Voor mij is dit ok

IR Berlijn: voorbereiding Samenwerking met Figen Demirci Inhoud I.

Stopplaatsen ...................................................................................................................................... 2 A. Olympiastadion ................................................................................................................................. 2 B. Funkturm ........................................................................................................................................... 3 C. Zoologischer Garten .......................................................................................................................... 4 D. Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche ...................................................................................................... 5 E. Siegessäule ........................................................................................................................................ 6 F. Brandenburger Tor ............................................................................................................................ 8 II. Kaarten en locaties ............................................................................................................................ 9 III. Bronnen ........................................................................................................................................... 11 1. Boeken ......................................................................................................................................... 11 2. Internetsites ................................................................................................................................ 11

Aan deze twaalf trekpleisters in Berlijn heb ik samengewerkt met Figen. Ik heb er 6 uitvoerig besproken, Figen heeft de andere 6 gedaan. Ik heb de meer geschiedkundige gebouwen genomen vanwege mijn vakkenkeuze.

Figen Messegelände ICC Tiergarten Unter Den Linden Rotes Rathaus Museum-Insel

Erik Olympiastadion Funkturm Gedächtniskirche Zoologischer Garten Siegessäule Brandenburger Tor

Onderaan vind je ook de kaart waarop ik heb aangeduid hoe we mogelijk kunnen rijden om alle plaatsen in Berlijn te passeren. Op de kaart zijn de stopplaatsen aangeduid en op kaart 3 is de route aangegeven.

I.

Stopplaatsen A. Olympiastadion

Het Olympiastadion of het Reichssportfeld, zoals de oorspronkelijke naam luidde, is gebouwd voor de Olympische Spelen van 1936. In 1913 werd hier al een Duits stadion gebouwd voor de Olympische Spelen van 1916. Die gingen echter niet door omwille van de Eerste Wereldoorlog. Voor de Olympische Spelen van 1936 wou men een nieuw stadion hebben, een stadion dat de macht van de nazi’s zou uitstralen. De pilaren zijn gebouwd in een jugendstil-stijl (voorzien van golvende lijnen). Een andere variant op deze stijl is de Art Nouveau. Ze zijn beiden een reactie tegen het impressionisme maar ze verschillen toch. Typische kenmerken voor de Jugendstil zijn de strengere, hoekigere lijnen. Het ontwerp in Nazi-bouwstijl van Werner March is geïnspireerd op de architectuur van het oude Rome. Het stadion komt erg groots over, dit is precies wat de Nazi’s beoogden. Het stadion is vereeuwigd in de slotscènes van Istvan Szabo’s klassieke film Mephisto. Aan de westzijde liggen het Maifeld en de Waldbühne, respectievelijk een gigantisch door tribunes omgeven evenemententerrein met een 77m hoge klokkentoren, en een openluchttheater. Ten noorden van het stadion liggen zwembaden en sportvelden, die behoren tot hetzelfde sportcomplex als het Olympiastadion, dit complex heeft men Olympiagelände geheten. In 1974 werd het stadion voor het WK voetbal gedeeltelijk overdekt. Na een 236 miljoen euro kostende renovatie, met onder meer de plaatsing van een schijnbaar vrijhangend dak, werd het stadion in 2004 als hightech-arena heropend, dit alles stond ook weer in het teken van het WK (2006) dat in Duitsland georganiseerd werd. Het biedt nu plaats aan 75.000 toeschouwers en is van een prachtige atletiekbaan voorzien. In dit stadion speelt Hertha Berlijn SC. Ze doen het op dit moment zeker niet slecht in hun eigen competitie. Ze staan op de 4e plaats na Bayern München, Bayer Leverkusen en seizoensrevelatie FC Hoffenheim. Dit stadion wordt ook gebruikt voor de finale van de DFB-Pokal (Beker), het WK atletiek en voor de Rugby competitie. Af en toe passeert de Deutsche Mannschaft hier ook eens.

B. Funkturm De Funkturm of in het Nederlands de radiotoren, is een toren die lijkt op de Eiffeltoren. Het is één van de bekendste symbolen van Berlijn en het wordt vaak gebruikt als oriëntatiepunt. Hij werd in 1924 gebouwd naar een ontwerp van Heinrich Straumer en is 150 meter hoog. Hij heeft de bijnaam ‘der lange Lulatsch’ gekregen wat evenveel betekent als ‘lange knul’. Hij staat in het district Charlottenburg-Wilmersdorf. In 1926 werd de toren ingehuldigd ter ere van een grote Duitse radiotentoonstelling. De toren werd gebouwd als een staalconstructie net als de Eiffeltoren in Parijs. De bezoeker kan genieten van een prachtig uitzicht vanaf het observatieplatform op 125m hoogte of dineren in het restaurant van de Funkturm op 55m hoogte. De prijzen voor het restaurant vind ik persoonlijk nog goed meevallen. Je betaalt er net geen € 17 voor een steak in rodewijnsaus en € 3,50 voor een ijsje met slagroom of € 3 voor een stukje taart. Voor het uitzicht wat je daar bij krijgt, is het eten deze prijs zeker waard. Tijdens de oorlog was dit uiteraard een heel goed observatiepunt. In 1945 werd één van de 4 poten getroffen door projectielen. Het restaurant brandde volledig af. Nu dient deze toren niet meer voor het uitzenden van televisie- en radiosignalen. Het wordt wel nog gebruikt als relaispost voor amateurradio, politieradio en de mobiele telefoondiensten. In 1987 werd de Funkturm voor het laatst volledig vernieuwd ter ere van de 750e verjaardag van de oprichting van Berlijn.

C. Zoologischer Garten De Zoologischer Garten of kortweg Zoo Berlin behoort tot de topattracties van Berlijn. De tuin is een onderdeel van de Tiergarten en dateert uit 1844, waarmee hij de oudste dierentuin in Duitsland is. Ze is ontstaan door een fazanterie van de vorst van Duitsland. De toenmalige koning Frederik Willem IV gaf op aandringen van de directeur van het Zoologische Museum al zijn fazanten en andere dieren aan de inwoners van Berlijn. Zo is deze dierentuin uitgegroeid van een fazanterie tot een geweldig grote zoo. In 1939 bevatte de zoo 4000 zoogdieren en 1400 soorten vogels. Helaas overleefden maar 91 dieren de Tweede Wereldoorlog. U kunt de ingang door de Leeuwenpoort op de Hardenbergplatz nemen of die door de oosterse olifantenpoort op de Budapester Strasse. De dierentuin biedt een aantal attracties aan, waaronder het apenhuis, waar een gorillafamilie woont, en een verduisterd paviljoen voor de nachtdieren. Het nijlpaardenbassin heeft een glazen muur, waardoor bezoekers de dieren onderwater kunnen zien gaan. Het aquarium, een van de grootste in Europa, bevat haaien, piranha’s en dieren uit het koraalrif. Ook is er een gigantisch terrarium met een dichtbegroeide jungle waar krokodillen verblijven. Bijzonder populair in deze dierentuin zijn de reuzenpanda’s Yan-Yan en Bao-Bao. Deze namen zeggen mij eerder weinig, iets meer bekendheid heeft de naam Knut. De in 2006 geboren ijsbeer die de publiekslieveling is geworden van de bezoekers. Knut werd door zijn moeder verstoten en zijn tweelingbroertje/-zusje stierf bij de geboorte. Sinds Knut op tv is gekomen, is de omzet met 15% gestegen.

D. Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche Deze kerk ligt op één van de bekendste plaatsen in Berlijn (Breitscheidplatz) en is dagelijks omringd door een legertje van straathandelaars, muzikanten en bedelaars. De ronde boogvensters en de dikke, logge muren duiden op een Romaanse stijl, meerbepaald, de neo-romaanse stijl. De grote, neo-romaanse kerk, ontworpen door Franz Schwechten, werd gewijd in 1895. Hij werd gebouwd op verzoek van keizer Wilhelm II, die hem liet bouwen als eerbetoon voor zijn grootvader keizer Wilhelm I. Wilhelm II was de laatste koning van Pruisen en de laatste keizer van Duitsland. De kerk werd in 1943 verwoest. (de afbeelding onderaan toont de kerk in zijn oorspronkelijke staat)Na de Tweede Wereldoorlog werd de ruïne opgeruimd. Alleen de grote toren bleef staan, aan de voet waarvan de Gedenkhalle ligt. Hier wordt de geschiedenis van de kerk gedocumenteerd en zijn nog originele mozaïeken, marmeren reliëfs en liturgische objecten te zien. De kerk werd bewust niet gerestaureerd. In 1961 ontwierp Egon Eiermann een nieuwe achthoekige kerk van blauw glas en een nieuwe, los staande klokkentoren. Tegenwoordig is deze kerk een symbool voor de vrede. Aan deze kerk wordt nu nog de Tweede Wereldoorlog herdacht. De gebouwen die je op de afbeelding ziet (de kerk en het gebouw ernaast) hebben als bijnamen lippenstift en poederdoos gekregen. Die lippenstift herken ik er wel in, die poederdoos net ietsje minder.

E. Siegessäule De Siegessäule, oftewel de overwinningszuil is een zuil die is opgericht op verzoek van keizer Wilhelm I om de overwinning van Pruisen tegen Denemarken tijdens de Pruisisch-Deense oorlog van 1864 te herdenken. Oostenrijk en Pruisen vielen namens de Duitse Bond Denemarken aan vanwege de (beweerde) onderdrukking van de Duitse bevolkingsgroep in Sleeswijk-Holstein, een gebied dat geregeerd werd door de Deense koning. Als gevolg van het verlies in deze oorlog moest Denemarken heel Sleeswijk-Holstein afgeven aan de Duitsers. Na deze overwinning werd de Siegessäule in Berlijn gebouwd. Berlijn was op dat moment namelijk de hoofdstad van Pruisen, dat toen een groot deel van het huidige Duitsland en Polen besloeg. De zuil is gebaseerd op een ontwerp van Johann Heinrich Strack. Maar Pruisen was nog niet uitgevochten. Ook tegen Oostenrijk (1866 – door een achterstand in moderne bewapening) trokken ze aan het langste eind. Zowel Oostenrijk als Pruisen waren lid van de duitse Bond, opgericht na het Congres van Wenen, maar er was al vaak onenigheid geweest binnen de Duitse Bond. Pruisen wou een onafhankelijke Duitse staat. Ook tegen Frankrijk trokken ze aan het langste eind. Deze oorlogen stonden in het teken van de Spaanse troonopvolging. De Spaanse troon zou ingenomen worden door de Duitse prins Leopold van Hohenzollern. Hierdoor zou Frankrijk ingesloten zitten tussen de Pruisen (in het zuiden door Spanje en in het noordoosten door Pruisen). Frankrijk wilde dat koning Wilhelm I zijn steun voor de Duitse prins introk, maar Wilhelm I wilde niet gezegd hebben dat hij dit als definitief antwoord beschouwde. Via de pers werd dit uitgesmeerd en Frankrijk verklaarde hierdoor de oorlog aan Pruisen. Na het verlies van Frankrijk in 1871 werd koning Wilhelm als eerste Duitse keizer erkend. Symboliserend hiervoor werd er boven op de zuil een verguld beeld van de Overwinning toegevoegd. Dit beeld, dat bekend staat als ‘Goldelse’, was van de hand van Friedrich Drake. Oorspronkelijk stond deze zuil voor de Reichstag, maar het werd in 1938 door de nazi’s verplaatst naar de huidige locatie. De granieten basis is versierd met bas-reliëfs van veldslagen, terwijl hogerop de zuil een mozaïekfries van Anton van Werner de stichting van het Duitse Rijk in 1871 afbeeldt. Deze zuil is toegankelijk voor het publiek. Het platform bevindt zich op een hoogte van 50,66 meter. De zuil staat op de Strasse des 17. Juni am Großen Stern. De overwinningszuil bestaat uit een roodkleurig fundament, met daarop een cirkelvormige zaal omgeven door pilaren. De zuil zelf bestaat uit 4 blikken van zandsteen, gedecodeerd met kanonslopen die in de voorgaande oorlogen waren veroverd op de vijanden. Het reliëf dat men had aangebracht op de fundering, moest voor de Fransen verwijderd

worden in 1945. Het reliëf werd uiteindelijk in 1980 teruggeplaatst. Om helemaal boven te geraken zullen er 285 trappen overwonnen moeten worden. Dit is de moeite waard, want het uitzicht zou schitterend zijn. Het beeld bovenop de zuil is verguld brons. Het stelt Victoria voor en het weegt 35 ton. De bedenkers voor het plaatsen van deze zuil zouden inspiratie opgedaan kunnen hebben bij het beeld van Nike Paionios, voor de tempel van Zeus in Athene. De kenners zullen ook wel een vergelijking maken met de uit het oude Rome stammende zuil van Trajanus die ook basreliëfs vertoonde. Deze zuil staat midden op een druk verkeersknooppunt. Dat wil zeggen dat als je deze zuil veilig en ongedeerd wil bereiken, kan je dat best doen via de voetgangerstunnel. Vier neoklassieke poorthuizen uit 1939 geven toegang tot deze tunnel en zijn ontworpen door Albert Speer, die later nog dé architect van het Derde Rijk zou gaan worden en ook verantwoordelijk zou zijn voor de wapenproductie. Op 15 januari 1991 werd door de Revolutionäre Zellen een zware springstoflading geplaatst op het uitzichtplatform. Gelukkig faalde de ontsteking grotendeels en raakte slecht één steunpilaar licht beschadigd.

F. Brandenburger Tor De Brandenburger Tor is het belangrijkste symbool van Berlijn en tevens het symbool van de Duitse eenheid. Het is de enige stadspoort die nog overeind staat. Vroeger moest men zelfs tol betalen om door deze poort te mogen lopen, dit was immers de toegang tot het centrum van Berlijn. De bouwstijl die je in deze Poort herkent is de neoklassieke bouwstijl. Je herkent het aan de zuilen die terug doen denken aan de tijden van de Romeinen en de Grieken. Wat opvalt zijn de kroonlijst en een soort van fronton. In het fries treffen we trigliefen aan die de metopen afbakenen. Het magnifieke neoklassieke bouwwerk, dat in 1795 werd voltooid, is ontworpen door Carl Gotthard Langhans, die zich liet inspireren door de toegang tot de Akropolis in Athene. De Dorische colonnade wordt geflankeerd door twee paviljoens, die ooit werden gebruikt door wachten en douanebeambten. De basreliëfs tonen taferelen uit de Griekse Mythologie; het hele bouwwerk wordt bekroond door het beroemde beeld Quadriga van Johann Gottfried Schadow. De Quadriga was oorspronkelijk een vredessymbool en betekent in het Nederlands strijdwagen. In die strijdwagen bovenop de Brandenburger Tor zit de Griekse godin van de overwinning, Nike. In 1806, tijdens de Franse bezetting, werd het beeld op bevel van Napoleon meegenomen naar Parijs. Bij de terugkeer ervan in 1814 werd het een overwinningssymbool; de godin kreeg een staf met een Pruisische adelaar in de hand en een ijzeren kruis met een lauwerenkrans. Het monument wat je in Berlijn kan zien is een kopie, het originele werd immers verwoest in de Tweede Wereldoorlog. De eerste Brandenburger Tor werd op verzoek van de Pruisische koning Frederik Willem II gebouwd, ter herinnering van de bezetting van de Republiek in 1787 door een Pruisisch leger van 20.000 man. De Brandenburger Tor stond centraal bij veel belangrijke gebeurtenissen; van militaire parades tot de viering van het Derde Rijk en de machtsgreep van Hitler. In mei 1945 werd hier de Russische vlag gehesen, in 1953 vonden 25 demonstrerende arbeiders hier de dood. In 1961 begon men hier met de bouw van de Berlijnse Muur, in 1989 kwam hier ook de eerste bres in de Muur. De poort lag in OostBerlijn en werd tussen 1956 en 1958 gerestaureerd. De Brandeburger Tor stond in het Russische gedeelte van Berlijn en gedurende 30 jaar heeft er niemand onder de poort doorgelopen; zelfs niet aan de oostelijke kant doordat men werd neergeschoten als men te dicht bij de Muur kwam. Tot 1989 hield de poort de wacht over de verdeelde stad. Tussen 2000 en 2002 werd de Brandenburger Tor gerestaureerd. De Brandenburger Tor is gelegen op de Pariser Platz en aan het einde van Unter den Linden. Het is 26 meter hoog en 66 meter breed. Wij kennen het beeld bij ons waarschijnlijk ook van hun afbeelding op de muntjes van 20 en 50 cent.

II.

Kaarten en locaties

Kaart 1: Het beginpunt is aangeduid, samen met het Olympiastadion, de Messegelände, het ICC en de Funkturm. Kaart 2: Hier staan aangeduid in volgorde van passeren: de Gedächtniskirche, de Zoo, de Siegessäule, de Tiergarten, de Brandenburger Tor, Unter den Linden, het Rotes Rathaus en Museum-Insel Kaart 3: geeft de route weer die we mogelijk zouden kunnen volgen.

III.

Bronnen 1. Boeken

Capitool Reisgidsen – Berlijn, Van Reemst Uitgeverij, 2007, 352 pagina’s STOKS FRANS T.,Dominicus Stadsgidsen, Berlijn, 221 pagina‘s

2. Internetsites http://nl.wikipedia.org http://www.mlahanas.de/Greeks/Arts/NikePaionios.htm http://commons.wikimedia.org/wiki/Siegess%C3%A4ule_Berlin?uselang=nl http://berlijn.nl/berlijn/informatie/bezienswaardig http://reizen-en-recreatie.infonu.nl/attracties/6189-brandenburger-tor.html http://www.aviewoncities.com/berlin/gedachtniskirche.htm http://de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_I._(Deutsches_Reich) http://www.gedaechtniskirche-berlin.de/KWG/index.php http://www.olympiastadion-berlin.de/ http://www.zoo-berlin.de/ http://www.capital-catering.de/locations/funkturm_restaurant/standardkarte0903.htm http://berlijn-blog.nl/bezienswaardigheden/kaiser-wilhelm-gedachtniskirche/