in-terrupción; sust., conti-nens, −entis, f., tierra fir-me, continente; part.-adj., contentus, satisfe-cho, contento. contingo, −ere, −tigi, −tactum, tr., tocar; intr., suceder. continuus, adj., seguido; adv., continuo, inmedia-tamente. contio, −onis, f., asamblea, reunión (convocada por un magistrado); discurso (en dicha asamblea). contorqueo, −ere, −torsi, −tortum, tr., hacer girar, re-torcer, disparar. contra, prep. de ac., contra y frente a. contraho, −ere, −traxi, −tractum, tr., reunir, juntar, concentrar; contraer; in-currir en, concluir, pac-tar; reducir, disminuir, abreviar. contrarius, adj., opuesto, contrario; adv., contrarie. controversia, 1 f., disputa. contumelia, 1 f., ultraje, afrenta, insulto, injuria.

17

conturbo, −are, −avi, −atum, tr., turbar, desordenar, confundir. convello, −ere, −velli, −vul-sum, tr., arrancar. convenio, −ire, −veni, −ven-tum, tr., encontrar (a al-guien); intr., reunirse, acudir a; convenir, ser apropiado; convenit, con-viene, es propio, es con-forme; sust., conventus, 4 m., asamblea, reunión sesión judicial. converto, −ere, −verti, −ver-sum, tr., volver, hacer vol-ver; cambiar, convertir en; intr., volverse, cam-biarse. convivium 2 n., comida, banquete. convoco, −are, −avi, −atum, tr., convocar. coorior, −oriri, ortus sum, intr., surgir, aparecer, ori-ginarse. copia, 1 f., abundancia; ocasión; (pl.), copiae, tropas. cor, cordis, n., corazón; hoc cordi est mihi, esto me es agradable, me gusta. coram, prep. de ab., en pre-sencia de. cornu, 4 n., cuerno; ala o flanco (de ejército). corona, 1 f., corona, guirnal-da; círculo (de personas, de soldados). corpus, −oris, n., cuerpo. corrigo, −ere, −rexi, −rectum, tr., corregir, enmendar, reformar. corripio, −ripere, −ripui, −reptum, tr., coger, arrebatar, apoderarse de; reducir, abreviar; reprender; re-correr rápidamente. corrumpo, −ere, −rupi, −ruptum, tr., destruir, arrui-nar; corromper. cras, adv., mañana. creber, −bra, −brum, adj., apretado, trabado, fre-cuente; adv., crebro, fre-cuentemente. credo, −ere, credidi, credi-tum, tr., confiar, creer; intr. (con dat. ), fiarse, confiarse; adj., credibilis, −e, creíble; adv., credibi-liter, de modo verosímil. creo, −are, −avi, −atum, tr., crear, producir; nom-brar, elegir. cresco, −ere, crevi, cretum, intr., crecer, aumentar; part., cretus, salido, na-cido (de). crimen, inis, n., acusación culpa, crimen. crinis, −is, m., cabello. crudelis, −e, adj., cruel; adv., crudeliter; sust., crudelitas, −atis, f., cruel-dad.

18

cruor, −oris, m., sangre; adj., cruentus, ensangren-tado, sangriento. crus, cruris, n., pierna. crux, −cis, f., cruz, tormen-to, desdicha; abi o i in malam crucem, vete a que te cuelguen; crucio, −are, −avi, −atum, tr., ator-mentar; sust., cruciatus, 4 m., tormento. cubo, −are, cubui, cubitum, intr., estar echado, dor-mir; estar reclinado para comer; sust., cubile, −is, n., lecho, guarida. culmen, inis, n., cima, cum-bre. culpa, 1 f., culpa, falta, cen-sura. culter, −tri, m., cuchillo. cultura, 1 f., véase colo. cultus, 4 m., véase colo. cum, prep. de ab., con; conj. temporal, cuando, siempre que; como (con imperf. o plusc. de sub.); cum... tum..., no sólo.... sino también, de una par-te. ., de otra...; cum pri-mum, luego que. cumulo, −are, −avi −atum, tr., acumular. cunctor, −ari, −atus sum, intr., detenerse; dar lar-gas; vacilar; sust., cunctatio, −onis, f., dilación, vacilación; cunctator, −oris, m., irresoluto, cachazudo. cunctus, adj., todo junto, entero. cupio, cupere, cupivi, cupi-tum, tr., ansiar, desear; sust., cupido, inis, f., de-seo, ansia; adj., cupidus, deseoso; ávido; adv., cu-pide; sust., cupiditas, −atis, f., deseo, ansia. cura, 1 f., cuidado, aten-ción, preocupación, ansie-dad, aflicción; guarda, vi-gilancia; objeto de amor. curia, 1 f., curia, lugar de reunión del Senado. curo, −are, −avi, −atum, tr., cuidar, preocuparse de, atender a; curar. curro, −ere, cucurri, cur-sum, intr., eorrer; sust., currus, 4 m., carro, co-che; cursus, 4 m., carre-ra, curso, marcha. cuspis, −idis, f., punta de lanza, lanza, dardo. custos, −odis, 3 m., guar-dián; sust., custodia, 1 f., guarda, custodia; guar-dia, centinela; guarni-ción; custodio, −ire, −ivi (−ii), −itum, tr., guardar, vigilar, defender. cutis, −is, f., piel. cycnus, i, m., cisne. cymba (cumba). 1 f., barca.

19

D damno, are, avi, atum, tr., condenar, declarar culpa-ble. damnum, 2 n., daño, pér-dida. daps ( no se usa en nom . ), dapis, f., banquete, festín. de, prep. de ab.. de, desde, de lo alto de; acerca de. dea, véase deus. deambulo, −are, −avi, −atum, intr., pasear. debello, −are, −avi, −atum, tr., someter guerreando, derrotar. debeo, −ere, −ui, −itum, tr., deber, adeudar. decedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., irse, retirarse, par-tir, alejarse; morir; ce-der, cesar; decessus, us, 4., salida, partida, muer-te. decem, num. card., diez; decimus, ord., décimo; deni, distr., de diez en diez; decies, adv., diez veces. december, −bris, m., diciem-bre. decemviri, −orum o −um, m. pl., decemviros, magistra-dos romanos. decerno, −ere, −crevi, −cre-tum, tr., decidir, decre-tar, ordenar; sust., decre-tum, 2 n., decreto. decet, 2, impers., está bien, conviene, cumple. decido, ere, −cidi, intr., caer, perecer. decipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., engañar, burlar; sorprender. declaro, −are, −avi, −atum, tr., declarar; proclamar; anunciar. declivis, −e, inclinado, en pendiente. decoro, are, −avi, atum, tr., adornar, honrar. decurro, ere, cucurri (cur-ri), −cursum, intr., bajar corriendo; acudir, recu-rrir. decretum, véase decerno. decus, oris, n., ornato, de-coro; honor, dignidad. dedecus, oris, n., deshonor, baldón. dedo, ere, didi, ditum, tr., dar, entregar; dedere se, consagrarse, dedicarse; part.−adj., deditus, adicto, devoto; sust., deditio, −onis, f., entrega, rendi-ción. deduco, −ere, −duxi, −ductum, tr., conducir desde arri-ba, bajar; apartar, deri-var, quitar, sacar de; bo-tar (una nave). defatigo, −are, −avi, −atum, tr., fatigar, agotar.

20

defectio, −onis, f., véase de-ficio. defendo, −ere, −fendi, −fen-sum, tr., separar, alejar; defender, proteger; sust., defensio, −onis, f., defen-sa; defensor, −oris, m., defensor. defero, −ferre, −tuli, −latum, tr., traer abajo, traer, lle-var, entregar; declarar, revelar; deferre nomen alicuius, denunciar a uno. defessus, adj., fatigado, ago-tado. deficio, −ere, −feci, −fectum, tr., abandonar, faltar; intr., estar falto, despro-visto; separarse, pasarse al otro bando, retirarse, abandonar el puesto o partido, rebelarse. defigo, −ere, −fixi, fixum, tr., fijar, clavar. defluo, −ere, −fluxi, −fluxum, intr., fluir, bajar; caer; perderse. defungor, −fungi, −functus sum, intr., cumplir, des-empeñar; acabar; morir. dego, −ere, degi, tr., pasar, emplear. degredior, −gredi, −gressus sum, intr., descender. deicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar hacia abajo, precipitar; expulsar; des-pojar. deinde, adv., después. delabor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, caer. delecto, are, −avi, −atum, tr., deleitar, agradar; sust., delectatio, onis, f., delei-te, placer. deleo, −ere, −evi, −etum, tr., destruir, borrar. delibero, −are, −avi, −atum, intr. y tr., pesar con la mente, deliberar, reflexio-nar; consultar. deligo, −ere, −legi, −lectum, tr., elegir. delubrum, 2 n., templo, san-tuario. deludo, −ere, −lusi, −lusum, tr., enganar, burlarse de. demens, −entis, adj., demen-te, loco; sust., dementia, 1 f., demencia, locura. deminuo, −ere, −minui, −mi-nutum, tr., disminuir, de-bilitar; quitar. demitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar caer, ha-cer caer; bajar; meter; part.−adj., demissus, aba-tido, humilde. modesto. demo, −ere, dempsi, demp-tum, tr., quitar. demolior, −iri, −itus sum, tr., demoler, destruir.

21

demonstro, −are, −avi, −atum, tr., mostrar, indicar; ex-poner. denique, adv., finalmente. dens, dentis, m., diente. densus, adj., denso, espeso, apretado. depascor, −pasci, −pastus sum, tr., pacer, devorar. depello, −ere, −puli, −pulsum, tr., derribar; expulsar; quitar; disuadir. depono, −ere, −posui, −positum, tr., dejar en tierra, dejar, abandonar, depo-sitar. deporto, −are, −avi, −atum, tr., trasladar, llevar, traer; deportar. deposco, −ere, −poposci, tr., pedir con insistencia, re-clamar, exigir. deprecor, −ari, −atus sum, tr., tratar de evitar con súplicas; rogar, interce-der. deprehendo, −ere, −hendi, −hensum, tr., coger, apre-sar, interceptar; descu-brir, sorprender. deprimo, −ere, − pressi, − pressum, tr., hundir; abatir oprimir. depromo, −ere, −psi, −ptum, tr., sacar. derideo, −ere, −risi, −risum, tr., reírse de, burlarse de. descendo, −ere, −scendi, −scensum, intr., descen-der, bajar; penetrar en. describo, −ere, −psi, −ptum, tr., copiar, describir; re-partir. desero, −ere, −serui, −sertum, tr., abandonar. desidero, −are, −avi, −atum, tr., desear, ansiar, echar de menos; sust., deside-rium, 2 n., ansia, nostal-gia; pesadumbre. designo, −are, −avi, −atum, tr., designar, señalar, de-limitar. desilio, −ire, −silui, −sultum, intr., saltar, descender saltando. desino, −ere, −sivi o −sii, −si-tum, tr. e intr., cesar, po-ner término, acabar. desipio, −ere, −ui, intr., ha-ber perdido el gusto, el sentido, tontear. desisto, −ere, −stiti, −stitum, intr., desistir, cesar. despero, −are, −avi, −atum, intr., perder la esperan-za, desesperar; tr., deses-perar de; sust., despera-tio, −onis, f., desesperan-za, desesperación. despicio, −ere, −spexi, −spec-tum, intr., mirar hacia abajo; tr., despreciar, desdeñar; sust., despec-tus, 4 m., mirada hacia abajo; desprecio. destituo, −ere, −stitui, −stitu-tum, tr., poner aparte; abandonar; engañar. 22

desum, esse, −fui, intr., fal-tar. deterior, −oris, adj., peor. deterreo, −ere, −terrui, −terri-tum, tr., apartar o impe-dir por el terror, intimi-dar. detineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., detener, apartar, desviar. detraho, −ere, −traxi, −tractum, tr., apartar, separar por la fuerza; quitar. detrimentum, 2 n., daño, pérdida. deus, 2 m., dios; dea, 1 f.. diosa. devenio, −ire, −veni, −ventum, intr., descender, ir a pa-rar, llegar. dexter, −tra, −trum, adj., de-recho, que está a la dere-cha; sust., dextra, 1, f., Ia mano derecha. dicio, −onis, f. (no se usa en nom. ), autoridad, domi-nio, poder. dico, −ere, dixi, dictum, tr., decir; part., usado como nombre, dictum, 2 n., di-cho, palabra. dictator, −oris, m., dictador. dies, −ei, m., día; m. o f., día señalado, tiempo fija-do; adj., diurnus, de día. differo, −ferre, distuli, dila-tum, tr., dispersar, dise-minar, diferir; intr., dife-renciarse. difficilis, −e, adj., difícil; adv., difficulter; sust., dif-ficultas, −atis, f., dificul-tad. diffido, −ere, diffisus sum, intr., desconfiar, deses-perar. diffugio, −fugere, −fugi, −fu-gitum, intr., huir desor-denadamente; dispersar-se, disiparse. diffundo, −ere, −ffudi, −ffusum, tr., difundir, derramar, propagar; ensanchar. digitus, 2 m., dedo. dignor, −ari, −atus sum, tr., juzgar digno, permitir, consentir. dignus, adj., digno, merece-dor; debido; adv., digne; sust. dignitas, −atis, 3 f.. dignidad, distinción, ran-go. digredior, −gredi, −gressus sum, intr., separarse; partir. dilabor, −labi, −lapsus sum. intr., disolverse, desvane-cerse. dilectus, 4 m., selección; leva. diligo, −ere, −lexi, −lectum, tr., amar; part.−adj., dili-gens, −entis, cuidadoso, diligente; adv., diligen-ter; sust., diligentia, 1 f., cuidadoso, diligencia. dimico, −are, −avi, −atum, intr., combatir, luchar; sust., dimicatio, −onis, f., combate, lucha.

23

dimidium, 2 n., mitad. dimitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar ir, despe-dir, abandonar, dejar es-capar. dirigo, −ere, −rexi, −rectum, tr., alinear, guiar, dirigir; part.−adj., directus, recto. dirimo, −ere, −emi, −emptum tr., separar, interrumpir romper, anular. diripio, −ere, −ripui, −reptum, tr., despedazar, devastar, saquear. dirus, adj., terrible, horro-roso; de mal agüero. discedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., separarse, re-tirarse, partir; sust., dis-cessus, 4 m., partida. disciplina, 1 f., instrucción, adiestramiento; aprendi-zaje; ciencia; doctrina. disco, −ere, didici, tr., apren-der. discors, −cordis, adj., dis-cordante, disonante; sust., discordia, 1 f., desacuer-do, discordia. discrimen, −inis, n., espacio intermedio, intervalo; se-paración; diferencia; dis-tinción; punto decisivo; crisis, riesgo, peligro. disertus, ad;., elocuente. disicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., deshacer, dispersar, esparcir. dispergo, −ere, −spersi, −sper-sum, tr., dispersar. displiceo, −ere, −plicui, −pli-citum, tr f., desagradar. dispono, −ere, − posui, − posi-tum, tr., colocar separa-mente, disponer, arreglar. disputo, −are, −avi, −atum tr, discutir, tratar, di-sertar. dissentio, −ire, −sensi, −sen-sum, intr. disentir, ser de distinto parecer; sust., dissensio, −onis, t., diver-gencia de sentimientos u opiniones, disensión. dissimilis, −e, adj., deseme-jante, diferente; adv., dis-similiter. dissimulo, −are, −avi, −atum, tr., disimular; ocultar. dissipo, −are, avi, −atum, tr., disipar, dispersar, malba-ratar, divulgar. dissolvo, −ere, −solvi, −solu-tum, tr., disolver; sepa-rar, deshacer, destruir; pagar; dissolutus ( part. usado como adj.), diso-luto, relajado, libertino; adv., dissolute, relajada-mente. disto, −are, −stiti, intr., dis-tar, estar separado; dife-renciarse. distribuo , uere, −ui, −utum, tr., distribuir. diu, adv., por largo tiempo. diurnus, véase dies. 24

diuturnus, adj., duradero. diva, véase divus. divello, −ere, −velli, −vulsum, tr., separar, desgarrar, arrancar, deshacer. diversus, adj., vuelto en dis-tintas direcciones, sepa-rado; opuesto, contrario; diferente, diverso; ex di-verso, de distintas direc-ciones. dives, −itis, adj., rico; sust., divitiae, 1 f. pl., riquezas. divido, −ere, −visi, −visum, tr., dividir, separar. divus, 2 m., dios; diva, 1 f., diosa; adj., divinus, divi-no; adv., divinitus, por disposición divina. do, dare, dedi, datum, tr., dar. doceo, ere, docui, doctum, tr., enseñar, informar; part.−adj., doctus, docto, instruido, diestro; sust., doctrina, 1 f., enseñanza, doctrina, ciencia. doleo, −ere, dolui, intr., do-ler, tener dolor; tr., doler-se, deplorar; sust., dolor, −oris, m., dolor, pena, ofensa; amargura. dolus, 2 m., dolo, engaño, fraude, trampa. domina, 1 f., dueña, seño-ra; dominus, 2 m., dueño, señor. domo, −are, domui, domi-tum, tr., domar, someter. domus, 2 y 4 f., casa, pa-tria; adj., domesticus, de la casa, doméstico; nati-vo; interior; sust., domi-cilium, 2 n., domicilio, morada. donec, conj., mientras, en tanto que. dono −are, −avi, −atum, tr., regalar. donum, 2 n., don, regalo. dormio, −ire, −ivi o −ii, itum, intr., dormir. dubito, −are, −avi, −atum, intr., dudar, vacilar; sust., dubitatio, −onis, f., duda, vacilación. dubius, adj., dudoso; adv., dubie. ducenti, −ae, a, num. card., doscientos; ducentesi-mus, ord., ducentesimo; duceni, distr., de doscien-tos en doscientos. duco, −ere, duxi, ductum, tr., conducir, guiar; alar-gar; construir; contar, considerar, juzgar; ducto, −are, −avi, −atum, tr., guiar continuamente, conducir a uno y otro lado. dulcis, e, adj., dulce. dum, conj., mientras.

25

duo, ae, o, dos; duodecim, card., doce; duodecimus, ord., duodécimo; duode-ni, distr., de doce en doce. duodeviginti, adj. card., die-ciocho; duodevicesimus, ord., décimoctavo; duo-duodeviceni, distr., de dieciocho en dieciocho. duro, are, avi, atum, tr. e intr., endurecer; sopor-tar; endurecerse, perse-verar, perdurar. durus, adj., duro, áspero, rudo; fuerte, vigoroso, severo, rígido; penoso, difícil; adv., dure. duumviri, −orum o −um, 2 m. pl., duunviros, nom-bre de dos magistrados romanos . dux, ducis, m., guía, jefe, general. E ea, adv., por allí; eadem, adv., por allí mismo. ebibo, −ere, −bibi, −bibitum, tr., beber hasta el fin, agotar, consumir; absor-ber, succionar. ebur, eboris, n., marfil. ecce, interj., he aquí, mira. edico, −ere, −dixi, −dictum, declarar, proclamar, pu-blicar; part., usado como nombre, edictum, 2 n., edicto, manifiesto, pro-clama. edisco, −ere, −didici, tr., aprender a fondo, pe-netrarse de. edo, edere y esse, edi, esum, tr., comer; adj., edax, −acis, voraz. edo, −ere, −didi, −ditum, tr., dar a luz, producir, en-gendrar; ejecutar, llevar a cabo; publicar, emitir; part.−adj., editus, elevado, alto. edoceo, −ere, −docui, doc-tum, tr., enseñar a fondo informar, enterar cabal-mente. educo, are, −avi, atum, tr., educar, formar, criar, ali-mentar. educo, −ere, −duxi, −ductum, tr., sacar, hacer salir, producir. effero, −f erre, extuli, elatum, tr., sacar; llevar; divul-gar, publicar; elevar, en-salzar; (en pasiva), dejar-se llevar, ser arrastrado. efficio, −ficere, −feci, −f ec-tum, tr., producir; hacer, efectuar, cumplir; conse-guir. effigies, −ei, f., imagen, efi-gie. effugio, −f ugere, −ffugi, −fugi-tum, tr. e intr., huir, es-caparse; evitar, burlar. effundo, −ere, −fudi, −fusum, tr., derramar; refl., effun-dor y effundere se, derra-marse, lanzarse; part.-adj., effusus, tendido suelto, flotante; relajado, pródigo; adv., effuse, pro-fusamente. egeo, −ere, egui, intr. (con ablat. y menos frecuente-mente con genit.), estar necesitado, carecer; sust., egestas, −atis, f., necesi-dad; egenus, adj., nece-sitado. 26

egredior, −gredi, −gressus sum, intr., salir, partir, separarse, desembarcar; tr., pasar, sobrepasar, franquear; sust., egres-sus, 4 m., salida, partida, desembarco. egregius, adj., egregio, so-bresaliente, excelente; adv., egregie. ego, pron. pers., yo. eheu, int., ¡ay! eia, int., ¡ea! eicio, eicere, −ieci, −iectum, tr., echar, arrojar (eicere se, lanzarse fuera), lan-zar a tierra; naufragar. elabor, −labi, −lapsus sum, intr., deslizarse, escapar-se, desaparecer. elicio, −licere, −licui, −licitum, tr., hacer salir, sacar; atraer. elido, −ere, −si, −sum, tr., ha-cer saltar chocando, es-trellar, expulsar, romper, destruir. eligo, −ere, −legi, −lectum, tr., escoger, elegir. eloquor, −loqui, −locutus sum, intr., hablar, expre-sarse− tr., decir, exponer. eludo −ere, −lusi, −lusum, tr., burlar, engañar, mo-farse de. emineo, −ere, −minui, intr., sobresalir, resaltar. eminus, adv., de lejos. emitto, −ere, −misi, −missum, tr., enviar fuera; lanzar, disparar, soltar. emendo, −are, −avi, −atum, tr., enmendar, corregir, mejorar. emo, −ere, emi, emptum, tr., comprar. en, int., mira, he aquí. enim, conj., pues; etenim, conj., pues, en efecto. ensis, −is, m., espada. enumero, −are, −avi, −atum, tr., enumerar, contar. enuntio, −are, −avi, −atum, tr., exponer, informar de, divulgar, revelar. eo, ire, ivi (−ii), itum, intr., ir. eo, adv., a allí; eodem, adv., a allí mismo. epistula, 1 f., carta. equidem, adv., ciertamente. equus, 2 m., caballo; sust., eques, itis, m., jinete (en pl.), la caballería; miem-bro del orden ecuestre; 27

de ahí el adjetivo eques-ter, tris, −tre, de caballe-ros, de caballería; equito, −are, −avi, atum, intr., ca-balgar; equitatus, 4 m., caballería. erga, prep. de ac., para con. ergo, conj., por lo tanto. erigo, −ere, −rexi, −rectum, tr., erigir, levantar; exci-tar, animar. eripio, −ere, −ripui, −reptum, tr., arrancar, arrebatar; librar; eripere se, esca-parse. erro, are, avi, atum; intr., andar errante, extraviar-se, errar; sust., error, −oris, m., aventura; equi-vocación, error. erudio, ire, −ivi (−ii), itum, tr., educar, instruir, for-mar, enseñar; part.−adj., eruditus, erudito, docto. erumpo, −ere, −rupi, −rup-tum; intr., salir con ím-petu, estallar, precipitar-se; sust., eruptio, −onis, f., salida impetuosa. eruo −ruere, −rui, −rutum, intr., sacar, extraer, des-enterrar, destruir. esca, 1 f., comida, alimento. esurio, −ire, −ivi (, intr., estar hambriento. et, conj., y; et... et, no sólo... sino también. etiamsi, conj., aunque. etsi, conj., aunque. euge, int., ¡ea! evado, −ere, −vasi, −vasum, intr., salir, evadirse, es-caparse; llegar a ser, ir a parar. eveho, −ere, −vexi, −vectum, tr., elevar; sacar; lanzar-se; dejarse llevar. evenio, −ire, −veni, −ventum, intr., suceder, resultar; sust., eventus, 4 m., suce-so, resultado. everto, −ere, −verti, −versum, tr., derribar, destruir, re-volver. evoco, are, −avi, −atum, intr., llamar a sí, hacer venir, convocar. evolo, are, avi, −atum, intr., salir volando, escaparse; evolito, −are, −avi, −atum, intr., revolotear. evolvo, −ere, volvi, volutum, tr., desenrollar, explicar, contar. ex. e, prep. de ab., de, desde. exaudio, ire, −ivi, −itum, tr., oír a distancia, oír clara-mente. excedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., salir, irse, retirarse, partir; tr., exceder, so-brepasar abandonar. 28

excello, −ere, intr. (con dat. de persona), aventajar; (con abl. de cosa), sobre-salir; part.−adj., excelsus, elevado, excelso, distin-guido. excido, ere, cidi, intr., caer de, caerse, deslizarse; perderse, desvanecerse, desaparecer de la me-moria. excido, −ere, cidi, cisum, tr., cortar golpeando, des-truir. excipio, −ere, −cepi, −ceptum, tr., recoger; recibir, aco-ger; soportar, sorpren-der; seguir, suceder. excito, are, avi, −atum, tr., hacer salir, enardecer, ex-citar, provocar. excludo, −ere, −clusi, −clu-sum, tr., excluir, recha-zar, impedir. excudo, −ere, −cudi, −cusum, tr., hacer saltar a golpes, forjar, esculpir, moldear. excurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., salir corriendo; sust., excur-sio, −onis, f., salida, co-rrería. excuso, are, −avi, atum, tr., excusar, disculpar, pre-textar; sust., excusatio, −onis, f., excusa. excutio, −cutere, −cussi, −cus-sum, tr., sacudir; arran-car; rechazar, desechar, expulsar. exemplar, −aris, n., ejem-plar, modelo. exemplum, 2 n., copia, ejem-plo, modelo. exeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., salir; sust., exitus, 4 m., salida, fin, desenla-ce, resultado. exerceo, −ere, −ui, −itum, tr., ejercitar, adiestrar; ma-nejar; ejercer, ocuparse; molestar, atormentar. exercitatus ( part.−adj. de exercito), adiestrado, práctico; sust., exercita-tio, −onis, 3 f., adiestra-miento, práctica. exercitus, 4 m., ejército. exhaurio, −ire, −hausi, −haus-tum, tr., agotar, vaciar, sufrir hasta el fin. exhibeo, −ere, −hibui, −hibi-tum, tr., mostrar, exhibir, realizar, causar. exhortor, −ari, −atus sum, tr., exhortar, excitar. exigo, ere, −egi, −actum, tr., echar, expulsar; recla-mar, exigir; pasar, con-sumir exiguus, adj., escaso, bre-ve, exiguo; adv., exigue; sust., exiguitas, −atis, f., escasez, brevedad. eximius, excepcional, extra-ordinario; adv., eximie. existimo, −are, −avi, −atum, tr., pensar, juzgar, consi-derar; sust., existimatio, −onis, f., juicio, opinión, reputación. exitium, 2 n., destrucción, ruina. exitus, véase exeo. exorior, −oriri, −ortus sum, , intr., surgir, nacer, apa-recer, llegar a ser. exoro, are, −avi, −atum, tr., pedir insistentemente; doblegar, obtener pidien-do. 29

expedio, ire, −ivi, itum, tr., soltar, librar; aprestar, preparar; explicar, exponer; imper., expedit, es útil, es provechoso; part.-adj., expeditus, desemba-razado, presto para la ac-ción, cómodo, fácil, a punto; adv., expedite, fá-cilmente. expello, −ere, −puli, −pulsum, tr., expulsar. experior, −tri, −pertus sum, tr., experimentar, probar; soportar. expers, −ertis, adj., no par-ticipante; privado, libre de. expeto, −ere, −petivi, −peti-tum, tr., ansiar, aspirar a. expleo, −ere, −plevi, −pletum, tr., colmar, satisfacer, completar. explico, are, avi, atum, tr., desarrollar, desplegar, re-solver, salvar, ejecutar. exploro, −are, −avi, −atum, tr., explorar, investigar, reconocer; sust., explora-tor, −oris, m., explorador, espía; (en pl.), patrullas de reconocimiento. expono, −ere, −posui, −positum, tr., poner a la vista, exponer, explicar; desem-barcar. expugno, −are, −avi, −atum, tr., tomar al asalto, asal-tar; sust., expugnatio, −onis, f., asalto. exsequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir; tratar de conseguir, tratar de saber; cumplir, ejecutar; exponer. exsilium, véase exsul. exsisto, −ere, stiti, intr., sa-lir, surgir; llegar a ser, nacer, existir. expecto, −are, −avi, −atum, tr., aguardar, esperar; sust., exspectatio, −onis, f., espera, expectación, ansiedad. exstinguo, −stinguere, −stin-xi, −stinctum, tr., extin-guir, apagar; matar, bo-rrar. exstruo, −ere, −struxi, −struc-tum, tr., levantar; cons-truir; colmar. exsul, −ulis, m. y f., deste-rrado; sust., exsilium, 2 n., destierro; exulo, −are, −avi, atum, intr., es-tar, vivir desterrado. exsulto, −are, −avi, −atum, intr, brincar de gozo, re-gocijarse. exta, −orum, n. pl., vísceras, entrañas. externus, adj., de fuera, ex-terior; extranjero. exterreo, −ere, −terrui, −terri-tum, tr., aterrar. exterus, adj. (se usa de or-dinario referido a natio: exterae nationes los pue-blos extranjeros), de fue-ra, extranjero; comp., ex-terior, −oris, exterior; sup., extremus, extremo, último; el más distante. extollo, −ere, extuli, tr., ele-var, exaltar. extra, prep. de ac., fuera de. extraho, −ere, −traxi, −tractum, tr., sacar, arrancar, prolongar. exuo, exuere, exui, exutum, tr., quitar, desnudar, des-pojar.

30

exuviae, −arum, f. pl., vesti-do de que se despoja a alguien; despojos, botín. F faba, 1 f., haba. faber, −bri, m., artesano, obrero. fabula, 1 t., fábula, cuento; obra teatral. facies, −ei, f., forma; rostro, cara; aspecto, apariencia. facilis, −e, adj., fácil; trata-ble, afable; adv., facile, sust., facilitas, −atis, f., fa-cilidad, afabilidad. facinus, −oris, n., acción; mala acción, crimen. facio, facere, feci, factum, tr., hacer; sust., factum, n., hecho, acción; factio, −onis, f., bando, partido político. facultas, −atis, f., facultad, capacidad; ocasión, opor-tunidad; recursos. facundia, 1 f., facilidad de palabra, elocuencia; fa-cundus, ad;., elocuente. fagus, −i, 2 f., haya. falx, −cis, f., hoz. fallo, −ere, fefelli, falsum, tr., engañar; ocultarse, pasar inadvertido; fallax, −acis, engañador. fama, 1 f., fama; rumor pú-blico; opinión de la gen-te, reputación. fames −is, f., hambre; esca-sez; avidez. familia, 1 f., conjunto de servidores de la casa, fa-milia; bienes de la fami-lia; adj., familiaris, −e, doméstico, familiar, ínti-mo; adv., familiariter, ín-timamente; sust., familia-ritas, −atis, f., amistad intima, familiaridad. fanum, 2 n., lugar de culto, templo. fas, indec. n., lo lícito por ley Divina, ley divina; derecho. fascis, −is, m., haz, fajo de leña; pl., fasces, haz de varas del que sobresalía la hoja de un hacha; lo lle-vaban los lictores delan-te de los prirneros magis-trados de Roma como símbolo de su suprema autoridad. fasti, −orum, m. pl., días de audiencia; calendario; fastos. fateor, fateri, fassus sum, tr., confesar; admitir. fatum, 2 n., predicción pro-fética; destino, hado; ad;., fatalis, −e, destinado, determinado por el hado; fatal. fauces, cium, f. pl., gargan-ta, fauces; paso angosto, desfiladero. faveo, −ere, favi, fautum, intr. (con dat.), favore-cer, proteger; sust., fa-vor, −oris, m., favor; apro-bación, aplauso.

31

fax, −cis, f., tea, antorcha. febris, −is, f., fiebre; februa-rius, 2 m., febrero, mes de las purificaciones. fel, fellis, n., hiel. felix, −icis, adj., fecundo, fe-liz; adv., feliciter; sust., felicitas, −atis, felicidad, buena suerte. femina, 1 f., hembra, mujer. fenestra, 1 f., ventana. fenus −oris, n., interés, pro-ducto que da el dinero; fenerator, oris, m., pres-tamista. fera, véase ferus. ferax, −acis, adj., feraz. fere, adv., casi. feriae, 1 f. pl., días de fiesta. ferio.−ire (como perfecto y supino se usan percussi, percussum), tr., herir. fero, ferre, tuli, latum, tr., llevar, traer; presentar; obtener; producir; so-portar; declarar, referir. ferox, −ocis, adj., feroz, sal-vaje; impetuoso, intrépi-do: ferociter; sust., fero-cia, 1 f., y ferocitas, −atis, f., osadía, arrogancia, fe-rocidad. ferrum, 2 n., hierro; arma (en general); adj., fer-reus, de hierro, férreo, insensible. fertilis, −e, adj., fértil; sust., fertilitas, atis, f., fertili-dad. ferus, adj., fiero, indómito, salvaje; sust., fera, 1 f., fiera; feritas, −atis, f., fie-reza. ferveo, −ere, fervui, intr., hervir. fessus, adj., cansado, fati-gado. festino, −are, −avi −atum, intr., apresurarse, darse prisa; tr., apresurar, ace-lerar. festus, adj., festivo, de fiesta. fidelis, −e, adj., fiel; adv., fideliter, sust., fidelitas, −atis, f., fidelidad. fides, ei, f., fe, confianza; lealtad; crédito; prueba; certeza; palabra empeña-da; verdad. fido, −ere, fisus sum, intr. (con dat.), confiar. fiducia, 1 f., confianza. fidus, adj., fiel, leal. figo, −ere, fixi, fixum, tr., fijar, sujetar; clavar. figura, 1 f., figura, forma. 32

filius, 2 m., hijo; filia, 1 f., hija. filum, 2 n., hilo. findo, −ere, fidi, fissum, tr., hender, partir, dividir; abrir; surcar. fingo, ere, finxi, fictum, tr., formar, modelar, imagi-nar, suponer; inventar, fingir; part.−adj., fictus, fingido, falso. finis, −is, m., límite; ( pl. ), te-rritorio; fin; finio, −ire, −ivi, −itum, tr., limitar, determinar; adj., fniti-mus, lindante, vecino; pariente. fio, fieri, factus sum (se usa como pasiva de facio), ser hecho; resultar; ha-cerse; suceder. firmus, adj., firme, seguro, fuerte; adv., firme y fir-miter, firmo. −are. −avi, −atum, tr., afirmar, forta-lecer. flagito, are, avi, atum, tr., pedir con insistencia, im-portunar. flagitium, 2 n., infamia. flagro, −are, −avi, −atum, intr., arder; desear ar-dientemente. flamma, 1 f., llama. flavus, adj., rubio dorado. flecto, −ere, flexi, flexum, tr., doblar; doblegar; mo-ver, desviar, apaciguar. fleo, −ere, flevi, fletum, intr., llorar; tr., llorar a al-guien; sust., fletus, 4 m., llanto. flo, −are, flavi, flatum, intr., soplar. flos, floris, m., flor; vb, flo-reo, −ere, −ui, intr., flore-cer; part.−adj., florens, −entis, florido, en flor. fluo, ere, fluxi, fluxum, intr., fluir, manar; sust., fluctus, 4 m., ola; flumen, −inis, n., río. fluvius, 2 m., río. focus, 2 m., hogar; foculus, 2 m., pequeño hogar, fo-garil, brasero. fodio, −ere, fodi, fossum, tr. cavar; sust., fossa, 1 f. foso. trinchera. foedus, −eris, n., pacto, tra-tado. foedus, adj., feo, sucio, re-pugnante; deshonroso, vil; adv., foede. folium, 2 n., hoja. fons, fontis, m., fuente; ori-gen. for, fari, fatus sum, tr., ha-blar. foras, adv., afuera; foris, adv., fuera, de fuera; foris, −is, f., hoja de puerta doble; ( pl. ), puerta, en-trada.

33

forma, 1 f., forma, figura; tipo, clase; belleza. formosus, −a, −um, adj., her-moso. formido, −inis, j., espanto, terror. fors, nom., y forte, abl., únicos casos usados del nombre fors, fortis, suer-te, propiamente lo que se aporta o trae; fors con sit y an da forsitan, tal vez; forte se usa como adv., por casualidad; for-tasse, adv., quizás. fortis, −e, adj., amistoso, brioso, valeroso, esforza-do ( rara vez poderoso, fuerte); adv., fortiter; sust., fortitudo, −inis, f., bravura fortaleza. fortuna, 1 f., fortuna, suer-te; ( pl.), bienes de for-tuna. forum, 2 n., plaza de mer-cado, foro. foveo, ere, fovi, fotum, tr., calentar, enardecer, aca-riciar, mantener. frango, −ere, fregi, fractum, tr., quebrar, partir, rom-per. frater, −tris, m., hermano; adj., fraternus, fraterno, de hermano; adv., fra-terne. fraus, fraudis, f ., engaño, fraude; error; daño, de-trimento. fremo, ere, −ui, itum, intr., zumbar, bramar; mur-murar; sust., fremitus, 4 m., zumbido, bramido; murmullo. frequens, −entis, adj., apre-tado, denso, numeroso; frecuente, repetido; adv., frequenter; sust., fre-quentia, 1 f., afluencia, concurrencia. fretus, adj. (con abl.), con-fiado, apoyado. frigus, −oris, n. frío; adj., frigidus, frío, fresco. frons, frondis, f., hoja: fronda, follaje. frons, frontis, f., frente; cara, fachada. fructus, véase fruor. fruges, frugum, f. pl., fru-tos de la tierra. frumentum, 2 n., grano, tri-go; adj., frumentarius, referente al trigo; vb., frumentor, 1 tr., hacer provisión de grano, forra-jear. fruor, −ui, fructus sum, irtr. (con abl.), gozar; sust., fructus, 4 m., fru-to, provecho, producto; renta, recompensa. frustra, adv., en vano. fuga, 1 f., huida, fuga; des-tierro; fugo, −are, −avi, −atum, tr., poner en fuga, ahuyentar. fugio, fugere, fugi, fugitum, intr., huir; tr., huir a al-guien o de alguien, evi-tar; sust., fugitivus, 2 m. fugitivo, desertor. fulgeo, −ere, fulsi y fulgo, −ere, intr., brillar, resplan-decer; fulgor, −oris, m. brillo; fulgur, −uris, n., re-lámpago. fulmen, inis, n., rayo. fumus, 2 m., humo. 34

fulvus, adj., rubio oscuro. fundo, −ere, fudi, fusum, tr., derramar. verter ; producir en abundancia; esparcir, difundir, desple-gar; intr., fundir, derra-marse, esparcirse. fundus, 2 m fondo; finca rústica, hacienda, adv. funditus, de raíz, comple-tamente; fundo, are, avi, −atum, tr., consolidar, ase-gurar, establecer; de aquí fundamentum, 2 n., ci-miento, fundamento. fungor, fungi, functus sum, intr. (con abl.), desempe-ñar, cumplir. funis, is, m., cuerda, cable. funus, −eris, n., funeral, en-tierro; pira; cadáver; muerte violenta, destruc-ción, ruina. fur, furis, m., ladrón; adv., furtim, furtivamente, a hurtadillas; sust., furtum, 2 n., robo, hurto. furo, ere, furui, intr., estar furioso, enfurecerse, des-variar; sust., furor, −oris, m., furor, rabia; furia, 1 f., furia, delirio; Furiae, las Furias, divinidades vengadoras. Eran tres, Alecto, Megera y Tisífone. G galea, 1 f., yelmo o casco con carrilleras usado por los soldados romanos. gallus, 2 m., gallo; gallina, 1 f., gallina. gaudeo, −ere, gavisus sum, intr., gozar, alegrarse; sust., gaudium, 2 n., go-zo, alegría. gelu, −us, n., hielo; gelidus, adv., helado, gélido. geminus, adj., gemelo; do-ble. gemma, 1 f., piedra precio-sa, perla; yema. gemo, −ere, gemui, gemitum, in.r., gemir; tr., deplo-rar, lamentar; sust., ge-mitus, 4 rn., gemido, la-mento. gena, 1 f., mejilla. gener, −eri, m., yerno. genetrix, genitor, véase gigno. genius, 2 m., espíritu que tutelaba a cada cual des-de su nacimiento; genio. gens, gentis, f., conjunto de familias procedentes de un tronco común que lle-vaban el mismo nombre; parentela; pueblo, raza. genu, 4 n., rodilla. genus, −eris n., origen, naci-miento; linaje; raza, na-ción; género, clase, es-pecie. gero, −ere, gessi, gestum, tr.. llevar: hacer. realizar. ejecutar; ejercer; gerere se, portarse; gerere mo-rem alicui, complacer a alguno. 35

gigno, −ere, genui, genitum, tr., engendrar, producir; dar a luz; sust., genetrix, −icis, f., madre; genitor, −oris, m., padre. gladius, 2 m., espada; sust. gladiator, −oris m., gla-diador, espadachín. gloria, 1 f., gloria, fama, re-nombre; jactancia; vb., glorior, −ari, −atus sum, intr., gloriarse, jactarse. gradus, 4 m., paso; pelda-ño, escalón; posición (de un combatiente); grado, rango. gradior, gradi, gressus sum, intr., andar, caminar; sust., gressus, 4 m., paso, marcha. grandis, −e, adj., crecido, elevado (de estatura); de edad avanzada; sublime, magnífico. grando, −inis, f., granizo. gratulor, −ari, −atus sum, intr. (con dat.), congratu-lar, felicitar; sust., con-gratulatio, −onis, f., felici-tación, congratulación. gratus, adj., agradable, gra-to: amable. encantador: agradecido; sust., gratia, gracia, favor; influencia; reconocimiento; grati-tud; gratia (con gen.), a causa, por razón de: habere gratiam alicui, sentir gratitud hacia uno; gratias agere o referre, dar las gracias; gratias alicui facere, perdonar a uno; adj., gratiosus, in-fluyente. gravis, −e, adj., pesado, gra-ve; molesto; penoso; im-portante, de peso; adv., graviter; sust., gravitas, −atis, f., peso; severidad, gravedad, importancia. grex, gregis, m., rebaño; banda, tropa. guberno −are, −avi, −atum, tr., dirigir, gobernar, guiar; sust., gubernator, −oris, m., timonel; guber-natio −onis, f., gobierno, dirección, manejo. gula, 1 f., garganta. gurges, −itis, m., remolino; mar, ola. gustus, −us, m., gusto. De-nota primero el hecho de gustar o probar algo; luego el gusto o sabor de lo probado. En la cena o comida romana gustus era el aperitivo. gutta, 1 f ., gota, lágrima. H habena, 1 f., rienda. habeo, −ere, −ui, −itum, tr., tener, poseer; contener; considerar, estimar; sust., habitus, 1 m., modo de ser, condición, disposi-ción, porte; vestido; ha-bito, −are, −avi, −atum, intr., vivir, habitar. hac, adv. de lugar, por aquí. haereo, −ere, haesi, haesum, intr., estar adherido, ad-herirse, mantenerse fir-me, estar indeciso, vaci-lar; haeres, −edis, m. y f., heredero legal; haeredi-tas, −atis, f., herencia. harena, 1 f., arena.

36

haruspex, −icis, m., arúspi-ce, el que examina las entrañas de las víctimas, en oposición a auspex, que examina el vuelo de las aves. hasta, 1 f., Ianza, pica. Era entre los romanos símbo-lo de propiedad. De ahí que se plantara una lan-za sobre lo que se vendía como deuda al Tesoro o como botín de guerra: sub hasta vendere, vender en subasta; hastatus, −i, m.. soldado armado de lanza, lancero. Ocupaba la primera fila en la línea de batalla. haud, adv., no. haurio, −ire, hausi, haus-tum, tr., sacar (agua), ex-traer; beber; apurar, ago-tar, consumir, disipar. hedera, 1 f., yedra. hei, intr., ¡ ay ! herba, 1 f., hierba, planta; césped . heri, adv., ayer. heu, interj., ¡ ay ! hibernus, adj., de invierno, invernal; sust., hiberna, −orum, 2 n. pl., cuarteles de invierno. hic, haec, hoc, adj., éste; hic, adv. de lugar, aquí; hinc, adv. de lugar, de aqui. hiems, hiemis, f., invierno; ( poét.), tempestad. historia, 1 f., narración his-tórica, historia; cuento, fábula. hodie, adv., hoy. homo, −inis, m., ser huma-no, hombre, persona. honestus, adj., honrado, distinguido, digno de con-sideración; adv., hones-te; sust., honestas, −atis, f., consideración, digni-dad . honradez. honos, −oris, m., honor, consideración, estima; cargo honorífico; premio, recompensa; gala, belleza. hora, 1 f., hora. horreo, −ere, −ui, intr., ho-rrorizarse, erizarse, estre-mecerse; tr., sentir ho-rror de; adj., horribilis, −e, horrible; horridus, adj., erizado, áspero; crespo; rudo, inculto; adv.. horride; sust., hor-ror, −oris, m., estremeci-miento, horror; horresco, −ere, horrui, intr., poner-se erizado; horrorizarse. horreum, −i, n., granero. hortor, −ari, −atus sum, tr., exhortar, excitar, animar. hortus, 2 m., huerto, jardín. hospes, −itis, m., huésped (el que hospeda y el hos-pedado por amistad), fo-rastero, extranjero; hos-pitium, 2 n., hospedaje de amistad; vínculo entre el que hospeda y el hospe-dado; relaciones de hos-pitalidad; 37

alojamiento. hostia, 1 f., víctima ofrecida en expiación para aplacar a la divinidad. Se opone a víctima, ofrenda en acción de gracias. Luego pasó a significar víctima en general. hostis, is, m., enemigo (pú-blico; adj., hostilis, −e, hostil, del enemigo; adv., hostiliter. huc, adv. de lugar, a aquí. humanus, adj., humano; comprensivo, bondadoso; educado, de finos moda-les; adv., humane y hu-maniter, sust., humani-tas, −atis, f., natural hu-mano, humanidad, afabi-lidad, benevolencia; edu-cación, delicadeza de mo-dales. humilis, −e, adj., bajo, pe-queño; humilde, débil; mezquino, vil; sust., hu-militas, −atis, f ., peque-ñez, baja estatura; mo-destia; debilidad; mez-quindad de alma. humus, 2 f., tierra, suelo. I iaceo −ere, iacui, intr., ya-cer, estar echado; dor-mir, estar muerto, flotar; estar abatido. iacio, iacere, ieci, iactum, tr., lanzar, disparar, echar; construir; decir; producir; iacto, are, −avi, −atum, tr., lanzar con fre-cuencia, lanzar de un lado a otro, agitar; pro-ferir, lanzar; meditar; jactarse; sust., iactura, 1 f., Ianzamiento, pérdi-da, gasto; iaculum, 2 n., jabalina. iam, adv., ya. ianua, 1 f., puerta (de la casa); entrada. ibi, adv., allí; ibidem, adv., allí mismo. ictus, part. de ico, 3 tr., golpeado; herido; pactado sust., ictus, 4 m., golpe herida. idem, eadem, idem, adj. pron. el mismo. idoneus, adj., apropiado apto. idus, iduum, 4 pl. t., los Idus, el día 15 de mes en marzo, mayo, iulio y octubre; el 13 en los demás meses. ignarus, adj., ignorante; desconocido. ignavus, adj., perezoso, de-sidioso, cobarde; adv., ig-nave; sust., ignavia, 1 f., pereza, desidia, cobardía. ignis, is, m., fuego. igitur, conj., por lo tanto, así que. ignominia, 1 f, afrenta, ignominia, deshonor ignoro, are, avi, atum, tr., ignorar, desconocer.

38

ignosco, −ere, −gnovi, −gno-tum, tr. (acus. de cosa, dat. de persona), perdo-nar, dispensar; part.−adj., ignotus, desconocido. ille, illa, illud, adj.−pron., aquel; illac, adv., por allí; illic, adv., allí; illinc, adv., de allí; illuc, adv., a allí. illudo (inludo), −ere, −lusi, −lusum, intr. y tr., mofar-se de, ultrajar a. illustris, véase inlustris. imago, −inis, f., retrato, co-pia; imagen ( de los an-tepasados, modelada en cera, que estaba en el atrio y que se llevaba en los funerales), estatua; eco; aparición, visión, es-pectro, sombra; repre-sentación, idea. imber, bris, m., lluvia, tor-menta, aguacero. imitor, −ari, −atus sum, tr., copiar, reproducir, imi-tar; sust., imitatio, −onis, f., imitación. immanis, −e, adj., enorme, monstruoso; inhumano, feroz; sust., immanitas, −atis. f.. fiereza. immemor, oris, adj., olvi-dadizo, descuidado. immineo, ere, minui, intr. (con dat.), pender sobre, amenazar. immisceo, −ere, −miscui, −mixtum, tr., mezclar con (dat.). immitis, −e, adj., cruel. immitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., enviar a, man-dar contra; soltar, lan-zar, arrojar; impulsar, incitar. immortalis, −e, adj., inmor-tal. immotus, −a, −um, part. de immoveo, impasible, in-mutable. impedio, ire, −ivi, itum, tr., enredar, trabar; impedir; apartar; sust., impedi-mentum, 2 n., impedimen-to, obstáculo; (en pl.), impedimenta, bagajes. impello, −ere, −puli, −pul-sum tr., empujar, im-pulsar; incitar, inducir; sust., impulsus, 4 m., gol-pe, impulso, instigación. impendeo, −ere, intr. (con dat.), pender, estar colga-do sobre, amenazar. imperator, véase impero. imperitus, adj., inexperto, desmañado, desconoce-dor; adv., imperite; sust., imperitia, 1 f., inexpe-riencia. imperium, 2 n., mando; autoridad, poder supre-mo (concedido a determi-nados magistrados, que llevaba consigo el mando militar y la jurisdicción); soberanía; dominio, im-perio. impero, −are, −avi, −atum, intr., tener el mando, do-minar, imperar; tr. (acus. de cosa y dat. de perso-na), mandar, ordenar, exigir; sust., imperatum, 2 n., orden, mando; imperator, −oris, m., general en jefe. impetro, −are, −avi, −atum, tr. e intr., conseguir, lo-grar con ruegos, impe-trar. impetus, 4 m., ataque, car-ga; impetuosidad, vehe-mencia; furia.

39

impiger, −gra, −grum, adj., activo, diligente; adv., impigre. impius, adj., impío, irreve-rente; adv., impie. impleo, ere, −evi, etum, tr., llenar, colmar, cumplir, saciar. implico, −are, −plicui, −plici-tum (se usan también las formas regulares −avi, −atum); tr., trabar; enla-zar; rodear, envolver. imploro, −are, −avi, −atum, tr., invocar llorando, im-plorar; suplicar. impono, −ere, −posui, −positum, tr., poner en, colo-car sobre; imponer, cau-sar; asignar, poner al mando de. improbus, adj., malvado, perverso, desvergonzado; adv., improbe. improvisus, adj., inespera-do, impensado, imprevis-to; adv., improviso. imprudens, adj., imprevi-sor, desprevenido, im-prudente; adv., impru-denter sust., impruden-tia, 1 f., imprevisión. impulsus, véase impello. impune, adv., impunemente. imus, véase inferior. in, prep., de acusativo, a, al interior de, para con; 2, de ablativo, en. inanis, −e, adj., vacío, falto; inútil, vano; adv., ina-niter. incautus, adj., incauto, des-prevenido; imprevisto; adv., incaute. incedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., adelantarse, avan-zar; extenderse; pe-netrar; tr., acometer, apoderarse de. incendo, −ere, −cendi, −cen-sum, tr., pegar fuego, in-cendiar; inflamar, exci-tar; sust., incendium, 2 n., incendio, fuego. inceptum, véase incipio. incertus, adj., incierto, du-doso. incido, −ere, −cidi, −casum, intr., caer en, caer sobre, incidir; encontrar casual-mente; dar en; incurrir; suceder; presentarse. incido, −ere, incidi, incisum, tr., cortar, grabar. incipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr. e intr., comen-zar; sust., inceptum, 2 n., comienzo, empresa. incito, −are, avi, −atum, tr., mover rápidamente, ace-lerar; estimular, incitar. includo, −ere, −clusi, −clu-sum, tr., encerrar, apri-sionar, incluir. incognitus, adj., descono-cido. incolo, −ere, −colui, −cultum, tr., habitar, vivir en; sust., incola, 1 m., habi-tante. 40

incolumis, −e, adj., sano y salvo, incólume; sust., in-columitas, −atis, f., salud. incommodus, adj., inconve-niente, molesto, incómo-do; adv., incommode; sust., incommodum, 2 n., molestia, desgracia. incredibilis, −e, adj., increí-ble; adv., incredibiliter. increpo, −are, −crepui, −cre-pitum, intr., crepitar, re-sonar; tr., hacer resonar; gritar contra, echar en cara. incumbo, −ere, −cubui, −cubi-tum, intr., lanzarse sobre, echarse sobre; esforzar-se, entregarse a. incurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., correr a, lanzarse, precipi-tarse, acometer; incu-rrir; tropezar, chocar; sust., incursio, −onis, f., choque, correría, incur-sus, 4 m., ataque, embes-tida. inde, adv., de allí; indidem, adv., de allí mismo. index, −icis, m., delator; sust., indicium, 2 n., de-lación, prueba; indico, −are, −avi, −atum; tr., de-latar, descubrir. indico, −ere, −dixi, −dictum, tr., declarar, proclamar, publicar, anunciar, con-vocar. indignus, adj., inmerece-dor, indigno; inmereci-do; adv., indigne sust., indignitas, −atis, f., indignidad− vb., indignor, ari, −atus sum, tr., considerar indigno, despreciar; in-dignarse, irritarse. indoles, −is, f., disposición natural, inclinación. induco, −ere, −duxi, −ductum, tr., conducir dentro, me-ter; llevar; introducir; cubrir; inducir. induo, −ere, indui, indutum, tr., vestir, ponerse (una prenda), revestirse. indulgeo, −ere, −dulsi, −dul-tum, intr. (con dat.), condescender, ser indul-gente, ser complaciente; sust., indulgentia, 1 f., in-dulgencia. industria, 1 f., destreza, ma-ña, aplicación. indutiae, 1 f. p2., armisticio, tregua. ineo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr. y tr., entrar en; em-prender, comenzar; cum-plir. inermis, −e, adj., desarma-do, inerme; indefenso iners, −ertis, adj., inactivo perezoso; sust., inertia 1 f., pereza, inactividad. infandus, −a, −um, adj., in-decible. infectus, part.−adj., no he-cho, no realizado. infelix, −cis, adj., estéril, improductivo; adv., infe-liciter. infensus, adj., hostil, irrita-do; amargo. infero, −ferre, −tuli, −latum, tr., llevar adentro, intro-ducir, meter; atacar; avanzar; causar. inferus, adj., de abajo; sust., inferi, 2 m. pl., mo-radores del mundo sub-terráneo, del reino de la muerte; 41

comp., inferior, más bajo, inferior; sup., imus, el más bajo, el más profundo. infestus, adj., hostil; peli-groso, amenazador. infidus, −a, −um, adj., infiel, desleal, traidor. infirmus, adj., débil. influo, −ere, −fluxi, −fluxum, intr., afluir, desembocar. infra, prep. de ac., deba-jo de. infula, 1 f., casquete de fle-cos de lana blancos y ro-jos anudados a intervalos iguales con una cinta. Lo usaban en sus ritos los sacerdotes. Se ceñía a la cabeza de las víctimas. ingenium, 2 n., disposición natural (de una persona o cosa), naturaleza, tem-peramento, genio, talento natural, ingenio. ingens, −entis, adj., inmen-so, vasto, ingente. ingenuus, adj., libre de na-cimiento; abierto, libe-ral; adv., ingenue. ingratus, adj., desagrada-ble, enfadoso; desagrade-cido, ingrato; adv., in-grate. ingredior, −gredi, −gressus sum, tr. e intr., entrar; emprender, comenzar. inhonestus, adj., deshonra-do; despreciable. inicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar, echar, arrojar contra o sobre; tender sobre; infundir. inimicus, adj., enemigo; da-ñoso; adv., inimice; sust., inimicus, 2 m., enemi-go (personal); inimicitia, enemistad. iniquus, adj., desigual; in-justo, inicuo; desfavora-ble; indignado; sust., ini-quitas, −atis, f. iniqui-dad; condición desfavo-rable, desacuerdo. initium, 2 n., comienzo. iniuria, 1 f., injusticia; in-juria; afrenta, insulto. iniussu, 4 m. (sólo en abl.), sin orden. iniustus, adj., injusto; adv., iniuste. inlustris, −e, adj., brillante; claro, manifiesto; famoso, ilustre; inlustro, −are, −avi, −atum, tr., esclare-cer; ensalzar. innocens, −entis, adj., ino-fensivo, inocente; sust., innocentia, 1 f., inocencia. innuptus, adj., no casado, soltero. inops, −opis, adj., sin recur-sos, pobre; necesitado; sust., inopia, 1 f., falta de recursos, escasez. inquam, −quis, −quit, def. tr., decir. inquiro, −ere, −quisivi, −qui-situm, tr., inquirir, inves-tigar. 42

inrideo, −ere, −risi, −risum, intr., burlarse; tr., bur-larse de alguien o de algo; sust., inrisus, 4 m., burla. inrumpo, −ere, −rupi, −rup-tum, intr., irrumpir, pre-cipitarse en; tr., penetrar. insanus, adj., loco; furioso; adv., insane ¡ sust., insa-nia, 1 f., locura; vb., in-sanio, −ire, −ivi (−ii) −itum, intr., estar loco, estar fu-rioso. inscius, adj., desconocedor, ignorante. inscribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., inscribir, titular, asignar. insequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir de cerca, perseguir; part.−adj., in-sequens, −entis, siguiente. insero, −ere, −serui, −sertum, tr., meter, hacer entrar; contar entre. insidiae, 1 pl., asechanzas, emboscada; intrigas. insido, −ere, −sedi, −sessum, intr., sentarse, posarse; establecerse, arraigar. insignis, e, adj., distingui-do, insigne. insipiens, entis, adj., insen-sato, necio. insisto, −ere, −stiti (con dat.), estar en pie en o sobre, pisar; detenerse; seguir, perseguir, insistir. inspicio, −ere, −spexi, −spec-tum, tr., mirar de cerca, examinar. inspiro, are, avi, atum, tr., soplar en, inspirar. instituo, −ere, −stitui, −stitu-tum, tr., establecer, fun-dar; erigir, construir; emprender, comenzar; instruir, adiestrar; sust., institutum, 2 n., plan es-tablecido, costumbre, ins-titución. insto, −stare, −stiti, intr., ser inminente, echarse enci-ma; instar, apremiar, in-sistir. instruo, −ere, −struxi, −struc-tum, tr., ordenar, formar, disponer; instruir, equi-par; levantar, construir. insuetus, part.−adj., no acostumbrado; desusado, extraordinario. insula, 1 f., isla; grupo de casas de alquiler. insum, −esse, intr., estar dentro; ser inherente a, tener, poseer. integer, −gra, −grum, adj. intacto; entero, completo, fresco, íntegro; puro limpio; imparcial; adv. integre; sust., integritas, −atis, f., integridad. intellego (intelligo), −ere, −lexi, −lectum, tr., enten-der. intendo, −ere, −tendi, −ten-tum tr., tender, dirigir a; concentrar; part.−adj., intentus, tenso, atento. inter, prep. de ac., entre, dentro de, durante; intra, prep. de ac., dentro de; intro, adv., adentro; in-tus, adv., dentro, de den-tro.

43

intercedo, −ere, −cessi, ces-sum, intr., haber entre, interponerse; intervenir, poner el veto; sust., in-tercessio, −onis, f., veto (de los tribunos). intercipio, −cipere, −cepi, −ceptum, tr., interceptar. intercludo, −ere, clusi, clu-sum, tr., cerrar, copar, bloquear. interdico, −ere, −dixi, −dic-tum, prohibir, excluir. intereo, ire, −ivi (−ii), itum. intr., perecet, morir; sust., interitus, 4 m., muerte, destrucción. interficio, −ficere, −feci −fec-tum, tr., matar. interimo, −ere, −emi, −emptum, tr., matar. interior, −oris, de más aden-tro, interior; super., inti-mus, el más interior; ín-timo. intermitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar en medio, interrumpir. interpello, are, avi, atum, tr., interrumpir; obstruir, impedir. interpono, −ere, −posui, −positum, tr., colocar entre, interponer; aducir, apor-tar; fidem interponere, dar su palabra. interpres, −etis, m., media-dor, negociador, intér-prete. interrogo, −are, −avi, −atum, tr., preguntar, interrogar. interrumpo, ere, rupi, ruptum, tr., romper, hacer pedazos; cortar, inte-rrumpir. intersum, −esse, −fui, intr., estar entre; haber dife-rencia (con abl.), in his rebus nihil interest, no hay diferencia alguna en-tre estas cosas, interve-nir, participar (con dat.) consiliis interesse, inter-venir en los planes; impers., interest, impor-ta; mea, tua, sua interest, me importa a mí, a ti, a él; regis interest, le importa al rey; ad salu-tem rei publicae, a la sal-vación de la república. intervallum, 2 n., intervalo (de espacio o tiempo). intervenio, −ire, −veni −ven-tum, intr., llegar entre tanto; intervenir, inte-rrumpir, mezclarse en (con dat. ). intestinus, adj., interior, ci-vil, doméstico. intimus, véase interior. intro, are, −avi, atum, intr. y tr., entrar. introduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., meter, introdu-cir. introeo, ire, −ivi (−ii), itum, intr., entrar; sust., introi-tus, 4 m., entrada. intueor, −eri, −tuitus sum, tr., mirar atentamente, considerar, contemplar. inultus, −a, um, adj., sin venganza. inutilis, −e, adj., inútil. invado, −ere, −vasi, −vasum, tr. e intr., penetrar; in-vadir, acometer, asaltar, atacar. 44

invalidus, adj., débil, sin fuerzas. inveho, −ere, −vexi, −vectum, tr., acarrear, transpor-tar; dep., invehor, ir, via-jar; lanzarse, atacar. invenio, −ire, −veni, −ventum, tr., encontrar, inventar, descubrir. invictus, adj., invencible, in-victo. invideo, −ere, −vidi, −visum, intr. (con dat.), mirar con envidia, envidiar; part.-adj., invisus, odioso; adj., invidus, envidioso; sust., invidia, 1 f., envidia, ma-levolencia; adj., invidio-sus, envidioso. invito, are, avi, atum, tr., invitar, convidar; atraer. invitus, adj., forzado, con-tra su voluntad. iocus, −i, m.; en pt., ioci y ioca, −orum: juego de pa-labras, chiste; per iocum, en broma; iocor, −ari, intr., bromear. ipse, ipsa, ipsum, adj.−pron., él mismo, en persona. ira, 1 f., ira, cólera. irascor, irasci, iratus sum, intr., airarse, enojarse; (con dat.), enojarse con-tra; part.−adj., iratus, irri-tado. irrideo, irrisus, véase in-rideo, inrisus. irrumpo, véase inrumpo. is, ea, id, pron., él, ella, ello. iste, ista, istud, adj.−pron., ese; istac, adv., por ahí; istic, adv., ahí; istinc, adv., de ahí; istac, adv., a ahí. ita, adv., así; itaque, conj., por lo tanto, así que; item, adv., asimismo. iter, itineris, n., jornada, viaje; marcha, camino; iter facere, ir de camino, viajar; iterum, adv., de nuevo. iubeo, −ere, −iussi, −iussum, tr., mandar, ordenar; sust., iussu, 4 m., abl., por orden; iussa, 2 n. pl., órdenes, mandatos. iucundus, adj., delicioso, agradable, placentero; adv., iucunde; sust., iucunditas, −atis, f., deli-cia, placer. iudex, −icis, m., juez, árbi-tro; sust., iudicium, 2 n., acción judicial, juicio, proceso; fallo, sentencia; tribunal; opinión, juicio, criterio; iudico, are, −avi, −atum, tr., juzgar, dictar sentencia; ser juez; opi-nar, tener por. iugum, 2 n., yugo; yunta; cumbre de una montaña, cima; sierra; yugo sim-bólico bajo el que desfi-laban los vencidos. iumentum, 2 n., bestia de tiro o de carga, acémila. iungo, −ere, iunxi, iunctum, tr., juntar, unir, engan-char, uncir; hacer, trabar (un pacto). iunior, véase iuvenis. iurgium, −i, n., altercado, riña, pendencia.

45

ius, iuris, 3 n., derecho, jus-ticia (humana), ley; tri-bunal de justicia; auto-ridad legal; iure, abl., en justicia, rectamente; iuro, are, avi, atum, tr. e intr., jurar, prestar ju-ramento; sust., ius iuran-dum, juramento. iustus, adj., conforme a derecho, justo, recto, legiti-mo, equitativo, debido, razonable; adv., iuste; sust., iustitia, 1 f., dere-cho; equidad, justicia. iuvenis, −e, adj., joven; sust., el joven o la joven que ha dejado de crecer y se halla en plena edad; iuniores, los jóvenes des-tinados a formar en el ejército activo, de 17 a 45 años; iuventus, −utis, f., la juventud. iuvo, −are, −iuvi, iutum, tr., ayudar, agradar, deleitar. iuxta, prep. de ac., junto a. K Kalendae, arum, f., las ca-lendas o primer día de mes . L labor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, resbalar; caer en error; sust., lap-sus, 4 m., acto de desli-zarse, caída, error; labe-facto, −are, −avi, −atum, tr., hacer vacilar, sacudir, conmover; arruinar. labor, −oris, m., esfuerzo, fatiga, trabajo; desgra-cia, sufrimiento; laboro, −are, avi, −atum, intr., tra-bajar, afanarse; penar; hallarse en peligro; pa-decer. lac, lactis, n., leche. lacero, −are, avi, atum, tr., desgarrar, destrozar. lacesso, −ere, −cessivi, −cessi-tum, tr., provocar, inci-tar, hostigar. lacrima, 1 f., lágrima; vb., lacrimo, −are, −avi, −atum, tr., llorar; gotear. lacus, 4 m., lago. laedo, −ere, laesi, laesum, tr., ofender, dañar, he-rir (a golpes); ultrajar, afrentar. laetus, adj., alegre, agrada-ble, riente; lozano, feraz, copioso, rico; adv., laete; sust., laetitia, 1 j.} alegría, gozo; laetor, −ari, −atus sum, intr., alegrarse. laevus, adj., izquierdo, si-tuado a la izquierda, des-favorable, siniestro. lana, 1 f., lana; laniger, −era, −erum, el que lleva lana, lanudo. langueo, −ere, langui, 2 intr., languidecer. lapis, −idis, m., piedra; piedra miliaria (mojón que señataba las millas); piedra preciosa. lapsus, véase labor. laqueus, −i, m., lazo. lar, laris, m., hogar, casa; (en pt.), lares, dioses de la familia.

46

largus, adj., abundante; li-beral, generoso; adv., lar-ge; largior, iri, −itus sum, tr., dar con largueza; so-bornar con dádivas; lar-gitio, −onis, f., liberalidad, prodigalidad, soborno. lassus, adj., cansado, des-fallecido, agotado; sust., lassitudo, −inis, f., cansan-cio, fatiga, lasitud. lateo, −ere, latui, intr., es-tar oculto, ocultarse; tr., ocultársele (a alguien al-go ); sust., latebra, 1 t. , escondrijo. latro, −onis, m., ladrón, ban-dido; sust., latrocinium, 2 n., pillaje, latrocinio. latus, eris, n., lado, cos-tado. latus, adj., ancho, extenso; adv., late; sust., latitudo, −inis, f., anchura, exten-sión. laus, laudis, f., alabanza, elogio; renombre; honor consideración; vb., laudo, −are, −avi, −atum, tr., ala-bar; sust., laudator, −oris, m., elogiador, panegirista lavo, −are, lavi, lautum y la-vatum, tr., lavar; part., lotus, bañado. laxo, −are, −avi, −atum, tr., aflojar, soltar, aligerar, librar. lectus, 2 m., lecho. legio, −onis, f., legión. lego, −are, −avi, −atum, tr., legar, delegar; sust., lega-tus, 2 m., delegado, lega-do, asesor de un general o de un procónsul; sust., legatio, −onis, f., emba-jada. lego, −ere, legi, lectum, tr., recoger; elegir; recorrer; leer. lenis, −e, adj., suave, blan-do; benigno, dulce; adv., leni-t-er, sust., lenitas, −atis, f., benignidad, blan-dura; lenio, ire, −ivi, (−ii), − itum, tr., ablandar, sua-vizar, aplacar. lentus, adj., flexible, blan-do, perezoso, indolente. leo, −onis, m., león. letum, 2 n., muerte. levis, −e, adj., leve, ligero; de poca importancia, in-significante; suave, blan-do; voluble, inconstante; adv., leviter; sust., levi-tas, −atis, f., inconstancia; ligereza. levis, −e, adj., liso, pulido. levo, −are, −avi, −atum, tr., aligerar, aliviar, alzar, re-animar. lex, legis, f., ley, orden; condición, contrato. liber, −bri, 2 m., libro. liber, −era, −erum, adj., li-bre; adv., libere, sust., libertas, −atis, 3 f., liber-tad; libero, −are, −avi, −atum, tr., liberar, conce-der libertad. liberi, −orum, 2 m. pl., hijos.

47

libet, 2 intr. (con dat.), gus-ta, agrada; part.−adj., li-bens, −ntis, a gusto, de buen grado; adv. liben-ter; sust. libido, −inis, f., ansia, deseo; capricho; gusto; lascivia. licet, −ere, licuit, intr. (con dat.), es lícito, está permitido; sust., licentia, 1 f., permiso, desenfreno. lictor, oris, m., lictor. lignum, 2 n., madera, leño; (pt.), leña. lilium, 2 n., lirio. limen, −inis, n., umbral. lingua, 1 f., lengua; lengua-je; idioma. linquo, ere, liqui, tr., dejar, abandonar; linquor, refl., desmayarse. liqueo, −ere, liqui, intr., es-tar claro, estar líquido, fluir. lis, litis, f., disputa, riña; litigio; pleito; multa. littera, 1 f., letra; pl., litte-rae, carta; letras, litera-tura. litus, −oris, n., costa, playa. locus, 2 m., (pl., loci y loca, −orum), lugar, paraje; pa-saje o tema de un escri-to; rango, posición, fami-lia; vb., loco, −are, −avi, −atum, tr., colocar, poner; alquilar, adjudicar por contrata; adj., locuples, −etis, rico en tierras, opu-lento; fidedigno. longinquus, adj., distante, largo, duradero; sust., longinquitas, −atis, f., le-janía; larga duración. longus, adj., largo, prolon-gado (en espacio y tiem-po); aburrido; adv., lon-ge, a lo largo; lejos; muy, con mucho (con superl.); longitudo, −inis, t., longitud. loquor, loqui, locutus sum, intr., hablar; tr., hablar de, decir. lorica, 1 f., loriga, coraza; parapeto. luceo, −ere, luxi, intr., lucir, brillar; impers., lucet, es de día; lucerna, 1 f., lám-para de aceite. luctus, véase lugeo. lucus, 2 m., bosque sagrado. ludus, 2 m., juego; escuela. ludo, −ere, lusi, lusum, intr. y tr., jugar, burlarse de. lugeo, −ere, luxi, luctum, tr., llorar, deplorar; intr., es-tar triste, lamentarse, llo-rar; sust., luctus, 4 m., duelo, aflicción, luto. lumen, −inis, n., lumbre, luz; (pl. en poesía), ojos; esplendor, lucero (hablan-do de una persona 48

extra-ordinaria). luna, 1 f., luna. luo, luere, lui, tr., pagar, expiar. lupus, 2 m., lobo; lupa, 1 f., loba. lustrum, 2 n., sacrificio ex-piatorio; lustro, espacio de cinco años; lustro, −are, −avi, −atum, tr., puri-ficar con un sacrificio; recorrer, mirar, exami-nar, pasar revista (al ejér-cito), iluminar. lux, lucis, f., luz, luz del día, dia; prima luce, al amanecer. luxuria, 1 f., exuberancia; profusión; sensualidad, vida licenciosa. lympha, 1 f., agua. M macer, macra, macrum, magro, enjuto, seco, del-gado; macies, −ei, f., del-gadez, sequedad. macero, −are, −avi, −atum, tr., ablandar mojando, macerar, enervar, debi-litar. machina, 1 f., máquina; ta-blado; machinor, −ari, −atus sum, tr., idear, ma-quinar, tramar. macto, are, avi, atum, tr., sacrificar, inmolar, matar. madeo, −ere, madui, intr., estar húmedo, estar em-papado. maereo, −ere, intr., estar apenado, entristecido; tr., afligirse por, lamentarse de; part. adj., maestus, triste, apenado; sust., maeror, oris, m., aflic-ción, tristeza profunda. maestitia, 1 f., tristeza. magis, adv., más. magister, −tri, 2 m., maes-tro; director, jefe. magistratus, 4 m., cargo pú-blico, magistratura; ma-gistrado. magnus, adj., grande (an-cho, alto, largo); adv., magnopere; natu maior, mayor en edad; natu maximus, el mayor en edad; maiores, −orum, pl., ante-pasados; sust., magnitu-do, −inis, f., tamaño, amplitud; grandeza. maiestas, −atis, f., majestad, soberanía del Estado; po-der supremo. maledictum, 2 n., maldición. maleficium, 2 n., maldad, crimen. malo, malle, malui, tr., pre-ferir. malus, adj., malo, malva-do; adv., male; sust, ma-lum, 2 n., mal, desgracia, calamidad, daño. malus, 2 m., mástil; man-zano; malum, −i, n., manzana. En principio significó toda clase de fruta de pepita. 49

Ab ovo usque ad mala, del huevo a la fruta, es decir, del comienzo al fin de la co-mida. mando,−are,−avi,−atum, tr., confiar, encargar, comi-sionar; mandar; sust., mandatum, 2 n., encargo, mandato. mane, adv., por la mañana. maneo, −ere, mansi, man-sum, intr., permanecer, quedar; tr., aguardar. manes, −ium, m. pl., manes (almas de los muertos); espíritus; morada de los manes, los infiernos. manifestus, adj., claro, evi-dente, manifiesto; cogido en flagrante delito; con-victo; adv., manifesto. mano,−are, −avi,−atum, intr., manar, fluir, proceder. manus, 4 f., mano; fuerza, violencia; poder, domi-nio; banda armada; pu-ñado de hombres. mare,−is, n., mar; adj., ma-ritimus, marítimo. maritus, 2 m., marido. marmor,−oris, n., mármol. mater, −tris; f., madre; adj., maternus, de la madre, materno. materia, 1 f., materia, ma-terial: madera: asunto.tema; ocasión, oportuni-dad; alimento; recursos. maturus, adj., maduro, sa-zonado; prematuro; adv., mature; sust., maturitas, −atis, f., sazón, madurez; maturo, −are, −avi, −atum, tr., madurar, acelerar; intr., apresurarse; matu-rato opus est, hay que darse prisa. maxime, adv., muchisimo. mediocris, −e, adj., media-no, regular, intermedio, moderado; adv., medio-criter. meditor, −ari, −atus sum, tr., pensar, considerar, meditar; ejercitarse, en-sayar. medius, adj., medio. mel, mellis, 3 n., miel. membrum, 2 n., miembro. memini, def. intr. (con gen.) 5 tr., acordarse, re-cordar; mencionar. memor, oris, adj., que se acuerda; adv., memori-ter, de memoria; sust., memoria, 1 f., memoria; recuerdo; plazo de re-cuerdo, época, tiempo; testimonio; mención; me-moro, −are, −avi, −atum tr.. recordar; mencionar. mendax, −acis, adj., mendaz, mentiroso, falso; sust., mendacium, 2 n., menti-ra, engaño. 50

mens, −entis, f., inteligencia, mente; pensamiento; opi-nión; propósito, plan. mensa, 1 f., mesa. mensis,−is, m., mes. mensura, véase metior. mentio, −onis, f., mención. mentior, −iri, mentitus sum, intr., mentir; tr., enga-ñar, defraudar; imitar. mercator, −oris, m., merca-der, comerciante. mereo, −ere, −ui, −itum, tr., merecer, ganar; servir en el ejército; dep., mereor, merecer, ganar; mereri stipendia, ganar la solda-da, hacer el servicio mi-litar; part.−adj., meritus, merecido, merecedor; adv., merito, con razón; sust., meritum, 2 n., me-recimiento, servicio. mergo, −ere, mersi, mersum, tr., sumergir, hundir, me-ter, ocultar. meridies,−ei, m., mediodía. merx, mercis, f., mercancía. messis, −is, f., mies. meta, 1 f., meta, pilar cóni-co (atrededor del cual se da la vuelta en las ca-rreras del circo); térmi-no, fin. metior, −iri, mensus sum, tr., medir, repartir mi-diendo; recorrer; juzgar; sust., mensura, 1 f., me-dida. metus, m., miedo, temor; metuo, −uere, −ui, −utum, tr. e intr., temer. meus, −a, um, adj.−pron., mío. mico,−are,−avi,−atum, intr., brillar. miles, −itis, m., soldado; sust., militia, 1 f., mili-cia, servicio militar; adj., militaris, −e, militar; vb., milito, −are, −avi, −atum, intr., servir en el ejército. mille, num. card., mil; mi-lia, milium, millar; mille-simus, ord.; singula mi-lia, distr., de mil en mil; milies, adv., mil veces. minae, 1 f. pl., amenazas; vb., minor, −ari −atus sum, tr., amenazar; minitor, −ari, −atus sum, tr., ame-nazar con frecuencia; minax, −acis, adj., amena-zador. minister, −tri, 2 m., criado, servidor, agente; sust., ministerium, 2 n., servi-cio: vb. ministro, −are, avi, −atum, tr., servir cuidar; procurar. minor, −oris, adj. comp., menor; minus, adv., me-nos; minimus, adj. sup., el más pequeño, el me-nor; minime, adv., en modo alguno.

51

minuo, minuere, minui, mi-nutum, tr. e intr., dismi-nuir. mirus, adj., admirable, ma-ravilloso; adv., mire; vb., miror,−ari,−atus sum, tr., admirar, admirarse de; sust., miraculum, 2 n., maravilla, milagro; adj., mirabilis, admirable. misceo, −ere, −ui, mixtum, tr., mezclar, turbar, re-volver, confundir. miser, −a, −um, adj., digno de compasión, desgra-ciado. mitis, −e, adj., blando, man-so, dulce. mitto, −ere, misi, missum, tr., enviar; lanzar, dispa-rar; soltar, dejar ir. mobilis, −e, adj., movible, que se mueve fácilmente; ágil; mudable; adv., mo-biliter, sust., mobilitas, −atis, f., movilidad; agili-dad; inconstancia. moderor, −ari, −atus sum, tr.,dirigir, guiar, manejar, moderar; intr. (con dat.), poner freno, regular; sust., moderatio, −onis, f., gobierno, moderación. modestus, adj., moderado, discreto; modesto; adv., modeste; sust., modestia, 1 f., discreción; modestia. modus, 2 n., medida; justa medida, término medio; (en música), tono, com-pás, son, melodía; lími-te; modo; género, clase; modulor, −ari, −atus sum, modular, medir, someter a ritmo; componer (ver-sos, canciones). moenia, −ium, n, pt., mura-lla de ciudad; fortifica-ciones. moles, −is, f., mole, masa; dique, murallón; dificul-tad, esfuerzo; molior,−iri, −itus sum, tr., levantar, construir, intentar con esfuerzo, emprender; intr., esforzarse, afanarse. molestus, adj., molesto, en-fadoso; adv., moleste; sust., molestia, 1 f., mo-lestia, fastidio. mollis, −e, adj., flexible, blando; delicado; apaci-ble; irresoluto: afemina-do; agradable, dulce; adv., molliter; sust., mol-litia, 1 f., flexibilidad; molicie; vb., mollio, −ire, −ivi, −itum, tr., ablandar, mitigar. moneo,−ere, −ui,−itum, tr., advertir, aconsejar; re-cordar. mons, montis, m., monte. monstrum, 2 n., señal ce-leste, portento; prodigio; monstruo; monstro,−are, −avi, −atum, tr., señalar, mostrar. monumentum, 2 n., monu-mento, memorial. mora, 1 f., tardanza, dila-ción; impedimento; mo-ror, −ari, −atus sum, intr., detenerse, permanecer; tr., detener, impedir. morbus, 2 m., enfermedad, indisposición. mordeo, −ere, momordi, morsum, tr., morder. morior, mori, mortuus sum, intr., morir. mors, mortis, f., muerte; adj., mortalis, −e, sujeto a la muerte; mortal; mor-tuus, muerto; mortif er, −era, 52

−erum, mortífero. mos, moris, m., costumbre, hábito; manera, norma; mores, morum (pl.), carácter, conducta. moveo, −ere, movi, motum, tr., mover; remover, se-parar; agitar, excitar, le-vantar; sust., motus, 4 m., movimiento, emo-ción, impulso; disturbio, tumulto, alzamiento. mox, adv., en seguida. mucro, −onis, m., punta de espada. mugitus m., mugido. mulceo, −ere, mulsi, mul-sum, tr., acariciar, cal-mar, ablandar, amansar. mulier, −eris, f., mujer; adj., muliebris, −e, muje-ril, femenino; afemina-do; adv., muliebriter. multus, adj., mucho; pl., multi, muchos; multa, muchas cosas; advs., mul-tum, mucho; multo, muy (con comparativo); sust., multitudo −inis, m., mul-titud, muchedumbre, turba. munio, −ire, −ivi, −itum, tr., fortificar, defender, pro-teger; construir; sust., munimentum, 2 n., forti-ficación, trinchera; sust., munitio, −onis, f., trabajo de fortificación, atrinche-ramiento, defensa. munus,−eris, n., deber, función; cargo, empleo, puesto; tarea, obra; don, favor; servicio; tributo; diversiones públicas; muneror, −aris −ari, −atus sum, y munero, 1 tr., re-galar, obsequiar con; ali-quem aliqua re. murus, 2 m., muro. mus, muris, m., ratón. muto, −are, −avi −atum, tr. e intr., cambiar, mudar, permutar; refl., mutor, cambiarse; sust., muta-tio, −onis, f., cambio, alteración; mutuus, adj., lo que se intercambia, recí-proco; mutuum, −i, n., préstamo sin interés. Se opone a fenus, oris, dinero que se presta a in-terés. mutus, adj., mudo, silen-cioso. N nam, conj., pues. nanciscor, nancisci, nactus sum, tr., obtener, alcan-zar (sin esfuerzo); encon-trar casualmente. narro, −are, −avi, −atum, tr., narrar, contar. nascor, nasci, natus sum, intr., nacer, provenir, sa-lir, producirse, originar-se; part.−adj., natus, na-cido (se usa para expre-sar la edad); natus decem annos, nacido hace diez años, esto es, de diez años de edad; sust., na-tus, 2 m., hijo; nata, 1 f., hija; natio, −onis, f., pue-blo; nación; natu, 4 m., abl., de nacimiento, de edad; natura, 1 f., natu-raleza, condición natural, natural. nasus, −i y nasum, −i, nariz. nato,−are,−avi,−atum, intr., nadar, flotar.

53

nauta, 1 m., marino. navigo, −are, −atum, intr., navegar; navigatio −onis f., navegación; navigium, 2 n., navío, barca. navis,−is, f., nave; adj., navalis,−e, naval. ne, partícula negativa, no, que no. 1. Se usa en ora-ciones independientes de exhortación, de mandato, de prohibición, de deseo: ne desperemus, no perda-mos la esperanza; ne di-cas, ne dixeris, no digas. 2. Se emplea en oraciones subordinadas de verbos de voluntad, actividad y deseo: impero ne exeat, mando que no salga; constituo ne domi ma-neas, decido que no te quedes en casa. 3. En ora-ciones subordinadas de verbos de temor. En ellas ne pasa a significar que: timeo ne veniat, temo que venga. (En su origen: Ne veniat ! Timeo ¡ Que no venga! Tengo un temor.) 4. En subordinadas fina-les negativas, ne, para que no: claudo oculos ne pulvis me laedat, cierro los ojos para que el polvo no me dañe. Se usa tam-bién como partícula afirmativa, sí: ne ego, sí, yo. Con este valor deja de usarse después de Cice-rón. nebula, −ae, f., niebla. necessarius, adj., necesario, indispensable; relaciona-do estrechamente; adv., necessario, por necesi-dad; sust., necessarius, 2 m., relacionado, amigo íntirno. necesse, indecl. (se usa con esse o habere), necesa-rio, inevitable; sust., ne-cessitas, −atis, f., necesi-dad; necessitudo, −inis, f., relación estrecha, intirni-dad. neco, véase nex. nefas, indecl. n., io contra-rio a la ley divina; im-piedad; adj., nefarius, impío, perverso; nefarie, adv., perversamente; ne-fastus, adj., nefasto. neglego, −ere, −lexi, −lectum, tr., descuidar, no hacer caso de, ver con indife-rencia; part.−adj., negle-gens, −entis, descuidado, negligente; adv., negle-genter; sust., neglegentia, 1 f., negligencia. nego, −are, −avi, −atum, tr., decir que no, negar; re-husar. negotium, 2 n., ocupación, actividad, negocio; encar-go, asunto; dificultad, trabajo. nemo, 3 m. (se usan en genit. y abl.los de nul-lus: nullius y nullo), na-die. nemus, oris, n., bosque, soto. neo, nere, nevi, netum, tr., hilar. nepos,−otis, m., nieto, des-cendiente. nequam, indecl., indigno, vil; adv., nequiter, in-dignamente; nequaquam, adv., de ningún modo. neque (nec), conj., y no, ni. nequeo, −ire, −ivi, −itum, intr., no poder, ser inca-paz de. nequicquam, adv., inútil-mente.

54

nequitia, 1 f., maldad; in-curia, inercia. nervus, 2 m., nervio; cuer-da; (pl.), fuerza, vigor. nescio, −ire, −ivi, −itum, tr., no saber, ignorar. neuter, neutra, neutrum, adj.−pron., ninguno de los dos. nex, necis, f., muerte (vio-lenta); neco, −are, −avi, −atum, tr., matar. nidus, −i, m., nido. niger, −gra, −grum, adj., ne-gro (brillante). nihil, indec. n. (de ne−hilum, ni el punto negro del ha-ba), nada. nimius, adj., demasiado, ex-cesivo; nimis y nimium, advs., en exceso. niteo, −ere, nitui, intr., bri-llar, lucir; adj., nitidus, brillante. nisi, conj., a no ser que. nitor, niti, nixus o nisus sum, intr., apoyarse (en sentido físico y moral), inclinarse con esfuerzo, esforzarse. nix, nivis, f., nieve. nobilis, −e, adj., muy cono-cido, famoso; de noble linaje; noble, excelente; sust., nobilitas, −atis, f., nobleza (de linaje), aristocracia, excelencia. noceo, −ere, −ui, −itum, intr. (con dat.), dañar; partr adj., nocens, −entis, crimi-nal, culpable. nocturnus, noctu, véase nox. nolo, nolle, nolui, tr., no querer. nomen, −inis, n., nombre; título, causa, ocasión; nomino, −are, −avi, −atum, tr., nombrar, llamar. non, adv., no. nondum, adv., todavía no. nonne. . . ?, ¿verdad que. . . ? nonnullus, −a, −um, adj.-pron., alguno. nosco, −ere, novi, notum, tr., comenzar a conocer, aprender a conocer; perf., novi, novisse, nosse, co-nocer, saber; adj., notus, conocido, notorio. noster, −tra, −trum, adj.-pron., nuestro. nota, 1 f., señal, marca (signo de escritura), le-tra; etiqueta; estigma, nota (del censor, censura desfavorable escrita al la-do de un nombre en las listas del censo); noto, −are, −avi, −atum, tr., se-ñalar, marcar, 55

observar, notar. novus, adj., nuevo; extra-ño, singular; res novae (en política), cambio po-lítico, revolución; homo novus, hombre nuevo (que no desciende de no-ble linaje y que al ejer-cer una magistratura, f unda él mismo su no-bleza); sup., novissimus, el último; sust., novitas, −atis, f., novedad, cosa sorprendente. novem, adj. card., nueve; nonus, ord., noveno; no-veni, distr., de nueve en nueve; nonaginta, card., noventa; nonagesimus, ord., nonagésimo; non-genti, card., novecientos; nongentesimus, ord., el novecientos. nox, noctis, f., noche; noc-tu, de noche; adj., noc-turnus, por la noche, nocturno. nubes,−is, f., nube. nubo, −ere, nupsi, nuptum, intr. (con dat.); casarse (la mujer); nupta, 1 f., casada; sust., nuptiae, 1 f., pl., boda, nupcias. nudus, adj., desnudo; des-pojado, privado de; sin adornos; nudo,−are,−avi, −atum, tr., desnudar, des-pojar, dejar indefenso. nugae, −arum, pl., f., bro-mas, bagatelas, simple-zas. nullus, −a, −um, adj.−pron., ninguno. num...?, ¿verdad que no...? numen, −inis, n., voluntad divina; divinidad; dios, diosa. numerus, 2 m., número; rango, categoría; clase; (pl.), metro, ritmo, melo-día, tono; numero, −are, −avi, −atum, tr., contar. nummus, 2 m., moneda. numquam, adv., nunca; nusquam, adv., en ningu-na parte. nunc, adv., ahora. nuntius, 2 m., mensajero; mensaje, noticia; vb., nuntio, −are, −avi, −atum, tr., anunciar, notificar. nuper, adv., hace poco. nupta, nuptiae véase nubo. nurus,−us, f., nuera. nutus, −us, m., señal de asentimiento hecho con la cabeza. nux, nucis, f., nuez. O ob, prep. de ac., por, a cau-sa de. oblecto, are, avi, −atum, tr., deleitar. obduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., poner delante, oponer, enfrentar; aña-dir. 56

obeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, tr., ir al encuentro; obi-re mortem, encontrar la muerte; desempeñar, cumplir; recorrer; intr., morir; sust., obitus, 4 m., muerte. obicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar delante, colo-car delante, oponer; ex-poner; infundir, inspi-rar; echar en cara, re-prochar. obliquus, adj., oblicuo, de lado, de través. obliviscor, −i, −itus sum, intr. (con genitivo) y tr., olvidar; sust., oblivio, −onis, f., olvido. oboedio, −ire, −ivi, −itum, intr. (con dativo), prestar oídos, obedecer. oborior,−oriri, −ortus sum, intr., surgir, brotar. obruo, −ere, −rui, −rutum, tr., cubrir, enterrar; abru-mar. obscurus, adj., oscuro, som-brío; incierto; descono-cido; oscuro, humilde; adv., obscure; sust., obscuritas, −atis, f., oscuri-dad; condición oscura. obsecro, −are, −avi, atum, tr., rogar con insistencia, suplicar; sust., obsecra-tio, −onis, f., ruego, sú-plica. obsequor, −sequeris, sequi, −secutus sum, 3 intr., prestarse a, ceder, obe-decer. observo, −are, −avi, −atum, tr., observar; vigilar, ace-char; cuidar, respetar. obses, −sidis, m. y f., rehén, fiador. obsideo, −ere, −sedi, −sessum, tr., cercar, sitiar, blo-quear; ocupar; sust., ob-sidio, −onis, f., sitio, blo-queo.. obsisto, −ere, −stiti, −stitum, intr. (con dat.), oponer-se, impedir. obsto, −are, −stiti, intr. (con dat.), oponerse, ser un obstáculo. obstringo, −ere, −strinxi, −strictum, tr., ligar, atar, apretar; obligar; complicar; refl., hacerse culpable. obstupesco, −ere, −stupui intr., pasmarse, quedar atónito. obsum,−esse,−fui, intr. (con dat.), obstar, impedir, da-ñar, perjudicar. obtempero, −are, −avi, −atum, intr. (con dat.), obedecer. obtestor, −ari, −atus sum, tr., poner por testigo, su-plicar, conjurar. obtineo, ere, −tinui, −ten-tum, tr., mantener, con-servar; obtener; ocupar; intr., durar, prevalecer. obtrunco, are, avi, −atum, tr., decapitar. obvius, adj., que va al en-cuentro; que se halla a mano; adv., obviam, al encuentro. occido, −ere, −cidi, −casum (obcado), intr., caer, po-nerse (el sol); perecer; arruinarse; sust., occasio, onis, f., ocasión, oportunidad; occasus, 4 m., oca-so, caída, ruina; occi-dens, −entis, m., occidente.

57

occido, −ere, −cidi, −cisum (obcaedo), tr., matar. occulo −ere, cului,−cultum, tr., cubrir, ocultar; part.-adj., occultus, oculto, se-creto; adv., occulte; oc-culto, −are, −avi, −atum, tr., ocultar. occupo, are, avi, atum, tr., apoderarse de, ocu-par; sorprender; atacar; adelantarse; sust., occupatio, −onis, f., ocupación, empleo. occurro, −ere, −curri, −cur-sum, intr. (con dat.), co-rrer al encuentro, acudir en auxilio; presentarse, venir a la mente. ocior −ius, adj., más rápido. octo, num. card., ocho; octavus ord., octavo; octo-ni, distr., de ocho a ocho; octoginta, card., ochenta; octogesimus, ord., octogé-simo; octingenti, card., ochocientos; octingentesimus, ord., el ochocien-tos. oculus, 2 m., ojo. odi, odisse, def. tr., odiar; sust., odium, 2 n., odio. odor, −oris, m., olor, olfato. offendo, −ere, −fendi, −fen-sum, tr., chocar, tropezar con; encontrar, herir, ofender; sust., offensio, −onis, f., tropiezo, ofensa, desgracia. offero, −ferre, obtuli, obla-tum, tr., ofrecer, presen-tar, exponer; procurar, causar. ocasionar. officium, 2 n., servicio; de-ber, obligación. oleo, −ere, olui, intr. y tr., oler, despedir olor. oleum, 2 n., aceite. olim, adv., en otro tiempo. omen,−inis, 3 n., presagio, señal, portento; auspicio. omitto, −ere, −misi, −missum, tr., omitir, descuidar; desechar; pasar por alto. omnis −e, adj., todo; ente-ro; adv., omnino, por completo. onus, −eris, 3 n., carga, pe-so; adj., onustus, carga-do; vb., onero,−are, −avi, atum, tr., cargar. opera, 1 f., trabajo, activi-dad; esfuerzo, atención, cuidado; operam dare, cuidar, procurar con es-fuerzo. operio −ire, −perui, −pertum, tr., cubrir, ocultar, ce-rrar. opinor, ari, −atus sum, intr., opinar, creer; opinio, −onis, f., opinión. oportet, 2 impers., es nece-sario, se debe. oppidum, 2 n., ciudad fortificada; ciudad; sust., oppidani, 2 m. pl., habi-tantes de una ciudad, ciu-dadanos. 58

oppono, −ere, −posui, −posi-tum, tr., poner delante, oponer, exponer. opportunus, adj., conve-niente, favorable, oportu-no, ventajoso; adv., opportune, sust., opportunitas, −atis, 3 f., ocasión, favorable, oportunidad; ventaja. opprimo, −ere, −pressi, −pres-sum, tr., oprimir, repri-mir, someter, ocultar, ahogar, sorprender. oppugno, −are, −avi, −atum, tr., atacar, asaltar; sust., oppugnatio,−onis, f., ata-que, asalto. ops, opis, f. (en sing. sólo se usa en gen., ac. y abl.), ayuda, apoyo; opes, opum ( pl.), me-dios, recursos, riquezas. optimus adj. superlativo de bonus, muy bueno, exce-lente; optime, adv., muy bien; optimates, −ium, m. pl., el partido aristocrá-tico. opto, −are, −avi, −atum, tr., escoger, desear. opus, −eris, n., trabajo, obra, tarea; trabajos de asedio; opus est (con abl.), es ne-cesario, hace falta. ora, 1 f., orilla, borde; ri-bera. costa. oraculum, oratio, orator, véase os. orbis, −is, m., círculo; dis-co, aro, anillo, rueda; ór-bita; orbis terrarum, el orbe, el mundo. ordior −iri, orsus sum, tr., urdir; comenzar. ordo, −inis, rm., fila, hile-ra; orden, sucesión; cla-se social, rango, posición. orior, oriri, ortus sum, intr., surgir, nacer; sust., oriens, −entis, 3 m., orien-te; part.−adj., ortus, naci-do, descendiente; sust., origo, −inis. f., origen, fuente, nacimiento, ante-cesor; sust., ortus, 4 m., salida, origen, nacimiento. orno, −are, −avi, −atum, tr., proveer, equipar, prepa-rar; adornar, embellecer; honrar; sust., ornatus, 4 m., adorno; ornamentum, 2 n., equipo, decora-ción, adorno. os, oris, n., boca, rostro; sust., osculum, 2 n. (di-minutivo de ternura, bo-quita, beso; osculor,−ari, −atus sum, tr., besar; oro, −−−are, −avi, −atum, tr., ha-blar, pedir, suplicar; sust., oratio, −onis, f., dis-curso; orator, −oris,m. orador, embajador; ora-culum, 2 n., respuesta de la divinidad, oráculo. os, ossis, n., hueso. ostendo, −ere, −tendi, −ten-sum y tentum, tr., mos-trar, presentar, exponer, explicar; ostento, −are, −avi, −atum, tr., mostrar, ostentar; sust., ostenta-tio, −onis, f., ostentación. ostium −ii n., boca, puerta. otium, 2 n., sosiego, repo-so; ociosidad, holganza; adj., otiosus, en sosiego, desocupado; adv., otiose. ovis, −is, f., oveja. ovo, −are, −atum, 1 intr., se usa sobre todo en el part. ovans, −ntis, dar gritos de júbilo; obtener el triunfo. 59

ovum, 2 n., huevo. P pabulum, 2 n., forraje, pas-to; vb., pabulor, −ari, −atus sum, intr., forra-jear; sust., pabulatio, −onis, f., forrajeo; pabu-lator, −oris, m., forrajea-dor. paciscor, −i, pactus sum, intr., hacer alianza, pac-tar, unirse, tr., pactar, convenir; dar (una cosa) por (otra); sust., pactum, 2 n., pacto, contrato, con-venio; (en abl.), modo, manera; quo pacto, có-mo; nullo pacto, de nin-gún modo; sust., pactio, −onis, f., pacto, convenio. paco, véase pax. paene, adv., casi. paenitet, 2 tr., me paenitet (con gen.), estoy arrepen-tido, estoy desconten-to de. pagus, 2 m., aldea; distrito campesino, cantón. palam, adv., públicamente, abiertamente. palea, −ae, f., paja. palleo, −ere, −ui, infr., pálido. palma, 1 f., palma de la ma-no; mano; palmera; pal-ma (rama); palma (coro-na); emblema de victoria. palus, −udis, f., pantano, charca. pando, −ere, pandi, passum, tr., extender, desplegar; abrir, revelar, manifes-tar; part.−adj., passus, ex-tendido, suelto; adv., passim, en todas direc-ciones. panis, −is, m., pan. par, −aris, adj., igual; adv., pariter, igualmente; al mismo tiempo, a la vez. parco, −ere, peperci, par-sum, intr. (con dat.), per-donar, abstenerse de. parens,−entis (antiguo part. de pario), m. o f., padre o madre; autor, creador. pareo, −ere, −ui, −itum, intr. (con dat.), obedecer. paries, −etis, m., pared (de casa). pario, parere, peperi, par-tum, tr., producir, dar a luz; adquirir, ganar; sust., partus, 4 m., pro-ducto, fruto, parto. paro, −are, −avi, −atum, tr., preparar, adquirir, com-prar; part. adj., paratus, presto, dispuesto. pars, partis, f., parte; pun-to; lado; acción en un negocio; (pt.),partido po-lítico, facción; adv., par-tim, en parte; pars... pars, partim... partim, unos..., otros; vb., par-tior, −iri, −itus sum, tr., partir, dividir; particeps, −cipis, m. y f., que toma parte, partícipe. 60

parum, adv., poco. parvus, adj., pequeño, po-co; se usan como adv. paulum, paulo, poco, un poco. pasco, −ere, pavi, pastum, tr., pacer, alimentar, nutrir; refl., pascor, ali-mentarse; sust., pastor, −oris, m., pastor. passus, 4 m. (de pando), paso, medida de longi-tud: el paso equivalía a 5 pies, esto es, 1 m. 479; mille passus, una milla romana, o sea, 1.479 me-tros. patefacio, −facere, −f eci, −fac-tum, tr., abrir, descubrir. pateo, −ere, −ui, intr., estar abierto, extenderse, estar libre, estar expedito; es-tar expuesto; patet, impers., está claro. pater, −tris, m., padre; (pl.), antepasados; ( pl.), sena-dores; adj., paternus, pa-terno; patrius, del padre, de los padres; patria, 1 f., tierra de los padres, pa-tria; patruus, 2 m., tío paterno. patera, 1 f., copa (de liba-ciones). patior, pati, passus sum, tr., sufrir, soportar; de-jar, permitir; part.−adj., patiens, −entis, sufridor, paciente, tolerante; adv., patienter; sust., patien-tia, 1 f., paciencia. patronus, 2 m., protector, defensor, patrono; abo-gado. pauci (m. pl. de paucus, poco usado en pl. como sust.), unos pocos, algu-nos; pauca (n. pl.), poco, pocas cosas; sust., paucitas, −atis, f., poquedad, pequeño número. paulum, véase parvus. pauper, −eris, adj., pobre; sust., paupertas, −atis, f., pobreza. paveo, −ere, pavi, intr., tem-blar, tener pavor; tr., te-mer; sust., pavor, −oris, m., pavor, espanto; adj., pavidus, lleno de pavor. pax, pacis, f., paz; gracia, benevolencia (implorada de los dioses); pace tua, con tu permiso; paco, −are, −avi,−atum, tr., pacificar, someter. pecco, −are, −avi, catum, intr., pecar, faltar; sust., pec-catum, 2 n., pecado. pectus, −oris, n., pecho, co-razón, ánimo. pecunia, 1 f., dinero. pecus, pecoris, n., ganado, ganado menor (de ovejas y cabras). pecus, pecudis, f., cabeza de ganado; oveja, cabra, carnero. pedes, pedester, peditatus, véase pes. pellis, −is, f., piel, cuero.

61

pello, −ere, pepuli, pulsum, tr., golpear, herir; ahu-yentar, echar, desterrar, expulsar; sust., pulsus, 4 m., golpe, choque. penates, −ium, m., dioses del hogar. pendeo, −ere, pependi, pen-sum, intr., estar colgado; estar pendiente; estar in-deciso; depender. pendo, −ere, pependi, pensum, tr. (denota acción, a diferencia del anterior que indica estado), pesar, pagar; pensar, apreciar. part.−adj., pensus,pesado, apreciado, nihil pensi ha-beo, nada me importa. penitus, adv., hasta el fon-do, íntimamente, total-mente. per, prep. de ac., por, a tra-vés de. perago, −ere, −egi, −actum, tr., cumplir, ejecutar, con-sumar; recorrer. peragro, −are, −avi, −atum, tr., atravesar, recorrer; peregrinus, adj., extran-jero; peregrinor, −ari, atus sum, intr., viajar al extranjero. percipio, −cipere,−cepi, cep-tum, tr., recoger; perci-bir, sentir, entender. percontor, −ari, atus sum, tr., preguntar; sust., per-contatio, −onis, f., pre-gunta. percurro, −ere, −curri o −cu-curri, cursum, tr., reco-rrer, atravesar; exami-nar; exponer sucesiva-mente. percutio, −cutere, cussi, −cussum, tr., golpear, he-rir; matar; conmover, asustar. perdo, −ere, −didi, −ditum, tr., echar a perder, des-truir, arruinar; perder, malperder; part.−adj., per-ditus, desesperado; perdido, depravado. perduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., llevar, conducir; prolongar; construir; ele-var. perennis, −e, que dura todo el ano; que dura siem-pre, eterno. pereo,−ire,−ii,−itum, intr., perecer, morir; estar per-dido. (Se usa como pasi-va de perdo.) perfero, −ferre, −tuli, −latum, tr., llevar hasta el fin; trasladar, transmitir; co-municar; cumplir; su-frir, aguantar. perficio, −ficere, −feci, −fec-tum, tr., cumplir, acabar; conseguir. perfidus, adj., el que que-branta la palabra dada, pérfido; perfidia, −ae, f., perfidia. perfugio, −fugere, −fugi, −fu-gitum, intr., pasarse (al enemigo), desertar; sust., perfuga, 1 m., desertor; perfugium, 2 n., refugio. perfundo, −ere, −fudi, −fu-sum, tr., derramar sobre, empapar, inundar. pergo, −ere, −rexi, −rectum, intr., seguir adelante, con-tinuar, proseguir. perhibeo, −ere, −ui, −itum, tr., presentar, proporcio-nar, decir, contar.

62

periculum, 2 n., prueba, en-sayo; riesgo, peligro; adj., periculosus, peligro-so; adv., periculose, vb., periclitor, −ari, −atus sum, tr., ensayar, probar; po-ner en peligro; intr., pe-ligrar. peritus, adj., experimenta-do, conocedor, perito; adv., perite; sust., peri-tia, 1 f., práctica, pericia. perlego, −ere, −legi, −lectum, tr., leer por completo. permaneo, −ere, −mansi, −mansum, intr., permane-cer, quedarse, perseverar. permitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., entregar, con-fiar; intr. (con dat.), per-mitir. permoveo, −ere, −movi, −mo-tum, tr., remover, conmo-ver. permultus, adj., muchísimo. permuto, −are, −avi, −atum, tr., cambiar por comple-to; tomar una cosa a cambio de otra ( aliquid aliqua re). pernicies, −ei, f., ruina, ca-lamidad. perpauci, adj., muy pocos. perpello, −ere, −puli, −pulsum, tr., apremiar, impulsar. perpetuus, adj., perpetuo, constante; adv., perpe-tuo. perrumpo, −ere, −rupi, −rup-tum, tr., abrirse paso a viva fuerza; irrumpir; destrozar, atropellar. perscribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., escribir de-talladamente, dar cuenta por escrito. persequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir obstina-damente, perseguir; ir afanosamente en pos; castigar, vengar; cum-plir; exponer, contar con detalle. perspicio, −spicere, −spexi, −spectum, tr., mirar a través, mirar atentamen-te, examinar; reconocer; adj., perspicuus, evidente. persto, −stare, −stiti, intr., permanecer firme, per-sistir. persuadeo, −ere, −suasi, −suasum, intr. (con dat.), per-suadir, convencer. pertimesco,−ere,−timui, tr., temer grandemente; intr., temer por sí. pertineo,−ere, −ui, intr., per-tenecer; referirse; exten-derse; tender, conducir a. perturbo, −are, −avi, −atum, tr., perturbar, trastornar; sust., perturbatio, −onis, f., confusión; desorden. pervenio, −ire, −veni, −ven-tum, intr., llegar a. pervigilo, −are, −avi, −atum, intr., velar toda la noche. pes, pedis, m., pie; sust., pedes, −itis, m., soldado de a pie, peón; (pl.), in-fantería; peditatus, 4 m., infantería; adj., pedester, −tris, −tre, de a pie, de in-fantería. pestis, −is, f., peste; ruina, destrucción. 63

peto,−ere, −ivi, −itum, tr., di-rigirse a; atacar; tratar de conseguir, buscar, pe-dir, solicitar; sust., peti-tio, −onis, f., atague; petición; demanda judicial. pietas, véase pius. piger, −gra, −grum, adj., pe-rezoso, inactivo. piget, pigere, piguit, imper., sentir desgana, sentir fas-tidio o contrariedad (se usa con ac. de pers. y gen. de cosa), me piget stultitiae tuae, me fasti-dia tu necedad. pignus, −oris, n., prenda, ga-rantía; señal, prueba. pila, 1 f., pelota, bola. pilum, 2 n., jabalina, dardo. pingo, −ere, pinxi, pictum, tr., pintar. pinguis, −e, adj., graso, pin-gue, fértil, feraz; torpe, pesado, estúpido. pinna, −ae, f., pluma, punta de ala. piscis, −is, m., pez. pius, adj., piadoso, que cumple los deberes para con sus padres y los dio-ses, justo; adv., pie; sust.,pietas, −atis, f., piedad, sentido del deber. placeo,−ere, −ui, −itum, intr. (con dat.), placer, agra-dar; imper., placet, pare-ce bien; adj., placidus, apacible, tranquilo; amable; adv., placide, apaci-blemente. placo, −are, −avi. −atum, tr., apaciguar, aplacar. plaga, 1 f., golpe; (pl.), re-gión, zona; red. planus, adj., plano, llano; claro; adv., plane, clara-mente; completamente; sust., planities, −ei, f., lla-nura. plaustrum, −i, n., carro. plausus, 4 m., aplauso. plebs, plebis, f., plebe, pue-blo. plenus, adj., lleno; adv., plene. plerique, pleraeque, plera-que, adj.−pron., los más, la mayoría. ploro,−are,−avi, −atum, intr., llorar gritando, llorar; tr., deplorar. plus, pluris, comp. de mul-tus, más; plurimus, −a, −um, superl., muchísimo; plurimum, adv., muchí-simo. pluvia. −ae, f., lluvia.

64

poculum, 2 n., copa. poena, 1 f., castigo, pena; poenas dare alicui, sufrir un castigo que dé satis-facción a alguno. poeta, 1 m., poeta. polliceor, −eri, −licitus sum, tr., prometer. pondus, −eris, n., peso; car-ga, masa. pono, −ere, posui, positum, tr., colocar, poner; dejar, establecer, fundar; depo-ner, quitar. pons, pontis, m., puente. pontus, 2 m., mar. populus, 2 m., pueblo, na-ción; adj., popularis, −e, del pueblo, popular; pai-sano; camarada; ( pl. ), partidarios del pueblo, demócratas, adv., popu-lariter; vb., populor,−ari, −atus sum, tr., asolar, de-vastar. populus, 2 f., chopo. porrigo, −ere, −rexi, −rectum, tr., alargar, extender; dar. porta, 1 f., puerta. porto, −are,−avi,−atum, tr., llevar. portus, 4 m., puerto. posco, −ere, poposci, tr., pe-dir, reclamar. posideo, −ere, −sedi, −ses-sum, tr., poseer, ocupar; sust., possessio, −onis, f., posesión, ocupación. possido, −ere, −sedi, −sessum, tr., tomar posesión de. possum, posse, potui, ser capaz, poder; part.−adj., potens, −entis, poderoso; dueño; sust., potentia, 1 f., poder; potestas, −atis, f., poder; poder de un magistrado (en espe-cial, de los magistrados inferiores, en oposición a imperium); ocasión, po-sibilidad. post, adv., detrás; después; prep. de ac., detrás; des-pués de; postea, adv., después; postquam, conj., después que. posterus, adj., siguiente, posterior; sust., posteri, 2 m. pl., posteridad; sust., posteritas, −atis, f., poste-ridad; comp., posterior, −oris, posterior; adv., pos-terius, después; sup., postremus, el último; postre-mo, adv., en último lugar, finalmente; postremum, adv., por última vez; pos-tridie, adv., al día si-guiente. postis, −is, m., jamba de puerta; ( pl. ), puerta. postulo, −are, −avi, −atum tr., pedir; exigir; acusar, sust., postulatio, −onis, f., demanda. potior, −oris, adj., preferi-ble; adv., potius, mejor; sup., potissimus, el me-jor, el primero; adv., potissimum, sobre todo, principalmente . 65

potior, −iri, potitus sum, intr. (con abl.), apoderar-se de. (Se usa con gen. sólo en la expresión po-tiri rerum, apoderarse del mando supremo.) poto, −are, −avi, potatum y potum, tr., beber; embe-ber. prae, prep. de ab., delante de, a causa de. praebeo,−ere,−ui,−itum, tr., presentar, mostrar, ofrecer, dar, proporcionar; causar; se praebere seve-rum, mostrarse severo. praeceps, −ipitis, adj., que adelanta la cabeza, pen-diente, inclinado; preci-pitado, veloz; praecipito, −are, −avi, atum, tr., arrojar; precipitar; intr., caer, precipitarse. praecipio, −cipere, −cepi, −ceptum, tr., tomar de an-temano; anticiparse, pre-venir; ordenar, aconse-jar; part.−adj., praecep-tum, 2 n., orden, pre-cepto . praecipuus, adj., especial; preferente, principal. praeclarus, adj., esclareci-do, preclaro; excelente; adv., praeclare, notable-mente. praeco, onis, m., pregone-ro, heraldo. praeda, 1 f., presa, botín; sust., praedo, −onis, m., ladrón, pirata; vb., prae-dor, −ari, −atus sum, intr., entregarse al pillaje; tr., robar, saquear. praedico, −are, −avi, −atum, tr., proclamar, anunciar; declarar; alabar, cele-brar; vanagloriarse. praedico, −ere, −dixi, −dic-tum, tr., decir de antema-no, predecir; advertir. praeditus (con abl.), dota-do, adornado. praeeo, −ire, −ivi, −itum, tr., ir delante, adelantarse; indicar. praefero, −ferre, −tuli, −latum, tr., llevar delante; exhibir; preferir. praeficio, −ficere, −feci, −fec-tum, tr., poner al frente de: praeferre aliquem le-gioni, poner a uno al frente de la legión; part.-adj., praefectus, 2 m., ad-ministrador, prefecto, go-bernador; capitán, jefe. praemitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., enviar por de-lante. praemium, 2 n., premio.. praenomen,−inis, 3 n., pri-mer nombre. praeparo, −are, −avi, −atum, tr., preparar. praescribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., escribir delante o en cabeza; or-denar, prescribir. praesens, praesentia, véase praesum. praesertim, adv., principal-mente. praesidium, 2 n., protec-ción, defensa; guarni-ción; escolta.

66

praesto, −are, −stiti, −stitum, intr., destacar; aventajar (con dat.); impers. con inf., praestat, es mejor, vale más; tr., aventajar, superar; salir fiador, res-ponder por o de; cum-plir; mostrarse; dar, pro-curar. praesum, −esse, −fui, intr. (con dat.), estar al frente de, presidir; part.−adj., praesens, −entis, presen-te, inmediato; eficaz; pro-picio; sust., praesentia, 1 f., presencia. pratereo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., pasar, trans-currir; tr., pasar, pasar a lo largo de, pasar por al-to, omitir, dejar atrás; part.−adj., praeteritus, pa-sado. praetermitto, −ere, −misi, −missum, tr., dejar pa-sar; pasar por alto, omi-tir; descuidar. praeter, prep. de ac., a io largo de, fuera de. praetor, −oris, m., pretor; adj., praetorius, del pre-tor; del general; sust., praetura, pretura, digni-dad de pretor. pratum, 2 n., prado. pravus, adj., malvado, per-verso. precor, véase prex. prehendo, −ere, −hendi, −hen-sum, tr., coger, agarrar, alcanzar. premo, −ere, −pressi, −pres-sum, tr., apretar, opri-mir, estrechar; apremiar; reprimir. praetexta, 1 f. (toga), toga blanca orlada de una an-cha tira de púrpura, que llevaban los niños hasta los 16 años y los magistrados en las ceremonias. pretium, 2 n., precio, valor; recompensa; operae pre-tium est, vale la pena. prex, precis, f. (en sing. sólo en ac. y abl. ), plegaria; precor, −ari, −atus sum, tr., rogar, pedir por; de-sear. pridie, adv., la víspera, el día anterior. primus, adj., primero; pri-mo, adv., en primer lu-gar; primum, adv., pri-mero, por primera vez. princeps,−ipis, adj., prime-ro; sust., princeps, m., jefe, conductor, conseje-ro; príncipe; sust., principatus, 4 m., primer puesto; supremacía, prin-cipado; principium, 2 n., comienzo, principio. prior, −oris, adj., primero (de dos), anterior, prece-dente; adv., prius, antes, primero; prius quam, conj., antes que. pristinus, adj., antiguo, pri-mitivo. priscus, adj., de los prime-ros tiempos; antiguo. privo, −are,−avi,−atum, tr., privar, despojar; librar; part.−adj., privatus, priva-do, particular; personal; adv., privatim, privadamente. pro, prep. de ab., delante de, en favor de, en rela-ción con. proavus, 2 m., bisabuelo.

67

probus, adj., bueno, honra-do; probo, virtuoso; adv., probe, probo, are, −avi, −atum, tr., aprobar, obte-ner la aprobación; probar, ensayar; sust., pro-batio, −onis, f., prueba; aprobación. procedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., avanzar, pro-gresar; pasar, transcu-rrir; suceder, salir bien. procella, 1 f., tempestad. procul, adv., lejos, de lejos. procumbo, −ere, −cubui, −cu-bitum, intr., inclinarse hacia adelante; caer en tierra; derrumbarse; arruinarse. procurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., co-rrer hacia adelante, avan-zar corriendo; abalan-zarse. prodeo,−ire, −ii, −itum, intr., avanzar. prodo, −ere, −didi, −ditum, tr., sacar, producir; pu-blicar; proclamar; legar, entregar, traicionar. produco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., llevar adelante, hacer avanzar; sacar, producir; alargar, diferir. proelium, 2 n., combate; vb., proelior, −ari, −atus sum, intr., luchar, com-batir; committere, proe-lium, trabar combate. profectio, profecto, véase proficiscor. profero, −ferre, −tuli, −latum, tr., sacar, dar a conocer, publicar; producir; ci-tar, mencionar; extender. proficio, −ficere, −feci, −fec-tum, intr., adelantar, pro-gresar; ser útil, servir, ayudar. proficiscor, −ficisci, −fectus sum, intr., ponerse en ca-mino, partir, salir; deri-var; sust., profectio, −onis, f., salida, partida; profecto, adv., en verdad. profiteor, −fiteri, −fessus sum, tr., confesar, decla-rar abiertamente; reco-nocer; prometer, ofrecer. profligo, −are, avi, −atum, tr., derrotar, desbaratar, destruir; decidir; part.-adj., profligatus, malva-do, perverso. profugio,−fugere, −fugi, −fu-gitum, intr., huir; adj., profugus, fugitivo; deste-rrado. profundo, −ere, −fudi, −fu-sum, tr., derramar, espar-cir; prodigar, disipar; part.−adj., profusus, pró-digo, profuso. progenies, −ei, f., prole, des-cendencia. progredior, −gredi, −gressus sum, intr., avanzar, ade-lantarse; salir. prohibeo, −ere, −ui, −itum, tr., prohibir, refrenar; impedir, alejar; defen-der, proteger. proicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar hacia delante, arrojar; expulsar, dese-char; abandonar, renun-ciar; refl., proicior, pos-trarse, rebajarse. proles, −is, f., prole, des-cendencia.

68

promitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar crecer; prometer; sust., promis-sum, 2 n., promesa. promo, −ere, prompsi, promptum, tr., sacar; producir; exponer, expre-sar; promere se, salir de; part.−adj., promptus, dis-puesto, presto. pronuntio, −are, −avi, −atum, tr., anunciar, proclamar, publicar; declamar; sust., pronuntiatio,−onis, f., publicación, proclama-ción. pronus, adj., inclinado ha-cia adelante; pendiente, en declive; fácil, favora-ble; (con ad más ac.), propenso, inclinado. prope véase propior. propello −ere, −puli, −pul-sum, tr., lanzar; impul-sar; rechazar; abatir. propero −are, −avi, −atum, tr., apresurar; intr., apre-surarse. propinquus, adj., cercano, vecino; sust. pl., parien-tes, allegados; propinqui-tas,−atis, f., proximidad; parentesco. propior, −oris, adj., más cer-cano; sup., proximus, muy cercano; positivo, adv., prope, cerca, a pun-to; casi; prep. de ac., cerca de; comp., propius, más cerca; sup., proxime, lo más cerca, muy cerca. propono, −ere, −posui, −posi-tum, tr., poner delante, proponer; exponer; ofre-cer; proclamar; publi-car; determinar; sust.,propositum, 2 n., propó-sito, intención; tema, ob-jeto. proprius, adj., propio, ex-clusivo de uno; particu-lar, especial; constante, permanente; adv., pro-prie. propter, prep. de ac., jun-to a; a causa de. propugno, −are, avi, −atum, intr., luchar en defensa; luchar por; tr., defender. prora, 1 f., proa. prorsus, adv., hacia ade-lante. proscrlbo, − ere, −scripsi, −scriptum, tr., publicar, anunciar por escrito; confiscar, proscribir, des-terrar; proscriptus, 2 m., proscrito; proscriptio, −onis, f., proscripción, anuncio de venta. prosequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir, perse-guir; acompañar, escol-tar; proseguir; prosequi aliquem laudibus, ensal-zar a uno. prospicio, −spicere, −spexi, −spectum, intr., mirar a lo lejos; (con dat.), aten-der, cuidar; tr., divisar, tener a la vista, prever; sust., prospectus, 4 m., vista, aspecto. prosum, prodesse, profui, intr. (con dat.), aprove-char, ser útil. protinus, adv., en seguida. proveho, −ere, −vexi, −vec-tum, tr., conducir adelan-te; impulsar, hacer avan-zar. provideo, −ere, −vidi, −visum, intr., ver de antemano; prevenir; (con dat. ), aten-der a, mirar por; tr., pre-ver; cuidar, proveer.

69

provincia, 1 f., esfera de competencia oficial a car-go de un magistrado; provincia. provoco, −are, −avi, −atum, tr., llamar; hacer salir; provocar, retar; excitar; intr., apelar; sust., pro-vocatio, −onis, f., apela-ción. prudens, −entis, adj., pru-dente, reflexivo, razona-ble; (con gen.), conoce-dor de, experimentado en; adv., prudenter, sust., prudentia, 1 f., pre-visión, experiencia; dis-creción. pubes, −is, f., juventud, mo-cerío. publicus, adj., pertenecien-te al Estado; oficial, pú-blico; res publica, la re-pública; el Estado; la administración del Esta-do; la vida política; adv., publice, en nombre del Estado, a expensas del Estado, oficialmente; publico, −are, −avi, −atum, tr., confiscar; sust., pu-blicatio, −onis, f., confis-cación. pudet, 2 impers., averguen-za, da verguenza; me pudet tui, me averguen-zo de ti; sust., pudor, −oris, m., sentimiento de verguenza, pudor; decen-cia, moralidad; respeto. pudicitia, 1 f., castidad, pudicicia. puella, 1 f., niña, mucha-cha. puer, 2 m., niño, mucha-cho; esclavo; sust., pue-ritia, 1 f., niñez. pugna, 1 f., lucha; batalla; pugno, −are, −avi, −atum, intr., luchar, disputar. pulcher, −chra, −chrum, adj., hermoso, bello; excelen-te, noble; sust., pulchri-tudo,−inis, f., hermosura, belleza; adv., pulchre, bien. a maravilla. pulsus, véase pello. pulvis, −eris, m., polvo. punio, −ire, −ivi, −itum, tr., castigar; vengar. puppis, −is, f., popa; nave. purgo,−are,−avi,−atum, tr., limpiar, purificar, pur-gar; justificar, disculpar; expiar; refutar. purus, adj., puro, limpio; claro; sin mezcla; sin adornos, casto, sin man-cha; adv., pure. puto, −are, −avi, −atum, tr., limpiar, podar; contar; pensar, creer. putris, −e, podrido. Q qua, adv., ¿por dónde?; quacumque, adv., por donde quiera que. quadraginta, adj. card., cua-renta; quadragesimus, ord., cuadragésimo; quadringenti, −ae, −a, card., cuatrocientos; quadringentesimus, ord., el cua-trocientos. quadrans, −antis, m., cuarta parte de un as, cuadrante. quadriduum, 2 n., espacio de cuatro días. quadrigae, −arum, f. pl., tiro de cuatro caballos, cua-driga.

70

quadriremis, −e, de cuatro filas de remos. quaero, −ere, quaesivi, quae-situm, tr., buscar; pre-guntar, inquirir; sust., quaestio, −onis, t., pregun-ta, interrogatorio, exa-men; investigación judi-cial; cuestión, tema; sust., quaestus, 4 m., ad-quisición, ganancia, pro-vecho, negocio. quaestor, oris, m., cuestor (magistrado encargado de la guarda del tesoro pú-blico y de las arcas del Estado). qualis, −e, cual. quam, adv., cuán; qué; quam celerrime, con la mayor celeridad posible; quam primum, cuanto antes. quatio, quatere, quassum, tr., sacudir; agitar, blan-dir; golpear; destruir. quamobrem, adv., ¿ por qué? quamquam, conj., aunque. quamvis, conj., aunque. quando, adv., ¿cuándo?; conj., puesto que. quantus, −a,−um, cuanto. quasi, adv., como; conj., como si. quatriduum, −i, n., espacio de cuatro días. quattuor, num. card., cua-tro; quartus, ord., cuar-to; quateni, distr., de cuatro en cuatro; quater, adv., cuatro veces; quat-tuordecim, card., catorce. quemadmodum?, adv., ¿có-mo? queror, queri, questus sum, intr., quejarse; tr., la-mentar; sust., querela, 1 f., queja. qui, quae, quod, pron. re-tativo, que, o el cual; quod, conj., que, por el hecho de que; porque. quia, conj., porque. quicumque, quaecumque, quodcumque, pron. ind., cualquiera que. quidam, quaedam, quid-dam, adj. indef., uno, cierto. quidem, adv., ciertamente. quies, −etis, f., descanso, re-poso; paz, tranquilidad; sueño; quiesco, −ere, quie-vi, quietum, intr., descan-sar, reposar; mantenerse tranquilo; dormir; part.-adj., quietus, quieto, tran-quilo, pacífico. quin, adv. interrogativo, ¿por qué no...?; conj., que; que no. quinque, adj. card., cinco; quintus, ord., quinto; qui-ni, distr., de cinco en cin-co; quinquennium,−i, n., sust., espacio de cinco años, quinquenio; quin-decim, quince; quintus decimus, −a, −um, ord., decimoquinto; quinqua-ginta, card., cincuenta; quinquagesimus, ord ., quincuagésimo; quingenti, −ae, −a, card., quinien-tos; quingentesimus, ord., el quinientos.

71

quirites, −ium o −um, m. pl., quirites, caballeros ro-manos. quis, quid, pron. interrog., ¿quién?, ¿qué?; quis, qua, quid, adj. indef., alguno, algo; quisque, quaeque, quidque, pron. indef., ca-da uno; quisquam, quid-quam, adj. indef., alguno. quo, adv., ¿a dónde?; conj., para que; quacumque, adv., a donde quiera que; quousque?, adv., ¿hasta cuándo? quoad, conj., mientras. quominus, conj. completi-va, que. quomodo?, adv., ¿cómo? quoniam, conj., porque. quot, adj. indec., cuantos; quotannis, adv., todos los años; quotidie, adv., to-dos los días. quotiens (quoties), adv., cuantas veces. R rabies, −ei, f., rabia. radius, −i, m., radio; rayo (de luz, de rueda). radix, −icis, f., raíz, pie de monte; origen. ramus, 2 m., ramo, rama. rapio, rapere, rapui, rap-tum, tr., coger violenta-mente, arrebatar; apode-rarse por la fuerza; co-ger por sorpresa; robar, saquear; adj., rapidus, rápido, raudo; devora-dor; ardiente, abrasador; sust., rapina, 1 f., robo, rapiña; raptim, adv., arrebatadamente; raptor, −oris, ladrón. rarus, adj., suelto, claro, poco espeso; aislado, di-seminado; (pl.), en pe-queños grupos; adv., ra-ro, rara vez. ratio, véase reor. ratis, −is, f., balsa; nave. raucus,−a, −um, ronco. rebello, are, −avi, −atum, intr., renovar la guerra; sust., rebellio, −onis, f., renovación de la guerra; rebelión. recedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., retirarse, alejarse, separarse; desistir. recens, −entis, adj., recien-te, fresco. receptus, véase recipio. recido, −ere, −cidi, −casum (de re y cado), intr., re-caer; caer; llegar a. recido, −ere, −cidi, cisum (de re y caedo), tr., cortar; separar. 72

recipero, véase recupero. recipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., retirar, volver a tomar; recobrar; recibir, aceptar; encargarse de; refl., recipere se, retirar-se, rehacerse; sust., re-ceptus, 4 m., retirada. recito,−are,−avi,−atum, tr., leer en alta voz, leer en público; recitar; sust., recitatio, −onis, f., iectura en alta voz, recitación. recludo, −ere, −clusi, clusum, tr., abrir, descubrir. reconcilio, −are, −avi, −atum, tr., reconciliar; restable-cer; sust., reconciliatio, onis, f., reconciliación; restablecimiento. recordor, −ari, −atus sum, tr., recordar, acordarse de; sust., recordatio, −onis, f., recuerdo. rector, rectus, véase rego. recupero, −are, −avi, −atum, tr., recobrar, recuperar. recuso,−are,−avi,−atum, tr., rechazar, rehusar; intr., oponerse a; sust., recu-satio, −onis, f., recusación, protesta. reddo, −ere, −didi, −ditum, tr., devolver; entregar, dar; cumplir; hacer, con-vertir. redeo, −ire, −ii, −itum, intr., volver; sust., reditus, 4 m., vuelta. redigo, −ere, −egi, −actum, tr., hacer volver; traer, recoger; someter; redu-cir; convertir. redimo, −ere, −emi, −emptum, tr., redimir, rescatar; comprar; obtener, ganar; arrendar, contratar; re-parar. reduco, −ere, −duxi, −ductum, tr., hacer volver, retirar; devolver, restablecer. refero, −ferre, −tuli, −latum, tr., devolver, traer; reti-rar (pedem referre, echar pie atrás, retirarse); res-tituir, aportar; reprodu-cir; relatar, contar; atri-buir, referir; presentar una proposición (al Sena-do); inscribir, alistar. refert, imper., importa; tua magni refert, te importa mucho. reficio, −ere, −feci, −f ectum, tr., rehacer, reparar, re-novar, restablecer; reco-brar. refugio, −fugere,−fugi, intr., huir hacia atrás, retirar-se, huir a, refugiarse en; tr., rehuir, evitar. regina, 1 f., reina. regio, véase rego. regius, véase rex. regnum, 2 n., reino; digni-dad real, soberanía; tira-nía; reinado; regno,−are, −avi, −atum, intr., reinar, gobernar. rego, −ere, rexi, rectum, tr., regir, dirigir; adj., rec-tus, derecho, recto, jus-to; adv., recte, rectamen-te; sust., regio,−onis, f., dirección; zonas (líneas imaginarias trazadas en et cielo con el bastón del augur); región, comarca. regredior, −gredi, −gressus sum, intr., volver, regre-sar. reicio, reicere, −ieci, −iec-tum, tr., echar atrás, re-chazar; desechar; despreciar; recusar; aplazar. 73

reintegro, −are, avi, atum, tr., renovar, restablecer. relevo, −are, −avi, −atum, tr., aliviar, mitigar; reponer. religio, −onis, f., reverencia, respeto religioso; cumpli-miento escrupuloso de los deberes con la divi-nidad; compromiso sa-grado que obliga a tal cumplimiento; supersti-ción; conciencia; santi-dad; adj., religiosus, respetuoso; escrupuloso; santo; sagrado; adv., religiose. relinquo, −ere, −liqui, −lic-tum, tr., dejar atrás; abandonar; dejar en he-rencia. reliquus, adj., restante; sust., reliquiae, −arum, f., restos. remaneo, −ere, −mansi, −man-sum, intr., quedarse atrás; quedar, permane-cer, durar. remedium, 2 n., cuidado, remedio. reminiscor, −eris, −sci, 3, tr., recordar; intr., acordar-se; acordarse de (con gen.). remitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., enviar atrás o de nuevo; devolver; aflo-jar, soltar; rebajar, dis-minuir; conceder, remi-tir; part.−adj., remissus, flojo; suave; remissio, −onis, f., negligencia; flojedad, decaimiento. removeo, −ere, movi, −mo-tum, tr., retirar; remo-ver, separar, alejar; part.-adj., remotus, apartado, remoto. remus, 2 m., remo. renovo,−are,−avi,−atum, tr., renovar, restaurar; reani-mar. renuntio, −are, −avi, −atum, tr., volver anunciando; anunciar, proclamar; in-formar, dar cuenta; re-nunciar. reor, reri, ratus sum, tr., creer; part.−adj., ratus, establecido, determina-do; sust., ratio, −onis, f., cálculo; transacción comercial; punto de vista, referencia; método, plan; motivo, razón; orden, sis-tema; razonamiento. repello, −ere, −puli, −pulsum, tr., rechazar; separar, privar. repens, −entis, adj., repen-tino; adv., repente, de re-pente; adj., repentinus, súbito, inesperado. reperio, −ire, repperi, re-pertum, tr., encontrar; descubrir; idear, inven-tar. repeto, ere,−ivi (−ii), −itum, tr., buscar de nuevo, vol-ver a buscar, recomenzar. repono, −ere, − posui, − posi-tum, tr., volver a colocar, reponer; restablecer; re-emplazar; poner a un lado. reporto, −are, −avi, −atum, tr., traer; devolver; con-seguir. reprehendo, −ere, −prehendi, −prehensum, tr., rete-ner; reprender, censu-rar; sust., reprehensio, −onis, f., reprensión, cen-sura. reprimo, −ere, −pressi, −pres-sum, tr., reprimir, refre-nar, detener. repudio, −are, −avi, −atum, tr., rechazar, repudiar. repugno, −are, −avi, −atum, intr., luchar contra, opo-nerse (quominus con subj., a que); (con dat.), resistir; 74

ser incompati-ble. requies, −etis y −ei, f., repo-so, descanso. requiro, −ere, −quisivi, −qui-situm, tr., volver a bus-car, ir en busca; exami-nar, investigar; deman-dar, reclamar, requerir, echar de menos. res, rei, f., cosa; objeto, asunto; circunstancias situación; hecho, suce-so; realidad, verdad; ha-cienda, fortuna, negocio; causa, razón; res publica, la república, el Esta-do; la administración del Estado; la vida política; res familiaris, los asun-tos de la familia, la ha-cienda; res gestae, haza-ñas, hechos. rescindo, −ere, −scidi, −scis-sum, tr., desgarrar, cor-tar; destruir; rescindir, anular. reservo, −are, −avi, −atum, tr., reservar, guardar; salvar. resideo, −ere, −sed i, −sessum, intr., permanecer senta-do; permanecer. resido, −ere, −sedi, −sessum, intr., sentarse; tranquili-zarse, calmarse. resisto, −ere, −stiti, intr., quedarse, detenerse; (con dat.), resistir, oponerse. respicio, −spicere, −spexi, −spectum, intr., mirar atrás, volverse a mirar; tr., mirar, observar; mi-rar por, cuidar, atender, proteger; sust., respectus, 4 m., mirada atrás; consideración, respeto; refugio. respondeo, −ere, −spondi, −sponsum, intr. (con dat.), responder a; sust., responsum, 2 n., respuesta. restinguo, − ere, −stinxi, −stinctum, tr., apagar, ex-tinguir; calmar; atajar. restituo, −ere, −stitui, −stitu-tum, tr., volver a su si-tio, colocar de nuevo; restablecer, restaurar, re-novar; restituir, devol-ver. resto, −are, −stiti, intr., per-manecer firme, persistir; quedar, faltar; oponer-se; resistir. retardo, −are, −avi, −atum, tr., retardar; contener, repnmir. rete, −is, n., red. reticeo, −ere, −ticui, intr., guardar silencio; tr., ca-llar, ocultar. retineo, −ere, −tinui, −tentum, tr., retener, detener; re-primir, sujetar; mante-ner. retraho, −ere, −traxi, −trac-tum, tr., hacer retroce-der, hacer volver; re-traer, apartar, retirar. retro, adv., hacia atrás. reus, 2 m., y rea, 1 f., reo, acusado. revertor, −verti, −versus sum, intr., volver. (La forma activa, reverto, − e r e, −verti, −versum, es menos usada.) revoco, −are, −avi, −atum, tr., volver a llamar; ha-cer volver; restablecer; devolver.

75

rex, regis, m., rey; adj., regius, regio, real; sust., regia, 1 f., palacio. rideo, −ere, risi, risum, intr., reir, sonreír; tr., reírse de; sust., ridiculus, ri-dículo, gracioso. ripa, 1 f., orilla (de río). rivus, 2 m., arroyo. robur,−oris, n., roble; ma-dera de roble; dureza, firmeza; fuerza, vigor, robustez; lo más escogi-do, la flor y nata (del ejército); adj., robustus, duro, fuerte, robusto, vi-goroso. rodo, −ere, rosi, rosum, tr., roer, zaherir. rogo, −are, −avi, −atum, tr., rogar, pedir; preguntar; rogare populum magistra-tum, pedir al pueblo la designación de un magis-trado− sus f., rogatio, −onis, f., proposición de ley, propuesta. rogus, −i, m., pira fúnebre. ros, −oris, m., rocío. rosa, 1 f., rosa. rostrum, 2 n., pico de ave; proa de navío; (pt.), tri-buna de los oradores en el foro romano. rota, 1 f., rueda. ruber, −ra, −rum, rojo; ru-beo,−ere, −ui, intr., estar rojo, avergonzarse. rudis,−e, adj., informe, bru-to, sin labrar; rudo, in-culto, grosero; (con gen.), inexperto. ruina, véase ruo. rumor, −oris, m., murmullo, rumor; opinión pública, reputación. rumpo, −ere, rupi, ruptum, tr., romper; reventar; cortar, separar, abrir bre-cha; interrumpir. ruo, −ere, rui, rutum, intr hundirse, desplomarse; lanzarse, precipitarse; tr hundir, derrumbar. rui-na, 1 f., hundimiento, derrumbamiento; ruina; es-trago, desastre. rupes, −is, f., roca, peñasco. rursus, adv., de nuevo. rus, ruris, n., el campo, la campiña (en oposición a la ciudad ); ( pl. en poe-sía), campos, prados; adj., rusticus. aldeano rústico; adv., rustice, grosera, zafiamente; rus-ticor, −ari, −atus sum intr., estar, vivir en el campo. S sacer, adj., sagrado, san-to, consagrado; execrado, maldito; sust., sacrum, 2 n., ceremonia sagrada rito; (pl.), vasos sagra-dos; ritos; sust., sacra-rium, 2 n., capilla, san-tuario; sacramentum, 2 n., juramento o voto militar; sacrificium, 2 n., sacrificio. sacerdos, −otis, m. y f., sacerdote, sacerdotisa. 76

saeculum, 2 n., generación-edad; siglo, centuria. saepe, adv., muchas veces. saepio, −ire, saepsi, saep-tum, tr., cercar, rodear. saevus, adj., furioso, fiero; bárbaro, cruel; sust., saevitia 1 f., crueldad, fu-ror; saevio, −ire, saevii, saevitum, intr., estar furioso; enfurecerse; correr sediento de sangre. sagitta, 1 f., saeta, flecha; sust., sagittarius, 2 n., ar-quero, saetero. sal, salis, m., sal; agua sa-lada, mar; gracia, do-naire. salio, −ire, −ui, −tum, intr., saltar. saltus, 4 m., cumbre pobla-da de árboles y pastos; bosques; paso, desfila-dero. salix, −icis, f., sauce. salus,−utis, f., salud, salva-ción; prosperidad, bien-estar; saludo; adj., salutaris,−e, saludable; adv., salutariter, vb., saluto, −are, −avi, −atum, tr., sa-ludar; visitar; sust., salutatio, −onis, f., saludo, visita. salvus, adj., sano; sano y salvo; indemne, ileso. sancio, −ire, sanxi, sanctum, consagrar, hacer inviola-ble; sancionar, decretar; ratificar; part.−adj., sanctus, inviolable, santo, sa-grado; sust., sanctitas,−atis, f., inviolabilidad, santidad, integridad. sanguis, −inis, m., sangre; derramarniento de sangre. sanus, adj., sano (de cuer-po); sano (de alma), sen-sato, cuerdo, prudente; adv., sane, ciertamente, en verdad; sust., sanitas, −atis, f., salud (de cuerpo y de alma); sano, −are, −avi, −atum, tr., sanar, cu-rar; corregir, enmendar; remediar. sapio, sapere, sapii, intr. y tr., tener sabor, distin-guir de sabores; saber, tener buen juicio, tener cordura; part.−adj., sa-piens, −ntis, que distin-gue de sabores; cuerdo, sabio; adv., sapienter; sust., sapientia, 1 f., buen juicio, cordura, sabiduría. satio, −are, −avi, −atum, tr., saciar, hartar; sust., sa-tietas, −atis, f., saciedad, hartura; exceso; adv., satis, bastante, suficien-te; satisfacio, −ere, −feci, −factum, intr. (con dat.), satisfacer, dar satisfac-ción; cumplir con. satus, sata, −orum, véase sero, sembrar. saucius, adi.. herido. saxum, 2 n., roca, peña. scando, −ere, scandi, scansum, tr. e intr., subir, es-calar. scelus, −eris, n., crimen; adj., sceleratus, (part. de scelero), criminal, malva-do, depravado. scindo, −ere, scidi, scissum, tr., rasgar, desgarrar; hender, partir, dividir. 77

scientia, 1 f., conocimiento, ciencia. scio, scire, scivi, scstun, tr., saber, conocer; scili-cet, adv., sin duda. scisco, −ere, scivi, scitum, tr., aprobar, votar en fa-vor; decretar; sciscitor, −ari,−atus sum, tr., tratar de saber, inquirir; plebiscitum, −i, n., decisión de la plebe. scopulus, 2 m., escollo. scribo, −ere, scripsi, scrip-tum, tr., escribir; orde-nar por escrito; redac-tar; sust., scriptor,−oris, m., escritor; autor; rerum scriptor, historia-dor; sust., scripta, 2 n. pl., escritos. scutum, 2 n., escudo. se, ac. y abl. del pronombre reflexivo, sí mismo. secedo, −ere, cessi, −cessum, intr., apartarse, alejarse; rebelarse; sust., secessio, −onis, f., retirada; revuel-ta; secessus, 4 m., retiro. secerno, −ere, −crevi, −cre-tum, tr., separar, distin-guir; part.−adj., secretus, separado, apartado; se-creto; adv., secreto, en secreto. seco, −are, secui, sectum, tr., cortar; separar, divi-dir; sust., securis, −is, f., hacha. sector, −ari, −atus sum, tr., seguir, acompanar ro-deando, escoltar; perse-guir. secundus, de sequor, adj., que sigue; segundo; fa-vorable; secundum, prep. de ac., a lo largo de, con-forme a. securus, adj., libre de cui-dado, despreocupado; se-reno, tranquilo; sust., securitas, −atis, f., tran-quilidad, despreocupa-ción. secus, adv., al contrario. sed, conj., pero. sedecim, num. card., dieci-séis. sedeo, −ere, sedi, sessum, intr., estar sentado; que-dar fijo; sust. (sedla), sella, 1 f., silla; sedile, −is, n., asiento. sedes, −is, f., asiento; sede, habitación; base, funda mento. seditio, −onis, f., discordia civil, sedición, tumulto; adj., seditiosus, insurrec-to, sedicioso; adv., sedi-tiose. sedo, −are, −avi, −atum, tr., apaciguar, calmar. seduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., apartar, llevar aparte. sedulus, −a, −um, aplicado celoso. diligente. seges, −etis, f, campo de cereales; mies. segnis, −e, adj., indolente, perezoso, inactivo; adv., segniter. semel, adv., una vez. 78

semen, −inis, n., semilla. semita, 1 f., senda. semper, adv., siempre. sempiternus, adj., perdura-ble, imperecedero. senatus, 4 m., senado; senator, −oris, m., senador; adj., senatorius, propio del senador, senatorial. senex,−is, m., anciano; viejo; comp., senior, −oris, más anciano; seniores, soldados de reserva, opuestos a iuniores, sol-dados en activo; senec-tus,−utis, f., vejez. sententia, 1 f., sentimiento; opinión; parecer (expues-to al senado); voto, sen-tencia ( judicial); sentido, pensamiento; sentencia. sentio, −ire, sensi, sensum, tr., sentir, percibir, expe-rimentar, observar, dar-se cuenta; juzgar, pen-sar; sust., sensus, 4 m., sentido; sentimiento; percepción, sensación; adv., sensim, poco a poco. sepelio,−ire,−ivi, (−ii), sepul-tum, tr., enterrar, sepul-tar; sust., sepulcrum, 2 n., sepulcro, tumba. septem, num. card., siete; septimus, ord., séptimo; septeni, distr., de siete en siete; septemdecim, card., diecisiete; septuaginta, card., setenta; sep-tuagesimus, ord., septua-gésimo; septingenti, −ae, −a, card., setecientos. sequor ,sequi, secutus sum, tr., seguir; perseguir. serenus, adj., claro, despe-jado; sereno, tranquilo. series, véase sero. sermo, −onis, m., charla, conversación; discurso; rumor, lenguaje, dicción; lengua. sero, −ere, sevi, satum, tr., sembrar, plantar; part., satus, engendrado, naci-do; sata, −orum, n. pl., sembrados. sero, −ere, serui, sertum, tr., entrelazar, trabar; sust., series, −ei, f., serie, sucesión; serta, −orum, 2 n. pl., guirnaldas. serus, adj., tardío; retarda-do; adv., sero, tarde. servo,−are, −avi, −atum, tr., salvar; guardar, conser-var; mantener intacto, preservar; observar, man-tener, cuidar. servus, 2 m., esclavo; servi-tium, 2 n., esclavitud; servitus, −utis, f., esclavi-tud; adj., servilis, −e, de esclavos, servil; adv., ser-viliter; servio, −ire, −ivi, (−ii), −itum, intr., ser es-clavo; (con dat.), servir, estar sometido a, estar entregado a. sestertius,−i, m., sestercio, moneda de plata que va-lía dos ases y niedio; ses-tertium, −i, n., suma de mil sestercios. severus, adj., severo, rigu-roso, exacto; adv., seve-re; sust., severitas, −atis, f., severidad, rigor. 79

sex, adj. card., seis; sextus, ord., sexto; seni, distr., de seis en seis; sextus decimus, ord., décimosex-to; sexaginta, card., sesenta; sexagesimus, ord., sexagésimo; sexcenti,−ae, −a, card., seiscientos; sex-centesimus, ord., el seis-cientos. si, conj., si; sin, conj., pero si; si non, conj., si no. sic, adv., así. sica, 1 f., daga, puñal; sust., sicarius, 2 m., asesino, si-cario. siccus, adj., seco; sust., sic-citas, −atis, f., sequedad, aridez. sicut, conj., como. sido, −ere, sedi y sidi, sessum, intr., sentarse, po-sarse; detenerse; cal-marse. sidus, −eris, n., constela-ción; estrella. signifer,−i, m., abanderado. significo, −are, −avi, −atum, tr., indicar, hacer saber; avisar, anunciar; sust., significatio, −onis, f., indi-cación, seña. signum, 2 n., señal, marca, signo; estandarte, bande-ra; santo y seña; imagen, estatua; sello, constela-ción; signo, −are, −avi, −atum, tr., señalar; sellar; hollar; notar. sileo, −ere, −ui, intr., estar en silencio, callar; sust., silentium, 2 n., silencio. silva, 1 f., bosque; adj., silvestris,−e, del bosque. similis, −e, adj., parecido, semejante; adv., similiter; sust., similitudo, −inis, f., semejanza. simul, adv., al mismo tiem-po; simul atque ( ac ), tan pronto como. simulo, −are, −avi, −atum, tr., hacer semejante, imitar; copiar, remedar; simu-lar, fingir; sust., simulacrum, 2 n., imagen; fantasma, apariencia; si-mulatio, −onis, f., ficción, pretexto. singularis, −e, adj., de uno en uno; de uno sólo; sin-gular; extraordinario. sine, prep. de ab., sin. sinister, −tra, −trum, que es-tá a la izquierda; que procede del lado izquier-do, izquierdo (en la len-gua de los augures o adi-vinos, significó favorable si se interpretaba el pre-sagio según el rito etrus-co−romano, esto es, mi-rando al sur, con el este a la izquierda; significó, en cambio, desfavorable, si se seguía el rito grie-go, esto es, mirando al norte, con el este, de don-de procede el sol y la vi-da, a la derecha; esto fue lo más frecuente); sust., sinistra, 1 f., mano iz-quierda, lado izquierdo. sino, −ere, sivi, situm, tr., dejar, permitir; part., si-tus, puesto, colocado, situado; dependiente de; quantum est situm in no-bis, en cuanto de noso-tros depende; situs, 4 m., situación, posición; esta-do de abandono, sucie-dad, moho. sinus, 4 m., pliegue, sinuo-sidad, seno, regazo; gol-fo, bahía. sisto,−ere, stiti, statum, tr., colocar, poner; hacer ve-nir, hacer comparecer; detener, contener, repri-mir; afianzar; intr., detenerse, pararse.

80

sitis, −is, f., sed; vb., sitio, −ire.−ivi (−ii). −itum intr., tener sed; tr., tener sed de. socer, cri, m., suegro. socius, 2 m., aliado, asocia-do, confederado, camara-da, compañero, socio; sust., societas, −atis, 3 f., alianza, asociación, confederación; compañía. sodfilis, −e, adj., de com-pañeros, de camaradas, compañero; sodalis, −is, m., compañero, camara-da; miembro de un cole-gio sacerdotal. sol,−is, m., sol. solatium, véase solor. soleo, −ere, solitus sum, intr., soler, acostumbrar; part.−adi., solitus, acos-tumbrado, usual. solidus, adj., entero, com-pleto; sólido; esencial. sollemnis, −e, adj., de todos los años, anual; fijado, establecido; acostumbra-do; solemne, festivo. sollers, −ertis, adj., muy há-bil, diestro, ingenioso; sollertia, 1 f., destreza, habilidad. sollicitus, adj., hondamente agitado; inquieto, ansio-so, angustiado; sust., sol-licitudo, −inis, f., ansie-dad; sollicito, −are, −avi, −atum, tr., turbar, inquie-tar; excitar; apremiar; seducir, tentar; sust., sol-licitatio, −onis, f., incita-ción, apremio. solor, −ari, −atus sum, tr., consolar; aliviar, miti-gar; sust., solatium, 2 n., alivio. solum, 2 m., base, funda-mento, planta; suelo, tie-rra; país, comarca. solus, adj., solo, único; ais-lado; adv., solum, sola-mente; sust., solitudo, −inis, f., soledad; desierto. solvo, −ere, solvi, solutum, tr., soltar, desatar; sol-vere navem o solvere, intr., levar anclas, hacer-se a la mar; disolver, derretir (refl., solvor, di-solverse); deshacer, rom-per, aliviar; librar; rela-jar, enervar; desechar; resolver, descifrar; cum-plir; pagar; part.adj., solutus, libre, suelto, de-sembarazado; exento; descuidado; adv., solute. somnus, 2 m., sueño; sust., somnitum, 2 n., sueño, fantasía, visión. sono,−are, sonui, sonitum, intr., sonar, resonar; tr. (en poesía), hacer sonar, cantar; sust., sonus, 2 m., y sonitus, 4 m., sonido; rumor, ruido. sopor, −oris, m., sueño pro-fundo, sopor. sordes, −is, f., suciedad; ba-jeza; adj., sordidus, su-cio; mezquino, innoble, sórdido. soror, −oris, f., hermana. sors, sortis, f., suerte (ficha, bola o número que se co-locaba en una urna para echar a suerte); acto de echar a suerte; resul-tado del mismo, respues-ta de oráculo, oráculo, destino, deber impuesto; sortior, −iri, sortitus sum, intr., sortear, echar a suerte; elegir, designar, conseguir por sorteo.

81

spargo, −ere, sparsi, spar-sum, tr., esparcir, sem-brar; difundir, disemi-nar; disipar; tirar; ro-ciar; extender, divulgar. spatium, 2 n., espacio, si-tio; distancia, intervalo, trecho; paseo; estadio; espacio de tiempo; plazo, ocasión. species, −ei, f., apariencia, aspecto; figura, forma; semblante; vista, mirada; aparición, visión; pretexto. specto, −are, −avi, −atum, tr., mirar, considerar; aten-der, proponerse; aguar-dar; probar; intr., mirar a, inclinarse, tender a; estar situado, caer; sust., spectaculum, 2 n., vista, espectáculo. speculor, −ari, −atus sum, intr., estar en observa-ción; tr., espiar, atala-yar; sust., speculator, −oris, m., espía, explora-dor. specus, 4 m., cueva, caver-na; cavidad. spelunca, 1 f., cueva. sperno, −ere, sprevi, spre-tum, tr., despreciar. spes, −ei, f., esperanza; vb., spero −are, −avi, atum, tr., esperar. spica, 1 f., espiga. spiro,−are,−avi,−atum, intr. y tr., soplar; respirar; tener inspiración; exha-lar, despedir; hervir; sust., spiritus, 4 m., so-plo, aliento, respiración; espíritu; inspiración; ge-nio; ánimo; orgullo. splendeo, −ere, −ui, intr., bri-llar, resplandecer; sust., splendor, −oris, m., brillo, esplendor; adj., splendi-dus, espléndido, brillan-te, magnífico; adv., splen-dide, espléndidamente. spolium, 2 n., despojo, bo-tín; spolio, −are, −avi, −atum, tr., despojar, sa-quear. spondeo, −ere, spopondi, sponsum, tr., prometer solemnemente; prome-ter en matrimonio; sa-lir fiador; sust., sponsa, 1 f., prometida. sponte, abl., del inusitado spons, −ntis, f., por pro-pia voluntad, espontánea-mente. stabilis, e, adj., firme, esta-ble; sust., stabilitas,−atis, f., firmeza, estabilidad; stabilio, −ire, −ivi, −itum, tr., mantener firmemen-te; establecer. statim, adv., en seguida. statio, véase sto. statuo, −ere, −ui, −utum, tr., establecer, determinar, decidir; colocar; erigir. stella, 1 f., estrella. sterno, −ere, stravi, stratum, tr., extender; derribar; allanar; cubrir, empedrar; apaciguar; preparar. stilus, 2 m., punzón con que se escribía; estilo. stipendium, 2 n., tributo; paga de los soldados; ( pl .), servicio militar.

82

stipo,−are, −avi, −atum, tr., amontonar; rodear es-trechamente; proteger; acompañar. stirps, −pis, f., tronco, raíz; raza, linaje, estirpe; vás-tago, descendencia; ori-gen, principio. sto, −are, steti, statum, intr., estar en pie, firme; resis-tir; (con ab o cum), es-tar de parte de, en favor de; (con indicación de precio), costar; per me stat quominus, depende de mí impedir que...; sust., statio,−onis, f., de-tención; lugar, sitio, puesto de centinela, guar-dia, retén; sust., status, 4 m., postura, posición; estado, condición; statu-ra, 1 f., talla, estatura. strages, −is, f., montón, ha-cinamiento; estrago, mor-tandad. stragulus, −a, −um, que cu-bre; stragulus y stragu-lum, sust., tapete, alfom-bra, cojín. strenuus, adj., activo, em-prendedor, diligente, es-forzado; adv., strenue. strepo, −ere, −ui,−itum, intr., hacer ruido; resonar; murmurar; sust., strepi-tus, 4 m., estrépito, ruido. strideo, −ere, −stridi, intr., rechinar, crujir, zumbar; stridor, −oris, m., chirri-do, crujido, zumbido. stringo, −ere, strinxi, strictum, tr., estrechar, apre-tar; arrancar; desenvai-nar; tocar levemente, ra-sar; conmover. struo, −ere, struxi, structum, tr., apilar; juntar; orde-nar; construir; disponer, formar; tramar, maqui-nar. studeo, −ere, studui, intr. (con dat. o con inf.), afa-narse, aplicarse; aspirar a, ansiar, favorecer; sust., studium, 2 n., apli-cación, celo; afición, in-clinación, simpatía; de-dicación a aprender, es-tudio; adj., studiosus, aficionado, aplicado, de-seoso; adv., studiose. stultus, adj., necio, tonto, insensato; adv., stulte, sust., stultitia, 1 f., nece-dad, tontería. stupeo, −ere, stupui, intr., estar aturdido; asom-brarse; tr., mirar con asombro; sust., stupor, −oris, m., asombro, estu-por; estupidez. suadeo, −ere, suasi, suasum, intr. (con dat. ), aconse-jar; tr., aconsejar, per-suadir ( alicui aliquid, a uno de algo). suavis, −e, adj., suave, agra-dable; adv., suaviter, sust., suavitas, −atis, f., suavidad, agrado. sub, preposición: 1. de acu-sativo (denota movimien-to), sub iugum mittere, hacer pasar debajo del yugo; 2. de ablativo (denota reposo), sub monte considere, acampar al pie del monte. subduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., sacar, quitar, retirar; sacar a tierra (una nave); alejar ocul-tamente; subducere se, huir ocultamente; sus-traer. subeo, −ire,−ii, −itum, intr., ir [por] debajo; avanzar desde abajo, subir; apro-ximarse, deslizarse; venir en pos de, reemplazar; venirle a uno a la mente: tr., entrar, penetrar en; acercarse a; soportar, so-brellevar; part.−adj., subi-tus, súbito, repentino; adv., subito, de repente. subicio, −icere, −ieci, −iec-tum, tr., meter debajo; poner debajo; someter, subordinar; añadir; su-gerir; infundir. subigo, −ere, −egi, −actum, tr., someter, forzar; em-pujar; remover, ablan-dar; domeñar, avasallar. 83

sublevo, −are, −avi, −atum, tr., elevar; aligerar, ami-norar, aliviar; apoyar, ayudar. sublimis, −e, adj., elevado, suspendido en el aire, por el aire; augusto, sublime; adv., sublime, en alto. submitto, véase summitto. submoveo, véase summo-veo. subsequor, −sequi, −secutus sum, tr. e intr., seguir de cerca. subsidium, 2 n., línea de re-serva, tropas de reserva; socorro, auxilio, refuer-zo; ayuda, asistencia. subsisto, −ere, −stiti, intr., detenerse; permanecer; resistir. subsum, −esse, −fui, intr., es-tar debajo; estar oculto; estar cerca; estar a mano. subvenio, −ire, −veni, −ven-tum, intr. (con dat.), ve-nir en ayuda, socorrer; remediar. succedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., ponerse deba-jo; ampararse; subir, as-cender; avanzar; seguir, suceder; resultar; tener éxito. succingo,−ere, cinxi, −cinc-tum, tr., ceñir por deba-jo, arremangar; rodear; succintus, part.−adj., ceñi-do, armado, presto. succurro, −ere, curri, cur-sum, intr. (con dat.), correr en auxilio; socorrer, remediar; venir a la men-te, ocurrirsele a uno. suesco, suescere, suevi, suetum, intr., estar acostumbrado; so-ler, acostumbrar. suffero, −ferre, sustuli, tr., soportar, sufrir; poenas inferre, recibir el casti-go, ser castigado. sufficio, ere, −feci, −fectum, tr., poner debajo; im-pregnar, colorar, teñir; proporcionar; sustituir, elegir como sustituto; intr., bastar, ser sufi-ciente. suffragium, 2 n., voto, su-fragio; opinión. sum, esse, fui, intr., ser. summus, véase superus. summitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., poner debajo; bajar; someter, reducir; mandar en auxilio ocul-tamente; part.−adj., summissus, bajo, humilde; sumiso; abyecto; adv., summisse, humildemen-te; en voz baja. summoveo, −ere, −movi, −motum, tr., apartar, alejar. sumo, −ere, sumpsi, sumptum (de sub−emo, tomar), tr., tomar, coger; tomar para sí, asumir; arrogar-se, atribuirse; castigar, poenam summere ab aliquo, castigar a uno; elegir; consumir, gastar; sust., sumptus, 4 m., gasto, coste. super, adv., encima, desde arriba, además; preposi-ción: 1, de acusativo (de-nota movimiento), super montes 84

volat, vuela sobre los montes; 2, de ablati-vo, sobre. Se usa en sen-tido figurado: super hac re, sobre este asunto; supra, prep. de ac., so-bre; más allá de. superbus, adj., altanero, arrogante, soberbio; adv., superbe, sust., superbia, 1 f., altanería soberbia. supero, −are, −avi, −atum, tr., superar, aventajar; vencer; intr., sobresalir, ser superior; sobrevivir, vivir; quedar, restar. superstes,−itis, adj., super-viviente. supersum, −esse, −fui, intr., estar de más; restar, que-dar; sobrevivir; abundar. superus, adj., de arriba, de lo alto; sust., superi, −orum, 2 m. pl., los dio-ses de la altura; comp., superior, −oris, de más arriba, más alto; ante-rior; más noble, más dis-tinguido, superior; superl., supremus, el úl-timo; adv., supremum, por última vez; superl., summus, el más alto, el mayor, el más distingui-do; de aquí el sust., sum-ma, 1 f., punto culminan-te, puesto principal; su-ma, conjunto, total. suppedito, −are, −avi, −atum, tr., suministrar, procurar abundantemente: intr.poseer en abundancia, abundar. suppeto, −ere, −petivi, −peti-tum, intr., haber a mano, estar a disposición; bas-tar. suppleo, −ere, −plevi, −ple-tum, tr., completar, su-plir; reforzar; sust., sup-plementum, 2 n., comple-mento, refuerzo. supplex, −icis, adj., que se arrodilla, que se postra; que pide humildemente, suplicante; adv., supplici-ter; sust., supplex, −icis, m., suplicante; supplico, −are, −avi, −atum, intr., con dat., suplicar, rogar a al-guien; sust., supplicium, 2 n., acto de culto públi-co; pena, castigo, supli-cio. supporto, −are, −avi, −atum, tr., transportar, llevar. surgo, −ere, −rexi, −rectum (de sub−rego), intr., le-vantarse; elevarse; sur-gir; ponerse en pie; cre-cer. sursum, adv., arriba. suscipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., tomar del suelo, recoger; sostener, susten-tar; tomar sobre sí; en-cargarse, asumir, adoptar; emprender; sopor-tar, afrontar. suspendo, −ere, −pendi, −pen-surn, tr., colgar; suspen-dere se, colgarse, ahorcar-se; tener en el aire; te-ner en suspenso; contener; interrumpir; part.-adj., suspensus, pendien-te, suspenso, vacilante. suspicio, −spicere, −spexi, −spectum, tr., mirar hacia arriba, elevar la vista; admirar; mirar con re-celo, sospechar; part.-adj., suspectus, sospecho-so; sust., suspicio, −onis, f., sospecha; suspicor, −ari, −atus sum, tr., sos-pechar; suponer, imagi-narse. sustineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., sostener, aguan-tar, soportar, sufrir; re-sistir, frenar; aplazar; sustento, −are, −avi, −atum, tr., mantener en buen es-tado, sustentar, soportar. sutor, oris, m., zapatero. suus,−a,−um, suyo. syrtes, −ium, f. pl., las Sir-tes, dos golfos de Africa cerca de Cartago. 85

T taberna, l f., tienda. tabula, 1 f., tabla; tablilla para escribir; cuadro, pintura; (pl.), el libro de cuentas, registro, archi-vo; sust. dim., tabella, 1 f., tablilla para escri-bir; tablita para votar; cuadrito; tabinum, −i, ha-bitación destinada al ar-chivo; despacho. taceo, −ere, −ui,−itum, intr., estar en silencio; tr., callar, omitir; part.−adj, tacitus, callado; oculto; tácito. taedet, 2 impers. (con acus. y gen.), estar hastiado, estar disgustado: me taedet vitae, estoy disgusta-do de la vida. talis, −e, tal. tam, adv., tan. tamen, conj., sin embargo. tametsi, conj., aunque. tamquam, adv., como; tamquam si, conj., como si. tandem, adv., finalmente, por fin. tango, −ere, tetigi, tactum, tr., tocar; alcanzar, lle-gar; lindar, estar conti-guo; pulsar, herir (de caelo tactus, herido por el rayo); afectar, conmo-ver, impresionar. tantus, −a, −um tanto. Tan grande; tantum, adv., so-lamente. tardus, adj., lento; tardo, perezoso; adj., tarde; sust., tarditas, −atis f., lentitud; tardo,−are,−avi, −atm, tr., retardar, re-frenar. taurus, 2 m. toro, buey. tego, −ere, texi, tectum, tr., cubrir; proteger, defen-der; ocultar, encubrir; sust., tectum, 2 n., techo, tejado; casa, morada; refugio. tela, 1 t.. tela, trama. tellus, −uris, f., la tierra; tierra, suelo; territorio, país, comarca. telum, 2 n., arma arrojadi-za; dardo. temere, adv., a ciegas, al azar, irreflexivamente, te-merariamente; sust., te-meritas, −atis, f., azar, ca-sualidad, irreflexión, temeridad. temno, −ere, −mpsi, −mptum, tr., despreciar; más usa-do en su forma compues-ta, contemno. tempero, are, −avi, −atum, tr., regular, organizar, go-bernar, dirigir; mezclar, combinar; intr. (con ab más 86

abl.), abstenerse, guardarse de; (con dat.) mostrar moderación; temperare sibi, moderar-se; perdonar; ahorrar; dominar, contener. tempestas,−atis, f., tiempo, época; temperatura; mal tiempo, tempestad; adj., tempestivus, oportuno, a propósito. templum, 2 n., terreno con-sagrado; templo. tempto (tento), −are, −avi, atum tr., intentar; en-sayar, tantear, probar, tratar de; tentar; atacar. tempus, −oris, n., período de tiempo; tiempo; oca-sión, oportunidad; coyun-tura, circunstancia, situa-ción, momento crítico. tendo, −ere, tetendi, tentum y tensum, tr., tender, extender; dirigir; intr., acampar; ( con ad y acus.), tender hacia, diri-girse a; (con inf.), tratar de realizar, esforzarse en. tenebrae, 1 f. pl., oscuridad, tinieblas, sombras. teneo, ere, tenui, tentum, tr., tener; asir, empuñar; ocupar, poseer; conser-var, guardar; retener, su-jetar; contener, domi-nar; ligar, atar; intr., tomar una dirección, di-rigirse a; mantenerse, durar. tener, −era, −erum, adj., de-licado, tierno; joven. tenuis, −e, adj., delgado, te-nue; fino, sutil; débil, flaco; pobre, insignifican-te; adv., tenuiter. tergum, 2 n., espalda, parte trasera; cuero, piel. terminus, 2 m., línea divi-soria, término, linde, lí-mites, fin; termino, −are, −avi, −atum, tr., limitar, amojonar, demarcar. tero, −ere, trivi, tritum, tr., frotar, restregar; trillar; gastar, consumir; usar, emplear, pasar (el tiem-po). terra, 1 f., la tierra; tierra, suelo; comarca, país, te-rritorio. terreo, −ere, terrui, terri-tum, tr., aterrar; sust., terror, −oris, m., terror, espanto; adj., terribilis, −e, terrible, espantoso; territo −are, −avi, −atum, hacer temblar. testis, m. y f., testigo; sust., testimonium, 2 n., testi-monio, prueba; testor, −ari, −atus sum, tr. e intr., atestiguar, deponer como testigo; poner por testi-go; testar, hacer testa-mento; sust., testamentum, 2 n., testamento. testudo, −inis, f., tortuga; concha de tortuga, incrus-taciones de concha; ins-trumento cóncavo de cuerda, lira, cítara; rnáquina militar de protec-ción; testudo, cubierta que formaban los solda-dos con sus escudos. texo, −ere, texui, textum, tr., tejer, componer, ur-dir. theatrum, 2 n., teatro. timeo, −ere, −ui, tr., temer; intr., estar temeroso; (con dat.), temer por (alguien); sust., timor,−oris, m., temor; adj., timidus, temeroso, tímido; cobar de; adv., timide, timiditas, −atis, f., timidez; cobardía. tingo, −ere, tinxi, tinctum, tr., teñir. 87

tiro, −onis, 3 m., recluta, soldado bisoño; princi-piante. toga, 1 f., toga. tolero, −are, −avi, −atum, tr. soportar, tolerar; mantener, conservar, prolon-gar. tollo, −ere, sustuli, subla-tum, tr., levantar, elevar; sacar, retirar, quitar; su-primir, abolir; destruir. tondeo, −ere, totondi, ton-sum, tr., esquilar; cortar; pacer. tono, −are, tonui, tonitum, intr., tronar. tormentum, 2 n., máquina de artillería basada en el principio de desenrollar la cuerda arrollada en un cilindro; proyectil de dicha máquina; cabrestan-te; instrumento de tor-tura, potro; tormento, tortura. torqueo,−ere, torsi, tortum tr., torcer, retorcer; vol-tear; hacer rodar; lanzar girando, disparar, arro-jar; tortura, atormentar. torreo, −ere, torrui, tostum, tr., hacer secar, abrasar, tostar. totus, −a, −um, adj. indef., todos; totidem, adj. indec., otros tantos; to-tiens, adv., tantas veces; tot, adj. indec., tantos. trabs, trabis, f., viga; ma-dera; árbol; navío. trado, −ere, −didi, −ditum, tr., entregar, confiar, re-mitir, transmitir; legar; informar, comunicar, contar; exponer; tradere se, consagrarse. traduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., conducir a tra-vés; hacer pasar, trans-portar; pasar, emplear (el tiempo). traho, −ere, traxi, tractum, tr., tirar, arrastrar; ob-tener, sacar, derivar; so-licitar, atraer, inducir; extraer; diferir, prolon-gar; sust., tractus, 4 m., tiro, acarreo; curso, tre-cho, espacio; extensión; tracto, −are, −avi, −atum, tr., arrastrar de un lado a otro; manejar, ocupar-se, usar, emplear; tratar. traicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar a través; dis-parar; hacer pasar; tras-ladar; cruzar, atravesar, traspasar. tranquillus, adj., tranquilo; sereno, sosegado; adv., tranqui11e, sust., tranquil-litas, −atis, f ., tranquili-dad, serenidad. trans, prep. de ac., al otro lado de. transeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., ir a través; pasar-se; convertirse; pasar, transcurrir; tr., atrave-sar; sobrepasar; omitir; pasar; sust., transitus, 4 m., paso, tránsito. transfero, −ferre, −tul i, −la-tum, tr., trasladar, trans-portar; cambiar; dife-rir; traducir. transgredior, −gredi, −gres-sus sum, intr., pasar al otro lado; tr., atravesar; sobrepasar, transgredir. transigo, −ere, −egi, −actum, tr., atravesar; realizar; arreglar, concluir, aca-bar; intr., llegar a un acuerdo. transmitto, −ere, misi, −mis-sum, tr., mandar al otro lado; hacer pasar; tras-ladar, atravesar. 88

transporto, −are, −avi, −atum, tr., pasar al otro lado, transportar. tremo, −ere, −ui, intr., tem-blar; tr., temblar ante (algo o alguien); sust., tremor, −oris, m., tem-blor, agitación. trepidus, adj., agitado, con-fuso, tembloroso, trému-lo; adv., trepide, temblo-rosamente; trepido,−are, avi., −atum, corretear tem-blando, temblar; sust., trepidatio, −onis, f., temblor, correteo angustioso, consternación, pánico. tres, tria, tres; tertius, ord., tercero; terni, distr., de tres en tres; ter, adv., tres veces; tertius decimus, ord., décimotercero; tredecim, card, trece; trecenti, card., tres-cientos. tribunus, 2 m., tribuno. tribuo, −ere, tribui, tributum, tr., repartir, distri-buir; asignar; conceder; sust., tributum, 2 n., tributo. tribus, 4 f., tribu (división del pueblo romano; pri-mitivamente en número de tres). triduum, 2 n. (tres dies), espacio de tres días. triennium, 2 n. (tres anni). período de tres años. triginta, num. card., treinta; tricesimus, ord., trigésimo; triceni, distr., de treinta en treinta. triremis, −is, f., nave de tres filas de remos. tristis, −e, adj., triste, afligido; sombrío, severo; amargo; repugnante; sust., tristitia, 1 f., tristeza, aflicción, severidad, mal humor. triumphus, 2 m., triunfo; vb., triumpho, −are, −avi, −atum, intr., obtener los honores del triunfo, triunfar. trivium, 2 n., cruce de tres caminos. trucido, −are, −avi, −atum, tr., destrozar, despeda-zar; degollar. trudo, −is, −ere, trusi, trusum, tr. empujar con fuerza, arrastrar. truncus, 2 m., tronco. tuba, 1 f., trompeta. tueor, −eri, −tutus y tuitus sum, tr., mirar, contem-plar; proteger, defender; cuidar; guardar; part.-adj., tutus, bien guarda-do, seguro; sust., tutela, 1 f., tutela, amparo; adv., tuto, en seguridad, a buen recaudo. tum, tunc, adv., entonces. tumeo, −ere, −ui, intr., hin-charse, engreírse. tumultus, 4 m., conmoción, alboroto, tumulto; sedi-ción, revuelta. tumulus, 2 m., montecillo, elevación de tierra; se-pulcro levantado en la tierra, túmulo.

89

tundo, −ere, tutudi, tunsum y tusum, tr., golpear, machacar, importunar. tunica, 1 f., túnica, prenda interior, con mangas o sin ellas, larga o corta, que servía de camisa. turba, t f., confusión, des-orden; alboroto; muche-dumbre en desorden, tur-ba; adj., turbidus, turbu-lento, desordenado, con-fuso; vb., turbo, −are, −avi, −atum, tr., desorde-nar, turbar, alborotar. turbo, −inis, m., torbellino; huracán, tormenta. turma, 1 f., escuadrón de caballería. turpis, −e, adj., feo, defor-me, desfigurado; torpe, vergonzoso, infame; adv., turpiter; sust., turpitudo, −inis, f., verguenza, ignominia, infamia. turris, −is, f., torre, castillo; torre de asedio. tus,−uris, n., incienso. tussis, −is, f., tos. tutor, véase tueor. tuus,−a,−um, tuyo. tyranus, 2 m., soberano; déspota. tirano. V uber, −eris, adj., fértil, fe-cundo, abundante. ubi, adv., ¿en dónde ?; conj. temporal, cuando; ubi-cumque, adv., en donde quiera que. ulciscor, ulcisci, ultus sum, tr., tomar venganza, ven-garse. ullus, −a,−um, indef., alguno. ulmus, 2 f., olmo. ulterior, −oris, adj., del lado de allá, ulterior; más ale-jado; superl., ultimus, el más lejano, último, ex-tremo. ultra, al otro lado de, más allá de; ultro, adv., es-pontáneamente. ululo, −are, −avi, −atum, intr., ulular, aullar, llamar con alaridos. umbra, 1 f., sombra; ( en poesía), alma. umerus, 2 m., hombro. umor, −oris, m., humedad. umquam, adv., alguna vez. unda, 1 f., ola, onda; agua. 90

unde, adv., ¿de dónde?; un-decumque, adv., de donde quiera que. undecim, num. card., once; undecimus, ord., undéci-mo; undeni, distr., de once en once; undevigin-ti, card., diecinueve. undique, adv., de todas partes. unguis,−is, m., uña, zarpa, garra. unus, −a, −um, uno solo; una, adv., juntamente; al mismo tiempo; unicus, adj., sin igual, único. universus, adj., entero; en conjunto, colectivo, uni-versal; adv., universe. urbs,−bis, f., ciudad; adj., urbanus, de la ciudad, ur-bano; fino, pulido, cor-tés; ingenioso; adv., ur-bane. urgeo, −ere, ursi, tr., urgir, apremiar; empujar, aco-sar; estrechar, asediar; oprimir; incitar. urna, 1 f., urna, cántaro. uro, −ere, ussi, ustum, tr., quedar; incendiar; tos-tar; agostar, marchitar. usquam, adv., en alguna parte. ut, 1, adv. inter., ¿cómo?; 2, de admiración, ¡qué... !; 3, conj. completiva, que; 4, final, para que; 5, con-secutiva, que; 6, concesi-va, aunque; 7, temporal, tan pronto como; 8, com-parativa, como. uter, utra, utrum, pron., ¿cuál de los dos?; uterque, utraque, utrumque, uno y otro; utrum... an.. ?, ¿acaso... o...? utique, adv., sí. utor, uti, usus sum, intr. (con abl.), usar, servirse de; tratar; sust., usus, 4 m., uso, práctica; ex-periencia; costumbre, há-bito; trato, amistad, inti-midad; provecho, venta-ja; necesidad, exigencia; adj., utilis, útil, provecho-so, conveniente; adv., uti-liter; sust., utilitas, −atis, f., utilidad, provecho, con-veniencia, oportunidad. uva, 1 f., uva; racimo. uxor, −oris, f., esposa. vacca, 1 f., vaca. vaco, −are, −avi,−atum, intr., estar vacío, desocupa-do; estar vacante; (con abl. ), estar libre de; (con dat.), estar libre pa-ra, tener tiempo para; impers., vacat, es permi-tido, puede pasar; adj., vacuus, vacío, vacante. vado, −ere, vasi, vasum, intr., avanzar, andar, ir. vadum, 2 n., vado; , (pl.), mar. vae, int., ¡ay! vagina, f., vaina. vagus, adj., vago, errante, vagabundo; indetermina-do, indefinido; vagor, −ari, −atus sum, intr., va-gar, andar errante.

91

valde, adv., mucho. valeo, −ere, −ui, intr., estar fuerte, tener vigor; es-tar bien de salud, estar sano; valer; tener poder, prevalecer; tender; sig-nificar; vale, pásalo bien; sust., valetudo, −inis, f., salud, buen estado de sa-lud ; mala salu d; en-fermedad, indisposición; adj., validus, fuerte, vigo-roso; adv., valde, muy, extraordinariamente . valles o vallis, −is, f., valle. vallum, 2 n., empalizada, trinchera, barrera. vanus, adj., vacío; incon-sistente, inútil; engaño-so, vano, vanidoso; sust., vanitas, −atis, f., mera apariencia, vanidad; fal-sedad; vanagloria. vapulo, −are, −avi, −atum, ser azotado. Se usa como pasiva de verbero, azotar. varius, adj., variado, mati-zado variamente; muda-ble, variable; versátil, caprichoso, inconstante; adv., varie; sust., varie-tas, −atis, f., variedad, diversidad. vas, vasis, n. (pl. vasa, 2 n.' vaso; (pl.), equipaje militar. vastus, adj., vacío, desier-to; vasto, imnenso; enor-me, colosal; vasto, are, −avi, −atum, tr., dejar de-sierto; devastar, asolar; arrasar. vates, −is, m., profeta, adi-vino, bardo, poeta; f., profetisa, adivina. vectigal, −alis, n., tributo, impuesto, renta; vectiga-lis, −e, adf., referente a los impuestos o contribu-ciones; tributario, productivo. vehemens, −entis, adj., ve-hemente, violento; impe-tuoso, fogoso, fuerte, in-tenso; adv., vehementer, violentamente, fuertemente, intensamente, ex-traordinariamente. veho, −ere, vexi, vectum, tr., llevar, transportar (a lomo de caballería, a tiro o en barco); (con valor medio), vehor, hacerse transportar. vel, conj., o; vel... vel, bien... bien; velut, conj.. como; veluti, conj., como: velut si, conj., como si. veles −itis, m., soldado de infantería ligera. vellus,−eris n., vellón. velox −ocis, veloz, rápido; adv., velociter; sust., velocitas, −atis, f., velocidad, rapidez. velum 2 n., vela. vena 1 f. vena. vendo, −ere, vendidi, venditum, tr., vender. venenum, 2 n., veneno; be-bedizo, filtro. veneo, −ire, −ivi (−ii), −itum, ser vendido. (Está formado de venum acus. de venus −i, venta, y del ver-bo eo. Se usa como pasiva de vendo.) 92

veneror, −ari, −atus sum, tr., venerar, reverenciar; sust., veneratio, −onis, f., veneración, reverencia. venia, 1 f., gracia, favor; permiso; benevolencia; perdón. venio, −ire, veni, ventum, intr., venir; ventito, −are, −avi, −atum, intr., venir frecuentemente. venor −ari, −atus sum, intr. y tr., cazar. venter, −tris, m., vientre. ventus, 2 m., viento. ver, veris, n., primavera; vernus adj., primaveral. verber, −eris, n. (en sing. sólo se usa en gen. y abl.), verga, látigo; golpe, azote; verbero, −are, −avi, −atum, tr., azotar, golpear. verbum, 2 n., palabra; dare verba, dar meras pala-bras, engañar. vereor, −eri, veritus sum, tr. e intr., sentir temor res-petuoso; respetar, reve-renciar; sust., verecun-dia, 1 f., temor respetuo-so, verguenza, timidez. vergo, −ere, intr., inclinar-se, estar situado; decli-nar (el día). veritas, véase verus. verro, −ere, verri, versum, tr., barrer. verso, versus, véase verto. vertex o vortex −icis, m., remolino, torbellino; par-te más elevada de la ca-beza, vértice; cima, cum-bre. verto, −ere, verti versum tr., volver, hacer volver, cambiar, transformar; traducir; derribar, echar por tierra; dep., vertor, verti, versus sum, intr., volverse, dirigirse a; vol-ver, cambiar; sust., ver-sus, 4 m., hilera; línea de escritura; verso; verso, −are −avi, −atum, tr., ha-cer girar, hacer rodar; revolver, manejar; exa-minar; dep., versor, −ari, −atus sum, intr., moverse continuamente; ocupar-se, afanarse, dedicarse, hallarse, andar, pasar el tiempo. verus, adj., verdadero, real; conforme a la verdad, justo, moral; veraz, sin-cero; adv., vere, en ver-dad, verdaderamente adv., vero de hecho, en efecto, ciertamente; sust., veritas, −atis, f., verdad, realidad; verum, conj., pero. vesper, −eri, m. (raro vesperis), la tarde; estrella de la tarde; occidente; ves-peri o vesperes adv., por la tarde; vespera, 1 f., la tarde. vestalis, −is, f., vestal, mu-chacha consagrada al cul-to de la diosa Vesta. vester, −tra, −trum, adj.-pron., vuestro. vestigium, 2 n., planta (del pie); pisada, huella, ras-tro; punto, momento. vestis, −is, f., vestido; vb., vestio, −ire, −ivi (−ii), itum, tr., vestir; sust., vestitus; 4 m.. vestido. 93

veto, −are, vetui, vetitum, tr., prohibir, vedar. vetus, −eris, viejo, de fecha remota; sust., vetustas, −atis, f., vejez, longevi-dad, antiguedad; posteri-dad; adj., veteranus, veterano; adj., vetustus, viejo, vetusto. vexo, −are, −avi, −atum, tr., sacudir; maltratar, ve-jar; molestar; atormen-tar. vicinitas, vicinus, v é a s e vicus. vicis, gen., vicem, ac., vice, ab, f. (no se usa el nom.); en pl., vices, nom. y ac., vicibus, dat. y ab., cam-bio, vez, vuelta, sucesión, alternativa; lugar, pues-to; destino, suerte: in vicem, alternativamente, a su vez; adv. , vicissim, en cambio, por el contrario. victor, victoria, véase vinco. victus, véase vivo. vicus, 2 m., barrio; aldea; adj ., vicinus, vecino; sust., vicinitas, −atis, f., vecindad. video, −ere, vidi, visum, tr., ver; videor, −ere, visus sum, pas., ser visto; med., parecer, mostrarse: impers., videtur, parece; sust., visus, 4 m., vista, mirada, visión; viso, −ere, visi, visum, tr., mirar atentamente, examinar; ir a ver, visitar. vigeo, −ere, vigui, intr., es-tar lleno de vigor; flore-cer; dominar. vigil, −ilis, adj., vigilante, despierto; sust., vigil, −ilis, m., vigilante, centi-nela; sust., vigilia, 1 t., vigilancia; vigilia, vela, centinela; vigilo, −are, −avi, −atum, intr., estar en vela; vigilar. viginti, adj. card ., veinte; vicesimus, ord., vigési-mo; viceni, distr., de veinte en veinte. vilis, −e, adj., barato, sin valor, vil; sust., vilitas, −atis, f., baratura. villa, 1 f., casa de campo; granja. vimen, −inis, n., mimbre. vincio, −ire, vinxi, vinctum, tr., atar, ligar; sust., vin-culum, 2 n., lazo, atadura, vínculo; (pl.), prisión. vinco, −ere, vici, victum, tr., vencer, dominar, su-perar; intr., prevalecer, triunfar. salir victorioso; sust., victoria, 1 f., vic-toria. vindex, −icis, m., defensor, protector; vengador; vin-dico, −are, −avi,−atum, tr., reclamar la propiedad, reivindicar; sustraer; librar; castigar. vinum, 2 n., vino; sust., vi-nea, 1 f., viña; mantelete (máquina de guerra). violentus, adj., violento, im-petuoso; adv., violenter; sust., violentia, 1 f., vio-lencia. violo, −are, −avi, −atum, tr., tratar con violencia; vio-lar, ultrajar, profanar. vir, 2 m., varón; marido; héroe; adj., virilis, −e, de hombre; viril, varonil; masculino; adv., viriliter.

94

vires, véase vis. virgo, −inis, f., virgen, mu-chacha, doncella. viridis, −e, adj., verde; flo-reciente, lozano, fresco. virtus, −utis f, conjunto de cualidades que enno-blecen al hombre moral y físicamente; bravura, valor, energía; prendas morales, dominio de sí mismo; espíritu de justi-cia, gravedad; mérito, valía; virtud. vis, f., fuerza, vigor, poder, eficacia; violencia; im-portancia; cantidad; en pl., vires, fuerzas; tropas. viscera, n. pl., entrañas. vita, 1 f., vida. vitis, −is, f., vid. vitium, 2 n., defecto, imper-fección, falta; culpa, de-lito; vicio. vito, −are, −avi, −atum, tr., evitar; huir de. vitrum, −i, vidrio, cristal; vitreus, adj., de vidrio, de cristal. vitta, 1 f., cinta, venda. vivo, −ere, vixi, victum, intr., vivir; victus, 4 m., ali-mentos, víveres; adj., vi-vus, vivo, viviente, ani-mado. vix, adv., apenas. voco, −are, −avi, −atum, tr., llamar, convocar, citar; invitar; invocar. volo,−are,−avi,−atum, intr., volar; volito, −are, −avi, −atum, intr., revolotear; correr de un lado a otro; girar. volo, velle, volui, tr., que-rer, desear. volucer, −cris, −cre, adj., vo-lador, alado; sust., volu-cris. −cris. f.. ave. voluntas, −atis, f., voluntad, deseo; disposición de ánimo; buena voluntad, favor. voluptas, −atis, f., deleite, placer. volvo, −ere, volvi, volutum, tr., hacer rodar, voltear, desenrollar; dar vueltas a la mente; meditar; dep., volvor, intr., deslizarse, rodar. vomer, −eris, m., reja de arado. vomo, −ere, −ui, −itum, tr., vomitar, echar de sí, despedir. vortex, véase vertex. voveo, −ere, vovi, votum, tr., prometer solemnemente: hacer un voto; anhelar; votum, −i, voto, promesa.

95

vox, vocis, f., voz; pronunciación; palabra. vulgus, 2 n., vulgo, pueblo; muchedumbre, masa, tropel; adv., vulgo (abl. de vulgus), generalmente, vulgarmente. vulnus, −eris, n., herida; vulnero, −are, −avi, −atum, tr., herir. vulpes, −is, f., zorra. vultur,−uris, m., buitre. vultus, 4 m., aspecto, expresión, fisonomía; rostro, cara. Z zephyrus, −i, m., céfiro, viento del oeste. XIV

96

View more...

Comments

Copyright � 2017 NANOPDF Inc.
SUPPORT NANOPDF